Katherine Karnow: Người đặc biệt với Việt Nam

Ấm áp khi trở lại Việt Nam

Tôi gặp Katherine Karnow trước lúc triển lãm ảnh của bà khai mạc chỉ vài giờ. Katherine Karnow giản dị và tình cảm trong chiếc sơ mi đen và quần jeans trắng tua rua làm điệu. Trong hơn 20 năm qua, bà đã đến Việt Nam (VN) khoảng 15 lần, mỗi lần hơn một tháng. Khi tôi hỏi bà, điều gì ở VN đã cuốn hút, khiến bà trở lại nhiều như thế. Tay máy nhiều duyên nợ với VN cho hay, việc ghi lại những hình ảnh của VN khiến bà luôn phải quay lại để tìm kiếm những câu chuyện mới cũng như tiếp nối dòng chảy của những nhân vật cũ. Và mỗi lần đến VN bà lại tìm thấy những điều mới mẻ.

Nhưng, Katherine nhấn mạnh một lý do khác, ngoài lý do công việc của một nhà báo, đó là mỗi khi trở lại VN bà đều có cảm giác ấm áp như về nhà. “Tôi đã có những người bạn mới, những câu chuyện rất thú vị, những niềm hứng khởi được khám phá và mỗi khi nói chuyện với ai đó, một câu chuyện mới lại mở ra. Con người VN nồng hậu, cởi mở và đặc biệt rất yêu thích nhiếp ảnh. Điều này tạo nên mối liên kết với những câu chuyện tôi đã kể, những câu chuyện đó ảnh hưởng đến tôi và tác phẩm của tôi cũng như ảnh hưởng đến nhân vật của câu chuyện đó” - nữ nghệ sĩ cho hay.

“Cha tự hào về tôi”

Ảnh hưởng bởi cha, một sử gia - nhà báo nổi tiếng từng đoạt giải Pulitzer, tác giả cuốn Việt Nam - một lịch sử và mẹ, nên Katherine Karnow chọn nhiếp ảnh, nơi mà bà vừa có thể một nửa là nhà báo, một nửa là nghệ sĩ. Nhắc đến cha mình, câu chuyện với Katherine Karnow nhiều lúc ngắt quãng bởi bà tràn nước mắt vì xúc động. Với bà, ông là một người cha vĩ đại, và VN chính là mối liên hệ giữa hai người.

Hai mươi lăm năm trước, năm 1990, khi Stanley Karnow đến VN làm bài phỏng vấn độc quyền tướng Giáp cho The New York Times, Katherine đã không đi cùng cha. Lúc đó bà nghĩ mình sẽ không theo đuổi các câu chuyện của ông. Thế nhưng sau chuyến đi ấy của cha, Katherine bắt đầu suy nghĩ về VN. Vài tháng sau, bà xin visa vào VN.

Chuyến đi năm 1990 đã để lại cho tay máy trẻ những kỷ niệm không thể phai nhạt khi đến thăm Bệnh viện Từ Dũ, nơi có nhiều nạn nhân chất độc da cam, thăm tướng Giáp, đi xem đường sắt Thống Nhất, thăm các trại mồ côi và cả sự say mê với không gian của Hạ Long. Hình ảnh đất nước VN được Katherine ghi vào ống kính như ghi lại những khoảnh khắc trong giấc mơ của mình.

“Cha tôi một nhà báo chân chính, làm việc rất chăm chỉ. Ông nhân hậu, bao dung, luôn giúp đỡ các nhà báo trẻ. Ông biết tất cả câu chuyện về những người hàng xóm bình dị của mình, dành thời gian trò chuyện với họ” - ngăn nỗi xúc động, bà nói tiếp: “Chúng tôi có mối liên hệ là VN. Cha tôi luôn nói tự hào vì công việc của tôi. Khi còn sống, ông nói con đã biết nhiều về VN hơn cha và ông tự hào vì tôi tiếp tục công việc của ông. Những năm sau này có người muốn phỏng vấn cha tôi, ông bảo hãy nói chuyện với con gái tôi vì nó biết nhiều chuyện VN những năm sau này” - Katherine xúc động.

Bà cũng tâm sự, thời điểm nhà báo Stanley Karnow qua đời, bà đang ở TP.HCM, tại nhà của một người bạn. “Nửa đêm hôm ấy tôi nhận được email của anh trai bảo gọi điện cho anh ngay. Lập tức tôi biết cha đã mất dù ông không hề bị ốm trước đấy. Tôi thấy việc tôi ở VN thời điểm đó và ở một mình là một cái gì đó đã được sắp đặt trước. Người VN có câu gặp duyên, có duyên. Tôi thấy mình có mối duyên với VN” - Kath nói trong nước mắt.

Tướng Giáp, người đặc biệt

Hỏi Katherine, bà đã gặp nhiều người thú vị ở VN, vậy thì ai là người mà bà nghĩ là thú vị nhất, có phải tướng Giáp với những bức ảnh bà chụp nổi tiếng toàn thế giới? Câu trả lời là rất khó để... trả lời, tướng Giáp là một người đặc biệt. Nhờ mối quan hệ với cha mình mà năm 1994, Katherine trở thành nhà báo phương Tây đầu tiên được Đại tướng mời tới thăm Điện Biên Phủ với tư cách cá nhân trước ngày kỷ niệm 40 chiến thắng Điện Biện Phủ.

Tháng 10/2013, ngay khi nghe tin Đại tướng qua đời, bà đã đáp chuyến bay sớm nhất sang Hà Nội và sau đó được gia đình Đại tướng mời dự tang lễ ở Quảng Bình. “Tôi ngồi trên xe ca nhoài người chụp ảnh dân chúng tiếc thương. Khoảnh khắc xúc động mãnh liệt. Tôi còn xúc động hơn khi mọi người nâng trên tay những bức ảnh Đại tướng do tôi chụp lâu rồi” - Katherine tâm sự.

Tuy nhiên, bà cũng rất ấn tượng với nhà điêu khắc Diệp Minh Châu, người chuyên tạc tượng Bác Hồ. Người phụ nữ Mỹ ấn tượng sâu sắc về người từng lấy máu ở tay mình để vẽ vị Chủ tịch nước rồi được Người mời lên chiến khu cũng như nhận xét của ông về bàn tay Chủ tịch nước “cảm giác giống chiếc găng lụa, mềm mại ấm áp. Nhưng nếu không phải bắt tay người thân, nó sẽ giống một nắm đấm thép”.

Hiện là nhiếp ảnh gia của tạp chí National Geographic, Catherine Karnow đi khắp thế giới nhưng bà luôn dành một thời gian rộng dài nhất cho VN. Sau triển lãm của mình, tháng 10/2015, bà sẽ trở lại VN để giảng dạy về nhiếp ảnh. Năm sau sẽ là dự án phim và nhiếp ảnh về nạn nhân chất độc da cam.

“Tôi đã quyên góp được một số tiền kha khá cho dự án, để mang tiếng nói của nạn nhân chất độc da cam đi xa hơn nữa, nhận được sự quan tâm hơn nữa. Vấn đề này đã nhận được sự quan tâm của cộng đồng quốc tế nhưng chưa đủ. Tôi rất quan tâm đến cuộc sống của gia đình các nạn nhân chất độc da cam và muốn có một giải pháp để cải thiện hơn cuộc sống của họ. Tôi cũng sẽ sớm thực hiện ở đây một dự án liên quan đến môi trường”, bà nói.

DUNG NHI