John McCain - Người đóng góp lớn cho quan hệ tốt đẹp Việt - Mỹ

Sau một năm chiến đấu với căn bệnh ung thư não, Thượng nghị sĩ Mỹ John McCain đã từ trần ở tuổi 81, vào chiều 25/8/2018 (theo giờ Mỹ), tức sáng ngày 26/8 (theo giờ Việt Nam), chỉ vài ngày sau khi ông quyết định dừng điều trị y tế. Đây là một sự mất mát lớn không chỉ đối với gia đình của Thượng nghị sĩ McCain mà còn đối với cả nước Mỹ.

Một năm chống chọi với khối u não ác tính

Cách đây một năm, vào tháng 7/2017, ông McCain đã được chẩn đoán mắc căn bệnh ung thư não sau khi các bác sĩ phát hiện ông có một khối u glioblastoma (u nguyên bào thần kinh đệm) trong lần đến bệnh viện để lấy một cục máu tụ ra khỏi  mắt.

Glioblastoma là một trong những loại u ác tính phát triển rất nhanh và phổ biến với người lớn tuổi. Đây cũng là loại ung thư khiến Thượng nghị sĩ Ted Kennedy qua đời năm 2009 ở tuổi 77.

Tuy nhiên, đây không phải là lần đầu tiên ông McCain đối mặt với ung thư. Trước đó, bác sỹ cũng đã từng phẫu thuật loại các mảng u tế bào hắc tố (loại nhẹ) trên da của ông hồi những năm 1990 và 2000.

Sau một năm chống chọi với bệnh tật, ngày 24/8, gia đình của Thượng nghị sĩ McCain cho biết ông đã quyết định ngừng điều trị y tế.

Thượng nghị sĩ John McCain (giữa), Chủ tịch Ủy ban Quân vụ Thượng viện Mỹ phát biểu tại cuộc họp báo ở Washington, DC ngày 25/10. (Nguồn: AFP/TTXVN)

Tiến sĩ Boockvar - một chuyên gia về ung thư não cho biết các tế bào ung thư đã di căn ở mức “không thể kiểm soát” và tỷ lệ thành công của quá trình điều trị là rất thấp.

Khi nói về quá trình điều trị của ông McCain trong vòng một năm qua, người nhà của ông cho biết họ vô cùng cảm kích về những hỗ trợ về tinh thần và sự tử tế của những nhân viên chăm sóc ông McCain, cũng như sự quan tâm và tình cảm nồng ấm của hàng ngàn người khác.

Con gái của ông McCain, cô Meghan cho biết: “Gia đình tôi rất cảm kích về tất cả tình yêu và sự quan tâm mọi người đã dành cho cha tôi. Đó là một hành trình gian nan và nếu không có sự ủng hộ của các bạn, ông ấy đã không thể vượt qua”.

Hơn 3 thập kỷ đóng góp trong Quốc hội Mỹ

Có thể nói, trong cuộc đời hoạt động chính trị của mình, John McCain đã đóng góp không mệt mỏi trong Quốc hội Mỹ. Ông đã đại diện cho bang Arizona tại Thượng viện và Hạ viện Mỹ trong vòng 35 năm qua. Ông McCain từng ra tranh cử tổng thống năm 2000 và 2008.

Vào năm 2008, ông trở thành ứng viên tổng thống đại diện cho đảng Cộng hòa nhưng sau đó thất bại trước ông Barack Obama. Ngoài ra, ông cũng từng giữ chức Chủ tịch Ủy ban quân vụ Thượng viện Mỹ.

Năm 2017, trong một cuộc phỏng vấn với CNN, khi được yêu cầu nói về chính mình, ông McCain phát biểu: “Tôi phục vụ đất nước của mình và không phải lúc nào cũng đúng. Tôi đã mắc rất nhiều sai lầm, làm nhiều điều dại dột nhưng chỉ với mong muốn phục vụ đất nước. Và tôi hy vọng có thể thêm vào đó cụm từ ‘bằng tất cả danh dự”.

Còn Đảng viên Cộng hòa Mitt Romney khi nói về McCain cũng từng cho rằng: “Không có người đàn ông nào trong thế kỷ này có thể đại diện cho danh dự, lòng yêu nước, sự tận tụy, hy sinh cho quốc gia như Thượng nghị sĩ John McCain. Sự nghiệp anh hùng của ông ấy truyền cảm hứng cho chúng tôi”.

Tổng thống Mỹ Donald Trump, khi biết tin ông McCain bị chẩn đoán ung thư, đã ca ngợi ông McCain “luôn luôn là một chiến binh,” trong khi cựu Tổng thống Barack Obama thì gọi ông McCain là “anh hùng của nước Mỹ và một trong những chiến binh dũng cảm nhất”.

Để tri ân những đóng góp trong cuộc đời và sự nghiệp của John McCain, lưỡng viện Quốc hội Mỹ đã dùng tên ông đặt cho Đạo luật Cấp phép Quốc phòng (NDAA) năm tài khóa 2019, vừa được Tổng thống Mỹ Donald Trump ký duyệt ngày 13/8/2018. 

Thượng nghị sĩ John McCain (phải) tiếp kiến Tổng Bí thư Ban chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam Nguyễn Phú Trọng (thứ 3, bên trái) ngày 8/7/2015. (Ảnh: AFP/TTXVN)

Người góp phần để mối quan hệ ngoại giao Việt Nam - Mỹ ngày càng tốt đẹp

Trước khi trở thành một Thượng nghị sĩ, ông McCain đã có nhiều năm làm việc trong quân đội Mỹ. Tuổi ấu thơ của John McCain gắn với những lần di chuyển của cha từ căn cứ quân sự này tới căn cứ quân sự khác.

Được hưởng một nền giáo dục toàn diện và chịu ảnh hưởng sâu sắc của một gia đình có truyền thống binh nghiệp, đã hình thành nên một John McCain đầy cá tính, ưa mạo hiểm.

Năm 1958, ông tốt nghiệp Học viện Hải quân Hoa Kỳ và sau đó 2 năm tốt nghiệp khóa đào tạo phi công, trở thành một phi công hải quân lái máy bay cường kích, chính thức phục vụ trên Hàng không mẫu hạm Forrestal. 

Ông là một người lính Mỹ đã trực tiếp tham gia vào cuộc chiến tranh xâm lược Việt Nam. Khi bắt đầu chiến dịch Rolling Thunder (Sấm rền, năm 1967), John McCain đã nhiều lần lái máy bay đánh phá các mục tiêu của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa; tính đến giữa tháng 10/1967, ông McCain đã thực hiện 22 phi vụ và trở về an toàn.

Tuy nhiên, trong một phi vụ oanh tạc bầu trời Hà Nội ngày 26/10/1967, phi cơ của Thiếu tá Không quân lực lượng Hải quân Mỹ John McCain, 31 tuổi đã bị bắn hạ ngày trên bầu trời Hà Nội. Bị bắt sống và 6 năm sau (1973), ông đã được phía Việt Nam trao trả tù binh cho Mỹ.

Từ Việt Nam trở về, John McCain tích cực tham gia chính trường, trở thành một trong những người đi đầu vận động bình thường hóa quan hệ Việt - Mỹ.

Nếu như trong cuộc chiến tranh Việt Nam, John McCain thuộc phái “diều hâu” thì sau này, ông trở thành một trong những người ủng hộ tiến trình bình thường hóa quan hệ giữa hai nước. Thượng nghị sĩ McCain từng nói ông luôn có tình cảm sâu sắc đối với Việt Nam và sẽ đóng góp làm sâu sắc mối quan hệ song phương ấy.

Để tạo điều kiện tốt nhất cho tiến trình này, ông hối thúc hai bên khởi động các vấn đề nhân đạo như rà phá vật liệu nổ còn sót lại sau chiến tranh, tìm kiếm người mất tích trong chiến tranh, hỗ trợ những người bị khuyết tật do hậu quả chiến tranh, tẩy độc tại các khu vực bị nhiễm dioxin và thực thi pháp luật...

Chủ tịch nước Trần Đại Quang tiếp Đoàn các Nghị sĩ Hoa Kỳ do Thượng nghị sĩ John McCain dẫn đầu nhân chuyến thăm và làm việc tại Việt Nam tháng 6/2017. (Ảnh: Nhan Sáng/TTXVN)

Cũng nhờ những nỗ lực và sự vận động hết mình của McCain, cùng với sự ủng hộ của Thượng nghị sĩ John Kerry (người từng phản đối cuộc chiến tranh Việt Nam trong những thập niên 60-70 của thế kỉ XX, và Tổng thống Bill Clinton (người có tầm nhìn chiến lược về Việt Nam), cả hai chính đảng chi phối chính trường Mỹ là Dân chủ và Cộng hòa đều đã dần ủng hộ việc bình thường hóa quan hệ ngoại giao với Việt Nam.

Kết quả là năm 1994, Thượng viện Mỹ thông qua giải pháp do John Kerry và John McCain bảo trợ, kêu gọi chấm dứt cấm vận kinh tế chống Việt Nam, dọn đường cho việc bình thường hóa quan hệ hai nước một năm sau đó.

Sau đó, cả hai vị thượng nghị sĩ McCain và John Kerry đã nhiều lần sang Việt Nam để giải quyết vấn đề người Mỹ mất tích trong chiến tranh Việt Nam (POW/MIA). Ông John Kerry từng là Chủ tịch Ủy ban tìm kiếm người Mỹ mất tích trong chiến tranh Việt Nam của Thượng viện Hoa Kỳ.

Song song với việc thúc đẩy bình thường hóa quan hệ Việt - Mỹ, Thượng nghị sĩ John McCain cũng luôn dành nhiều tâm sức cho cộng đồng người Việt tại Mỹ. Sự gần gũi của ông với cộng đồng này vượt trên cả quan hệ thông thường giữa chính khách và cử tri.

Ông đã thực sự trở thành “cầu nối” giữa họ với chính quyền sở tại, cũng như với chính phủ Việt Nam trong những năm đầu đầy khó khăn (do có nhiều người xa quê nhưng chưa hiểu đúng về Tổ quốc mình ở bên kia nửa vòng Trái đất).

Không chỉ thế, ông McCain còn luôn đồng hành cùng cộng đồng người Việt tại Mỹ trong những thời điểm quan trọng. Đánh giá về những đóng góp lớn của Thượng nghị sĩ McCain đối với quan hệ Việt Nam - Mỹ, trong cuộc gặp gỡ ở thủ đô Washington DC ngày 21/1/2016, Đại sứ Việt Nam tại Mỹ Phạm Quang Vinh nhấn mạnh ông McCain luôn dành những tình cảm quý báu cho Việt Nam trong suốt nhiều năm qua và có nhiều đóng góp lớn cho quan hệ hợp tác hữu nghị giữa hai nước.

Đáp lại, Thượng nghị sĩ John McCain khẳng định ông luôn coi trọng quan hệ Việt - Mỹ và với ông, Việt Nam có vai trò, vị trí quan trọng tại khu vực.

Ngày nay, quan hệ đối tác toàn diện Việt Nam - Mỹ đã có những bước tiến đáng kể trên tất cả các mặt, phù hợp với lợi ích của hai nước. Và trong những thành tựu mà hai nước có được thì John McCain chính là một trong những người góp phần quan trọng đặt nền móng cho mối quan hệ tốt đẹp ấy.

Theo TTXVN