Khi những ông bố quyết định "nghỉ thai sản"

Kazuki Matsuyama từng do dự khi nghỉ phép để chăm sóc con nhưng cho biết những kỷ niệm mà anh có được sẽ tồn tại suốt đời

Chăm con là điều tốt đẹp nhất

Giống như nhiều ông bố trẻ ở Nhật Bản, Kazuki Matsuyama lưỡng lự trong việc nghỉ phép chăm con vì sợ ảnh hưởng đến danh tiếng, tài chính và sự thăng tiến trong sự nghiệp của mình.

Nhưng người cha của 2 cậu con trai (3 và 1 tuổi), tâm sự rằng khi nhìn thấy vợ vật lộn với chứng trầm cảm sau sinh, anh đã suy nghĩ lại.

Người đàn ông 39 tuổi, làm việc trong lĩnh vực truyền thông kỹ thuật số tại tập đoàn điện tử khổng lồ Omron có trụ sở tại Kyoto, đã không nghỉ khi đứa con đầu lòng chào đời. Nhưng đến đứa con thứ 2, chứng kiến ​​những khó khăn của vợ, anh đã nghỉ phép 5 tháng để giúp việc nhà và chăm sóc con.

“Trải nghiệm và những kỷ niệm quý giá sẽ tồn tại suốt đời” - anh cho biết không hối hận khi đưa ra quyết định này.

Cho đến gần đây, ý tưởng về việc nghỉ sinh con vẫn bị coi là không phù hợp ở Nhật Bản, nơi vai trò của người đàn ông, người chồng được đặt cao hơn người phụ nữ. 

Mặc dù chính phủ Nhật đã có nhiều chiến dịch kéo dài nhằm ca ngợi những người đàn ông tham gia chăm sóc trẻ em nhưng về tổng thể vẫn bị coi là thất bại. Bởi theo một cuộc khảo sát năm 2022 của Phòng Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản cho thấy, 52,4% doanh nghiệp vừa và nhỏ không có nhân lực để thay thế những người nghỉ việc chăm sóc con trẻ mặc dù Nhật Bản có chính sách thai sản cho phái nam rất thoáng.

Theo luật, người cha có thể nghỉ phép tối đa 4 tuần để chăm sóc con cái hay các công ty cũng phải cấp cho nhân viên có con dưới 3 tuổi quyền làm việc ít giờ hơn. Nhưng theo thống kê, năm 2022 số người cha được nghỉ thai sản là 80,2% nhưng thực tế chỉ có 17,1% người nghỉ thai sản.

Nhiều công ty "ép" cánh đàn ông lo cho gia đình

Nhật Bản là quốc gia nổi tiếng về làm việc quá sức và điều đó càng khiến cho việc cánh đàn ông ít chịu nghỉ thai sản. Chính điều này đã khiến cho mọi trách nhiệm đổ về phía người vợ và vì thế, tỉ lệ sinh con cũng giảm. 

Để cải thiện tình trạng này, công ty nước giải khát khổng lồ Suntory và nhà cung cấp dịch vụ CNTT Fujitsu nằm trong số những công ty cung cấp trợ cấp người trông trẻ và kéo dài thời gian nghỉ phép cho người cha. Công ty Omron đã tạo nên làn sóng vào năm 2005 khi bắt đầu chương trình điều trị sinh sản cho những phụ nữ bị ảnh hưởng, trợ cấp và cho họ nghỉ làm cả năm. Những ông bố bà mẹ mới cũng được phép nghỉ chăm sóc trẻ cho đến khi trẻ tròn 2 tuổi và thời gian thời gian làm việc ngắn hơn cho đến khi con họ tốt nghiệp tiểu học, thường là lúc 12 tuổi.

Panasonic là một trong những công ty áp dụng hình thức làm việc từ xa hoàn toàn cho nhân viên vì những lý do như nuôi con. Kết quả, tỉ lệ nam giới nghỉ chăm sóc trẻ ở công ty là 64,8% trong năm 2023. Tuy nhiên, Giám đốc nhân sự Hideki Sugiyama hy vọng anh sẽ làm gương bằng cách nghỉ 200 ngày để chăm sóc trẻ. “Trước đây tôi nghĩ mình đã làm rất nhiều việc cho gia đình nhưng tôi nhận ra mình làm chưa đủ”, anh nói. 

Anh Itochu Kentaro Yellin cùng cậu con trai 1 tuổi Shion tại cơ sở chăm sóc trẻ em của công ty

"Gã khổng lồ" CNTT NEC cung cấp khoản hỗ trợ hàng năm trị giá 100.000 yên (hơn 700 USD) cho nhân viên có con đang học mẫu giáo và 50.000 yên cho những người có con học tiểu học, bên cạnh khoản tiền 550.000 yên một lần cho những người có con mới sinh.

Công ty xây dựng nhà lớn nhất Nhật Bản Daiwa House bắt đầu hỗ trợ tài chính cho nhân viên từ năm 2005, với mức trợ cấp 1 triệu yên cho mỗi trẻ sơ sinh. Năm 2022, 62,2% nhân viên nam nghỉ chăm con, công ty đặt mục tiêu 80% vào năm 2026.

Ông Shohei Ikeda, 33 tuổi, trưởng bộ phận có 2 con 3 và 1 tuổi, nói rằng ông rất bồn chồn trước ý tưởng nghỉ 1 tháng khi đứa con đầu lòng chào đời. “Tôi tự hỏi liệu mọi người có ghét tôi không. Nhưng nếu không có sự hỗ trợ của công ty, vợ tôi sẽ phải một mình gánh vác việc nhà và chăm con, sức khỏe của cô ấy sẽ sa sút đáng kể”.

 “Con cái cũng rất nhạy cảm trước sự mệt mỏi của cha mẹ, và thật đau lòng khi nghĩ đến việc khiến con mình phải lo lắng. Tôi không nghĩ mình có thể thể hiện 100% phong độ tốt nhất nếu cảm thấy tội lỗi với gia đình mình” - anh nói thêm.

Công ty thương mại tổng hợp Itochu lại có lệnh cấm làm việc sau 8 giờ tối từ năm 2013, trừ những trường hợp không thể tránh khỏi như trao đổi đối tác ở nước ngoài. Giám đốc nhân sự Toshiyuki Kakimi cho biết: “Nếu vẫn còn công việc thì nên hoàn thành vào sáng hôm sau".

Itochu còn khuyến khích công nhân làm việc trước 8 giờ sáng  (để chiều có thể về sớm hơn) với bữa sáng miễn phí. Thậm chí, công ty còn có một phòng chăm sóc trẻ em trong nhà. Nhân viên Kentaro Yellin, 33 tuổi, có con trai một tuổi chia sẻ: “Những biện pháp này đã giúp các gia đình dễ dàng nuôi dạy con cái hơn”.

Ông Kakimi cho biết tỉ lệ nghỉ thai sản của Itochu là 52%, với những người mới làm cha được nghỉ phép trung bình 36 ngày. Công ty đang phấn đấu đạt 100% vào tháng 3/2025.

Ông Kakimi cho biết: “Chúng tôi muốn tạo ra một bầu không khí nơi nhân viên cảm thấy thoải mái khi được nghỉ ít nhất 2 tuần, thay vì chỉ 1 hoặc 2 ngày để chăm sóc vợ con mới sinh".

Tập đoàn tư vấn nhân sự Pasona, có trụ sở tại Tokyo và đảo Awaji cũng  xây dựng các cơ sở giữ trẻ từ 6 tuổi trở xuống tại cả 2 cơ sở. Anh Tomokazu Okada, 41 tuổi, phụ trách kế hoạch doanh nghiệp, cho biết: “Nếu không có hệ thống hỗ trợ, tôi đã không muốn sinh con thứ hai vì điều đó sẽ khá khó khăn. Nhưng được ở bên gia đình cũng khiến tôi cảm thấy may mắn".

Không quên hỗ trợ người mẹ

Việc chăm sóc tinh thần cho các bà mẹ quay trở lại làm việc cũng là điều quan trọng nhất. Tập đoàn Pasona, nơi cung cấp dịch vụ tư vấn 24/24 với các bác sĩ, đã nhận thấy các bà mẹ không bị suy nhược cơ thể sau khi sinh con.

Tại Fujitsu, cô Saera Ikeshita, 33 tuổi, cho biết điều đó khiến cô yên tâm. Cô có 3 đứa con – (8,4 và 2 tuổi) và đã nghỉ việc tổng cộng 4 năm rưỡi, thời gian dài nhất là 3 năm. “Tôi có thể sinh 3 đứa con vì tôi yên tâm rằng triển vọng nghề nghiệp của mình sẽ không bị mất".

Công ty điện tử Ricoh đã đạt được kỳ tích hiếm có là 100% tỉ lệ tiếp nhận nghỉ sinh con kể từ năm 2016. Năm đó, công ty ban hành chính sách nhân sự để "theo dõi" những nhân viên không chịu nộp đơn xin nghỉ chăm con.

Giám đốc truyền thông tiếp thị James Loginov, 39 tuổi, gia nhập Ricoh vào tháng 5 và đã nghỉ phép một tháng để chăm sóc đứa con thứ ba, sinh vào tháng 11. Người đàn ông người Anh cho biết đây là lần đầu tiên anh nghỉ phép chăm sóc trẻ sau một thập niên ở Nhật Bản.

“Đây là lần đầu tiên tôi chia sẻ gánh nặng vì trước đây tôi luôn phải đi làm và vợ tôi đã làm mọi việc”, anh nói. Điều tuyệt vời nhất là mỗi buổi sáng đều có thể đưa con đi học. Chúng lớn lên nhanh quá; thật tuyệt khi có khoảng thời gian đó với chúng".

Thảo Nguyễn (theo Japan Times)