Khi nhan sắc bị 'nguyền rủa' nơi công sở

Quan niệm phụ nữ có nhan sắc sẽ được dọn đường trong việc thăng tiến hiện nay đã trở nên lỗi thời. Ngược lại, nhiều bằng chứng cho thấy sắc đẹp đang là rào cản hơn là vũ khí lợi hại.

Tạp chí nữ quyền Sex Roles gần đây mới ra mắt một bài báo gây ngạc nhiên không ít trong giới công sở, ít ra là với tiêu đề khiêu khích: “Hiệu ứng phụ nữ đẹp: Sự quyến rũ chịu trách nhiệm cho việc kết liễu sự trung thực, tín nhiệm của nữ doanh nhân”, bài báo do hai giáo sư người Mỹ Leah Sheppard và Stefanie Johnson thực hiện, gây tranh cãi nóng hổi trên nhiều diễn đàn. 

Những người đẹp nơi công sở thường vướng thị phi. Hình minh họa

Để đi đến kết luận này, Sheppard và Johnson cho những người tham gia nghiên cứu xem hình một số phụ nữ kiếm được trên Google, và yêu cầu họ đánh giá theo thang điểm sự quyến rũ của các phụ nữ này. Sau đó, đánh giá sự tín nhiệm của họ và quyết định xem họ có khả năng bị đuổi việc không. Kết quả, phụ nữ càng đẹp, sự đánh giá càng tệ. 

Theo hai giáo sư, các định kiến này có nguồn gốc từ sự bất an trong giới tính và phát triển sinh học: trong khi các đồng nghiệp nữ xem nhan sắc của người đồng giới là một sự đe dọa, các đồng nghiệp nam lại ngầm đánh giá sắc đẹp đi đôi với sự lừa dối.

Sheppard nhấn mạnh thêm rằng: “Phụ nữ nhan sắc sẽ có nhiều người theo đuổi và họ sẽ cắm sừng bạn trai hiện tại. Có nhiều nghi vấn là phụ nữ đẹp sẽ sử dụng vẻ ngoài của họ để không chung thủy. Dễ nhìn nói chung sẽ là điều thuận lợi cho nhiều người - cả nam và nữ giới - tuy nhiên, trong nghiên cứu của chúng tôi, phụ nữ quyến rũ là phụ nữ có nhan sắc đặc biệt xuất chúng. Chúng tôi nghiên cứu mọi mức độ của sự quyến rũ. Tôi cho rằng phụ nữ xinh xắn chắc chắn có nhiều thuận lợi, nhưng nếu bạn có nhan sắc nổi trội, vấn đề sẽ càng rõ và bạn sẽ bị xem như một mối đe dọa”.

Năm 2017, Giám đốc điều hành ở thung lũng Silicon Eileen Carey tiết lộ với đài BBC rằng, cô phải nhuộm mái tóc vàng của mình với màu tối hơn, thay kiếng sát tròng bằng kiếng gọng để được đánh giá nghiêm túc hơn trong công việc. 

Nhan sắc nơi công sở là đề tài chưa bao giờ hết nóng. Một luật sư ở Luân Đôn phản bác lại bài nghiên cứu trên: “Là một nữ luật sư có nhan sắc, tôi chưa bao giờ thấy nhan sắc của mình ảnh hưởng tích cực hay tiêu cực đến sự nghiệp cả. Bàn luận về ảnh hưởng của cái gọi là gái đẹp công sở có thể sẽ có hại đến sự phát triển của phụ nữ tại nơi làm việc hay gieo rắc nỗi sợ hãi vào đầu các cô gái trẻ”.

Ảnh minh họa

Bên cạnh đó, có người không phủ nhận vẻ ngoài đã mang lại sự tương xứng trong sự nghiệp của họ. Một nữ doanh nhân trong ngành tài chính, tự đánh giá mình “rất thành công và rất đẹp” nhấn mạnh: “Sự thật là, nếu bạn xấu, bạn sẽ bị vùi dập, cả ngoài đời lẫn trong công sở”.

Tuy nhiên, nhiều người đồng ý rằng các định kiến về sắc đẹp là có thật. Jane, năm mươi tuổi, có nhiều năm chinh chiến trong lĩnh vực tài chính, ngân hàng chia sẻ: “Tôi đã chứng kiến nhiều định kiến về nhan sắc trong lĩnh vực của mình. Việc tôi vẫn còn tồn tại nơi đây ở tuổi này là một bằng chứng sống vì tôi không có nhan sắc. Các phụ nữ đẹp hơn thường bị cho rằng không có năng lực và không bao giờ được cất nhắc”.

Ở các lĩnh vực khác, phụ nữ đẹp được đãi ngộ khá tốt khi họ còn “trẻ và rẻ”, nhưng lại không được trọng vọng lắm ở những giai đoạn sau trong sự nghiệp. Một nữ giám đốc rất quyền lực và rất đẹp kể lại: “Vì mọi người sẵn có định kiến về nhan sắc của mình, nên tôi phải hết sức cố gắng đối xử tốt hơn, tử tế hơn, thông minh hơn và chuyên nghiệp hơn để vượt qua các định kiến về nhan sắc. Có một sự suy diễn rằng nếu bạn chăm chút cho bề ngoài của mình, tức là bạn không xem trọng công việc, và có lẽ là bạn không được thông minh lắm, rằng bạn có được vị trí của mình là nhờ việc tán tỉnh cấp trên”.

Wendy Lyons, Giám đốc Công ty tâm lý kinh doanh Human Assets, công nhận điều này: “Nhan sắc của phụ nữ bị soi kỹ hơn đàn ông. Nghiên cứu cho thấy sự quyến rũ chỉ có ích cho phụ nữ cho đến khi họ muốn vào được các vị trí lãnh đạo”.

“Sự quyến rũ ở đàn ông thể hiện ở sức mạnh cơ bắp và chiều cao, điều này phù hợp với đặc điểm của người đứng đầu. Trong khi đó, sự quyến rũ ở phụ nữ lại thể hiện ở sự nữ tính và trẻ trung, đây không phải là thế mạnh khi nói về sự lãnh đạo. Cách suy nghĩ sai lầm này khiến người ta dễ có những quyết định sai lầm về khả năng của phụ nữ và không tin tưởng năng lực của họ”.

Vui thay, thế hệ trẻ đã có những minh chứng thú vị hơn. Nadia Manzoor, 33 tuổi đang giữ chức vụ hội viên điều hành cho Quỹ đầu tư SW Mitchell Capital. Năm 2016, cô được tiến cử vào hội đồng quản trị của Quỹ đầu tư P Morgan American, là người phụ nữ trẻ nhất trong hội đồng quản trị của một ngân hàng có tiếng trong thị trường chứng khoán Luân Đôn. Cô không cho rằng mình xinh đẹp xuất chúng, tuy nhiên nụ cười của cô được so sánh với nhân vật nữ luật sư Elle Woods trong Legally Blonde do diễn viên Reese Witherspoon thủ vai. 

Nadia hiện đang thực hiện chương trình phát thanh @theyoueffect, nói về cuộc cách mạng học lấy cách yêu mến bản thân, dù mình xinh đẹp hay không.

 Phan Quỳnh Dao