Isabel dos Santos: Người phụ nữ giàu nhất châu Phi ‘nhờ làm nghèo Angola'

Xuất thân là con gái Tổng thống José Eduardo dos Santos, người lãnh đạo đất nước Angola giàu tài nguyên ở miền Nam châu Phi trong những năm từ 1979-2017, Isabel tiếp cận được các thỏa thuận sinh lời liên quan đến đất đai, dầu mỏ, kim cương và viễn thông từ khi cha bà còn tại nhiệm.

Các tài liệu cho thấy vợ chồng bà được phép mua các tài sản có giá trị của nhà nước thông qua một loạt các thỏa thuận đáng ngờ.

Dos Santos, người phụ nữ giàu nhất châu Phi nhờ “vắt kiệt” đất nước Angola - Ảnh: Getty Images

Dos Santos nói rằng những cáo buộc chống lại bà là hoàn toàn sai lệch, chính phủ Angola có động cơ chính trị khi tấn công bà. Trước đó, chính quyền Angola mở cuộc điều tra hình sự với cáo buộc tham nhũng và đóng băng tài sản của bà Dos Santos.

Kênh truyền hình BBC Panorama tiếp cận hơn 700.000 tài liệu bị rò rỉ về đế chế kinh doanh của nữ tỷ phú, một người lấy Vương quốc Anh làm nhà của mình và sở hữu những tài sản đắt tiền ở trung tâm London. Hầu hết các tài liệu là do Diễn đàn Bảo vệ những người tố cáo ở châu Phi có được nhờ chia sẻ với Hiệp hội Nhà báo điều tra quốc tế (ICIJ). Các tài liệu này – dưới tên gọi chung là Tài liệu rò rỉ Luanda - được 37 tổ chức truyền thông điều tra, trong đó có báo Anh The Guardian và báo Expresso của Bồ Đào Nha.

Angola là một quốc gia nghèo ở châu Phi với dân số 29 triệu người, đã trải qua 27 năm nội chiến và giành được độc lập năm 2002. Theo World Bank, thu nhập bình quân đầu người của Angola là 4.170 USD/người/năm và nước này có chênh lệch giàu nghèo rất lớn. 30% dân số Angola sống trong nghèo đói - dưới 1,90 USD/ngày, trong khi nước này là nhà sản xuất dầu mỏ lớn thứ hai châu Phi và là nước sản xuất kim cương chính trên thế giới.

30% dân số Angola sống trong nghèo đói với thu nhập dưới 1,90 USD/ ngày - Ảnh: BBC

Andrew Feinstein, người đứng đầu Tổ chức Theo dõi Tham nhũng (CW) cho biết, các tài liệu cho thấy cách thức bà Dos Santos “khai thác” đất nước của mình trên tiền bạc của những người Angola bình thường.

Các tài liệu cho thấy bà Dos Santos, người có khối tài sản trị giá 2 tỷ USD,  làm giàu nhờ vắt kiệt đất nước Angola giàu tài nguyên.

Dos Santos làm giàu thông qua những thỏa thuận dầu mỏ béo bở, đáng ngờ với các công ty con và công ty tư vấn nước ngoài. Đáng chú ý nhất, vào ngày mất chức ở Angola, bà đã chuyển 58 triệu USD tiền thanh toán dịch vụ cho công ty tư vấn ở Dubai có tên là Matter Business Solutions.

Dos Santos làm giàu nhờ kim cương. Chồng của bà Dos Santos, doanh nhân Sindika Dokolo, ký một thỏa thuận vào năm 2012 với Sodiam, công ty kim cương nhà nước Angola.

Họ được cho là đối tác 50-50 trong thỏa thuận mua cổ phần của nhà kim hoàn Thụy Sĩ De Grisogono. Nhưng nó được tài trợ bởi công ty nhà nước. Các tài liệu cho thấy 18 tháng sau thỏa thuận, Sodiam đã đưa 79 triệu USD vào quan hệ đối tác, trong khi ông Dokolo chỉ đầu tư 4 triệu USD. Sodiam cũng trao cho ông ta khoản phí môi giới cho thỏa thuận là 5 triệu Euro, vì vậy ông ta đã không phải sử dụng bất kỳ khoản tiền nào của mình.

Isabel dos Santos và chồng Sindika Dokolo thường xuất hiện tại các buổi chiếu ra mắt phim và liên hoan phim bên cạnh các ngôi sao thế giới – Ảnh: Getty Images

Cựu tổng thống cũng trao cho chồng bà Dos Santos quyền mua một số kim cương thô của Angola, gây thiệt hại cho đất nước thêm 1 tỷ USD.

Khi được chất vấn về vấn đề này, bà Dos Santos nói rằng bà không thể bình luận vì bản thân không phải là cổ đông của De Grisogono. Nhưng các tài liệu bị rò rỉ cho thấy bà là một cổ đông của De Grisogono và được đại diện quyền lợi bởi các cố vấn tài chính.

Dos Santos làm giàu từ đất đai. Các tài liệu rò rỉ cũng tiết lộ cách bà Dos Santos mua đất của nhà nước hồi tháng 9/2017 nhờ ảnh hưởng của cựu tổng thống Angola, trong đó, một lần nữa bà chỉ phải trả một khoản phí nhỏ.

Hợp đồng nói rằng công ty của bà đã mua một km vuông đất bãi biển ở thủ đô Luanda trị giá 96 triệu USD, nhưng các tài liệu cho thấy công ty của bà chỉ trả 5% trong số đó sau khi đồng ý đầu tư phần còn lại vào phát triển Futungo, một dự án nhà ở cách thủ đô Luanda 50km.

Dos Santos làm giàu từ viễn thông. Bà Dos Santos nắm giữ 25% cổ phần trong Công ty cung cấp dịch vụ di động Unitel sau khi công ty này được cha bà cấp giấy phép hoạt động vào năm 1999.

Unitel đã trả cho bà 1 tỷ USD cổ tức và cổ phần của bà cũng tương đương với 1 tỷ USD. Bà còn gây sức ép để Unitel cho Công ty Unitel International Holdings do bà thành lập vay 350 triệu Euro và tranh giành ảnh hưởng gian lận với Unitel nhờ cố ý đăng ký trùng tên.

Thanh Hải