Khát khao trẻ mãi không già

Cội nguồn của lão hóa

Tiến sĩ (TS) Elizabeth Blackburn đoạt giải Nobel Y Khoa năm 2009 với phát hiện về telomere - một phần giúp bảo vệ nhiễm sắc thể của con người. Hiểu đơn giản thì telomere là cái nón đội đầu của nhiễm sắc thể để nó không bị hao mòn.

Ngoài ra, cũng có một loại men (enzyme) giúp cái nón này không bị hư hao gọi là telomerase. Khi người ta già đi thì cái nón telomere ngắn lại. Càng già cái mũ chụp đầu đó càng ngắn đi và men telomerase cũng hoạt động yếu đi. Hậu quả là nhiễm sắc thể sẽ bị hư hao dần, con người dễ mắc bệnh tật hơn và yếu đi. Ngoài tuổi tác, stress cũng là một yếu tố lớn khiến cái nón telomere mau bị ngắn. Tức là khi bạn stress, bạn già nhanh hơn, mắc bệnh nhiều hơn.

Trước TS Blackburn, đã có nhiều nghiên cứu về quá trình lão hóa với nhiều cơ chế và tiến trình khác nhau. Tuy nhiên, phát hiện về telomere là một lời giải thích có vẻ hợp lý và rõ ràng nhất. Hiện tại, các nghiên cứu về telomere đang được mở rộng và tìm hiểu sâu hơn. Tham vọng chống lại quá trình sinh lão bệnh tử cũng là tham vọng bảo vệ tốt chiếc nón telomere, hay tăng hoạt động của men telomerase.

Thiền

Thiền có ảnh hưởng đến chiều dài của telomere, cải thiện hoạt động của men telomerase và do đó, làm chậm lão hóa. Nghiên cứu này do TS Elissa Epel và các cộng sự tại Trường y khoa California, Hoa Kỳ thực hiện, trong đó có sự tham gia của bà Blackburn.

Theo đó, thiền là tập trung cao độ vào thời điểm hiện tại, không nghĩ về quá khứ, tương lai, không xao nhãng bởi các vấn đề khác.

Một nghiên cứu từ Trường y khoa Harvard, Hoa Kỳ vào năm 2013 cũng cho biết, việc tập thiền đều đặn và luôn tập trung chú ý sẽ làm giảm nồng độ cortisol trong máu (một loại nội tiết tố gây ra stress cho bạn), từ đó làm chậm lại quá trình lão hóa.

Nghiên cứu này cũng chỉ ra rằng “thiền chú” - tức là lặp lại một từ hay cụm từ nhiều lần - làm giảm nồng độ chất adrenaline trong máu. Nồng độ adrenaline trong máu quá cao sẽ khiến bạn nhanh mệt mỏi và stress và khiến bạn già đi mỗi đêm. Thực tập “thiền chú” mỗi lần đi ngủ sẽ giúp bạn dễ dàng chìm vào giấc ngủ, ngủ sâu hơn và có được cảm giác sảng khoái khi thức giấc. Bạn có thể chọn một từ bất kỳ mà bạn thích, và luyện tập mỗi lần đi ngủ.

TS Blackburn nhận thấy rằng nhóm những người đàn ông được hỗ trợ thay đổi sang một chế độ ăn uống cân bằng, thể dục thể thao đều đặn mỗi ngày, giảm thiểu stress, và được các nhóm xã hội hỗ trợ giao lưu thì hoạt động của men telomerase tăng lên đáng kể so với nhóm không được hỗ trợ.

Thuốc chống lão hóa?

Việc tập thiền và thay đổi lối sống đã được chứng minh có hiệu quả, nhưng thứ cản trở kinh niên của chúng ta là… “bệnh lười”. Chúng ta luôn mơ tưởng về một loại thuốc giúp cải lão hoàn đồng. Tuy chưa có một loại thuốc đặc trị như vậy, nhưng nhóm nghiên cứu do TS Wouter De Haes, Đại học Katholieke Leuven, Bỉ phát hiện ra loại thuốc đặc biệt - metformin, có khả năng hữu ích trong việc chống lão hóa. Họ tiến hành nghiên cứu trên một loại giun tròn. Nhóm nghiên cứu nhận thấy metformin tăng sự giải phóng phân tử độc chất ở các tế bào của giun, từ đó làm kéo dài đời sống của giun.

Metformin làm giảm bớt lượng chất độc và tế bào khỏe mạnh, sống lâu hơn”. Sau nghiên cứu này, các nhà khoa học chú ý đến vai trò của metformin trong việc chống lão hóa.

TS Nir Barzilai, Giám đốc Viện Nghiên cứu lão hóa tại Trường y khoa Albert Einstein, New York, Hoa Kỳ được biết đến như một nhà tiên phong trong lĩnh vực chống lão hóa (antiaging) trên thế giới, với nhiều công trình nghiên cứu về gen di truyền ở những người sống lâu trăm tuổi nhằm tìm ra câu trả lời: làm sao để tuổi già đến chậm lại, và quan trọng hơn thế, làm sao sống khỏe mạnh mà không bị bệnh tật trong khi già đi.

Vào tháng 9/2015 vừa qua, ông và một nhóm các nhà khoa học đã đề xuất với Cơ quan kiểm soát Thuốc và Thực phẩm (FDA) của Hoa Kỳ để được tiến hành một cuộc thử nghiệm với metformin, một loại thuốc chữa đái tháo đường type 2, đã được sử dụng từ những năm 1960. Metformin cũng được sử dụng phổ biến ở Việt Nam với giá vài ngàn đồng một viên.

Cuộc thử nghiệm sẽ tiến hành trên 3.000 người lớn tuổi, một nửa uống metformin, một nửa uống “thuốc giả” (placebo) - nghĩa là nhìn giống metformin nhưng không có thành phần thuốc trong đó gì cả. Nếu được FDA chấp thuận, cuộc thử nghiệm sẽ được tài trợ bởi AFAR, một tổ chức phi lợi nhuận.

Nếu thành công, nghĩa là khi nhóm người uống metformin sẽ bị bệnh tim, bệnh ung thư, thoái hóa nhận biết, và tử vong chậm hơn những người không uống metformin, thì FDA sẽ xem xét lão hóa như một “bệnh” thực sự và việc tìm ra thuốc chống lão hóa sẽ được hợp thức hóa.

Tuyến Trần