Khi ngành xuất bản 'dựa lưng' nghệ sĩ

Cơn sóng tự truyện nghệ sĩ

Như hiệu ứng dây chuyền, sau một vài trường hợp nghệ sĩ trẻ ra mắt sách, tự truyện mang lại doanh thu khá tích cực như Sơn Tùng MTP (Chạm tới giấc mơ), Hương Giang Idol (Tôi vẽ chân dung tôi), Hoàng Thùy Linh (Phượng hoàng lửa)... nhiều ca sĩ trẻ trở thành mục tiêu của giới làm sách. Những cuốn tự truyện như Cỏ hạnh phúc của Hari Won,  Đức Phúc - I believe I can fly của Đức Phúc, tự truyện Đổi thay của Hồ Quang Hiếu... được ra đời sau một cuộc chào mời, và hiện rất nhiều tự truyện của ca sĩ, diễn viên trẻ đang được thực hiện. 

Cỏ hạnh phúc của Hari Won

“Có người bạn bên nhà xuất bản liên hệ, hỏi mình có ý ra sách ảnh, nghĩa là sách vừa có chữ có hình, đọc chữ chán thì coi ảnh, ảnh xem rồi xoay lại truyện thơ. Mình bảo để mình coi, viết chơi chơi thì được, viết để đăng báo, thi thố văn học như hồi xưa thì được, chứ viết ra sách tự dưng sợ. Sợ mình viết dở hổng ai mua, sợ người ta nghĩ mình làm màu mà chửi...”- ca sĩ Phạm Hồng Phước nói về lời mời mọc của một đơn vị kinh doanh sách dành cho mình. 

Lời chào mời đó dành cả cho những gương mặt nổi tiếng theo dạng tai tiếng, các hotgirl, hotboy nổi lên nhờ mạng xã hội do những câu chuyện gây tranh cãi như Lê Thị Huyền Anh (còn gọi là Bà Tưng). 

Nếu như các nhà xuất bản, các công ty sách uy tín trên thị trường thường chọn những tượng đài, những cây cao bóng cả có đủ thâm niên, trải nghiệm trong nền âm nhạc lẫn điện ảnh (đó cũng là lý do mà những nghệ sĩ như Hoài Linh, Hữu Châu... đang được rất nhiều công ty sách săn lùng mà theo như một đơn vị làm sách tiết lộ, chỉ cái tên của họ đã đủ bảo chứng cho số lượng in lên đến ít nhất chục nghìn bản) thì một số công ty kinh doanh sách mới nổi thường có xu hướng ăn theo ngôi sao trẻ, lợi dụng lượng fan đông đảo để quảng bá, thu lợi nhuận.

Cuốn sách Lạc giữa thanh xuân kể về cuộc đời của Lê Thị Huyền Anh (hay còn gọi là Bà Tưng).

Thậm chí, để chạy theo thị hiếu đám đông, nhiều cuốn sách ảnh sống động đang dần thay thế những cuốn tự truyện khô cứng. Một phần giúp che lấp những thành tựu có tính hạn chế, chặng đường sự nghiệp khá non trẻ của các thần tượng. Mặc khác, đáp ứng xu hướng thích nhìn hình hơn chữ của người hâm mộ. Bởi phần lớn người mua chủ yếu là fan, ủng hộ thần tượng của mình đến giao lưu, kí tặng sách.

Tự truyện - cách tô hồng bản thân?

Thực tế, tự truyện của những gương mặt như Ái Vân, NSND Kim Cương, Thành Lộc... đã gây rất nhiều tiếng vang. Ngoài giá trị thông tin khi chứa một phần lịch sử của nghề, của sân khấu và những chi tiết về đời sống riêng được mang đến cho độc giả, những cuốn tự truyện này còn mang giá trị khác về trải nghiệm, mang những bài học đến cho giới trẻ. Dĩ nhiên, chúng có tính văn học.

Rất đông fan hâm mộ xếp hàng trong buổi kí tặng sách của ca sĩ trẻ Sơn Tùng MTP

Nhưng, điều đó đã khác ở những gương mặt trẻ. Bề dày thành tựu không có, trải nghiệm chưa đủ để có những đúc kết... nhiều gương mặt trẻ chọn kể lại những mẩu chuyện vụn, những buồn-vui một cách hời hợt, đáp ứng nhu cầu tò mò của fan hơn là một tác phẩm văn học, đúng nghĩa của tự truyện, hồi ký. Thậm chí, không ít ca sĩ trẻ chọn cách kể chuyện tô hồng mình hoặc "bán" cả những câu chuyện giật gân mà mới đây nhất là việc ông bầu Tuấn Thaso "vạch mặt" ca sĩ Khanh Chi Lâm (Lâm Chí Khanh) "nổ" cát-sê 30 triệu ở gần 20 năm trước, kể câu chuyện về một mối tình đồng tính không đúng sự thật, ảnh hưởng đến ca sĩ Đ.T.

Chỉ cần một cái tên hot (thậm chí không cần quá hot), có lượng fan nhất định để bao tiếu sản phẩm, vậy là đủ! "Không gì dễ lấy lãi, ít lỗ vốn bằng đầu tư vào tự truyện của nghệ sĩ. Bởi dù ít hay nhiều fan, họ vẫn là người của công chúng, vẫn có khả năng sinh lời và sách được tái bản. Ngược lại, khá đông nghệ sĩ cũng mong muốn được ra mắt sách kể lại hành trình cuộc đời. Cầu gặp cung, còn giá trị văn học ư, tính sau!"- đại diện một công ty sách cho biết. 

Mới đây nhất, hot girl, diễn viên Jun Vũ cũng ra mắt sách ảnh đến công chúng nhân dịp sinh nhật.

Song song với tự truyện, gương mặt trẻ nào "ngại quá", vì mình ít trải nghiệm quá, thì được đơn vị làm sách tư vấn chuyển hướng sang sách ảnh. Mỗi trang là một bức ảnh đẹp của nghệ sĩ, di cùng một dòng triết lý, ấy thế là đã có một cuốn sách hot trong tay.

"Tự truyện của “sao"giờ đây như một món hàng tiêu dùng, giải trí cho nên không thể đòi hỏi nhiều về tính văn chương. Song tác giả cũng cần có trách nhiệm, để tự truyện không chỉ nhằm đánh bóng tên tuổi hay kiếm tiền mà cần thể hiện được mục đích sống rõ ràng, để khi đọc xong bạn đọc còn cảm thấy yêu quý tác giả…”, nhà phê bình văn học Ngô Thảo từng chia sẻ.

Thế nhưng, tất cả đều vì lợi nhuận, ngành xuất bản đầy ắp những cuốn tự truyện vụn và sáo.

Chung Thu Hương