Khi người trẻ xa cách họ hàng

“Con ơi, tết Tây này rảnh không, chú Út nhờ con về bưng mâm cho đám hỏi thằng An”. Trước nghỉ lễ 1 tuần, Thế Anh - 24 tuổi, đang làm nhân viên văn phòng ở TPHCM - nhận được tin nhắn của mẹ, chuyển lời của chú Út rủ về nội chơi dịp lễ, sẵn tiện bưng mâm quả cho cậu em họ.

Xa mặt cách lòng

Đọc tin nhắn của mẹ, Thế Anh chợt lưỡng lự, chưa biết trả lời sao. Ký ức của anh về “thằng An con chú Út” là một thằng bé tinh nghịch, hay cùng anh chơi bắn bi, vậy mà giờ sắp lấy vợ rồi. Thời gian thấm thoát đã hơn 20 năm và trong trí nhớ của Thế Anh đã quên mất mình có đứa em họ.

“Tuổi thơ của tôi không gắn bó với anh chị em họ, sau này đi làm, thi thoảng chỉ gặp nhau mỗi dịp tết nên không có nhiều tình cảm. Xa mặt cách lòng mà” - Thế Anh chia sẻ.

Anh chị em họ tụ họp ăn uống là một cách thắt chặt tình thân - Ảnh do nhân vật cung cấp

Tương tự, Trí Lộc - 31 tuổi, ngụ quận Bình Thạnh, TPHCM - mỗi năm dường như chỉ gặp họ hàng bên nội vào dịp tết. Anh không nắm rõ những thông tin liên quan bên nhà nội, chẳng hạn như các cô chú hiện nay kinh tế ra sao, con cái đi học, đi làm ở đâu. Mỗi lần đi chúc tết, sau khi chào hỏi và trò chuyện những câu chung chung về công việc, sức khỏe, anh thường không biết nói gì nữa.

Thêm một lý do khiến Lộc ngại nói chuyện với họ hàng vì những câu hỏi “khó đỡ” mỗi lần về quê. Lộc nằm lòng những câu của cô chú hay hỏi như: “Con trai gì mà nhút nhát vậy?”, “Chừng nào cưới vợ?”, “Làm trên đó lương tháng bao nhiêu?”... Dù biết đó chỉ là những lời hỏi thăm theo thói quen nhưng chúng vẫn khiến anh thấy sượng.

Người ở quê thường thích khoe con cháu. Những tấm gương điển hình kiểu như “con chú Sáu ra trường làm bác sĩ bệnh viện lớn”, “con cô Út lấy chồng bán tiệm vàng khá lắm”… khiến Lộc cảm thấy mức thu nhập 15 triệu đồng/tháng của mình thật khiêm tốn. Do vậy, anh thường trả lời qua loa cho xong chuyện rồi tìm cách trốn khỏi bàn ăn.

Mỗi lần về quê, Hương Thùy - 30 tuổi, quê Phú Yên - cũng ngại nếu gặp họ hàng. “1 năm chỉ gặp nhau 1 lần, mọi người cũng không biết nói gì với nhau. Ngồi một hồi, có dì lại đem chuyện em gái tôi học dở, mê chơi ra bàn luận, rồi tò mò hỏi sao nhà tôi bán đất vườn… Quanh quẩn cũng mấy chuyện lương bổng, chồng con, chuyện nội bộ gia đình. Nói một hồi lại có cảm giác như mình kém cỏi, chưa đủ giàu và chưa đủ giỏi” - Thùy thổ lộ.

Theo Thùy, có thể khoảng cách thế hệ, lối suy nghĩ của họ hàng ở quê và người trẻ ở thành thị khác nhau. Từ đó, người trẻ khó hòa nhập với họ hàng mỗi khi gặp gỡ. Cô nói: “Nếu họ hàng bớt hỏi những câu quá riêng tư, đôi khi xoi mói, và dễ tính với con cháu hơn thì tôi nghĩ mối quan hệ giữa bạn trẻ như tôi với họ hàng sẽ cải thiện nhiều”.

Cha mẹ nên làm cầu nối thắt chặt tình thân

Chuyên gia giáo dục Nguyễn Hoàng Dũng - giảng viên Trường Đại học Khoa học xã hội và nhân văn (Đại học Quốc gia TPHCM) - nhận định, việc giới trẻ mất kết nối với họ hàng một phần do các bậc cha mẹ chưa biết cách giải thích cho con hiểu về tầm quan trọng của mối quan hệ này.

Trong những buổi họp mặt dòng họ, thay vì “điểm mặt, chỉ tên” giới thiệu qua loa về cách xưng hô, vai vế, cha mẹ cần giải thích thêm cho con hiểu về sự gắn kết của từng gia đình, từng thành viên đối với gia đình nhỏ của mình; đồng thời, phân tích cho con về lợi ích, giá trị, ý nghĩa của mối quan hệ họ hàng.

Anh Văn Nghĩa thường xuyên nhận được tin nhắn của anh chị em họ rủ về quê đổ bánh xèo, hấp bánh chuối ăn - Ảnh: Thành Vũ

Ông Nguyễn Hoàng Dũng phân tích: “Con người khác với robot ở chỗ chúng ta có tình thương, có sự gắn kết, có nguồn cội, có những người bà con ruột thịt. Nếu mất đi thì chẳng khác nào chúng ta như những cỗ máy vô tri vô giác ngoài kia. Tất nhiên, họ hàng cũng sẽ có người này, người kia, nhưng khi khó khăn hay biến cố ập đến, họ hàng sẽ là những người sau cha mẹ, anh chị em ruột, sẵn sàng đùm bọc và giúp đỡ chúng ta bởi một sợi dây liên kết là tình máu mủ”.

Để tăng cường sự gắn kết giữa gia đình với gia đình, giữa thế hệ già và thế hệ trẻ, những người đi trước có trách nhiệm khơi gợi cho con, em, cháu của mình về mối liên kết trong dòng họ, về vai vế, cách xưng hô. Nếu con, cháu, em không nhận ra hoặc không biết cách xưng hô, ứng xử sao cho đúng thì người lớn phải đứng ra chỉ dạy, nhắc nhớ chứ không nên “ngó lơ” rồi chỉ trích.

Bên cạnh đó, ngày nay mạng xã hội rất phổ biến, hầu như người người, nhà nhà đều sử dụng. Đây cũng chính là công cụ giúp thắt chặt mối quan hệ họ hàng dù mọi người không ở gần nhau.

“Thay vì like, thả tim, bình luận dạo cho những người không quen biết, chúng ta hãy kết bạn và tương tác với người thân, họ hàng trên mạng xã hội. Không nhất thiết phải đến nhà thăm hỏi, tặng quà mới là vun đắp tình nghĩa họ hàng. Đơn giản chỉ bằng vài sự tương tác như vậy thôi cũng đã góp phần giữ ấm cho mối quan hệ rồi” - ông Nguyễn Hoàng Dũng gợi mở.

Lạc - Vũ - Chân