Hương thơm nghệ thuật

Khi nước hoa designer (dòng nước hoa được sản xuất và kinh doanh đại trà bởi các nhãn hàng thời trang hoặc mỹ phẩm nổi tiếng trên thế giới) dần trở nên phổ biến, quy trình công nghiệp hóa của chúng dần hiện rõ nét, dù giá của những thương hiệu như Dior, Chanel, Givenchy, Hermès… không hề rẻ chút nào. Bên cạnh đó, sự xuất hiện của các thương hiệu nước hoa mô phỏng bình dân như Superdrug, Boots… càng khiến thị trường nước hoa designer thêm sôi động. Một mặt, thế giới hương mở rộng vòng tay, chào đón cả tầng lớp thu nhập vừa phải, song ở khía cạnh còn lại, chúng làm cho thế giới hương trở nên đại trà, mất đi tính độc đáo - cốt lõi sống còn của một hương thơm hay thương hiệu nước hoa.

Dân sành nước hoa, giới siêu giàu dĩ nhiên không ưa sự đại trà. Thế giới mùi hương càng đa dạng, họ càng rúc sâu vào ốc đảo để đi tìm và trải nghiệm những hương thơm mới mẻ, nguyên bản “có một không hai” mà nhiều tiền chưa chắc đã có thể sở hữu. Sự cầu kỳ, tỉ mỉ trong khâu chọn nguyên liệu, sự nhẩn nha trong khâu chế tác và sự thong dong, pha chút bất cần trong khâu sản xuất đã vẽ nên chân dung riêng biệt cho dòng nước hoa ẩn danh được gọi bằng cái tên sâu lắng, bí ẩn: niche!

Thế giới hương sang chảnh và đắt đỏ

Ví nước hoa niche (những loại nước hoa được sản xuất trong quy mô nhỏ, xuất hiện ở các cửa hàng riêng biệt) là hương thơm nghệ thuật nghe có vẻ cầu kỳ, nhưng quả thật để tạo ra thế giới hương niche là một quá trình được ví như ma thuật với chiếc đũa phép của các bậc thầy sáng tạo mùi hương. Niche là sự kết hợp giữa cảm xúc, nguyên liệu thô được tinh chế và bản thể sáng tạo của người chế tác gửi gắm vào trong mỗi chiếc lọ ướp hương. Vì cầu kỳ như thế nên nước hoa niche mỗi năm được sản xuất rất hạn chế, chiếm khoảng 10% thị phần, 90% còn lại thuộc về nước hoa designer. Mặc dù ngành công nghiệp này hiện có giá khoảng 49 tỷ USD nhưng thực tế, người mua không thể tìm được nước hoa niche ở những cửa hàng bán lẻ nước hoa, chuỗi trung tâm thương mại vì mỗi nhà sản xuất nước hoa đều có cách riêng để chọn lọc cũng như phân phối sản phẩm. Các nhà sản xuất thậm chí cũng không mấy bận tâm đến quảng bá truyền thông bởi họ tin vào câu “hữu xạ tự nhiên hương”.

Và quả thật niềm tin ấy chưa bao giờ sai lệch. Vài thập niên trước, khi nước hoa niche bắt đầu bước từ giới thượng lưu ra đời thực, các cửa hiệu của nó đã chễm chệ chiếm ngay vị trí đẹp nhất trên các đại lộ danh tiếng ở Paris, London, New York… Dấu tích thời gian chỉ làm tăng thêm giá trị thương hiệu. Người muốn sở hữu tìm đến nhiều hơn nhưng lẽ dĩ nhiên, “của hiếm là của quý”, thứ càng độc đáo càng chỉ dành cho người xứng đáng với nó. Chỉ riêng buổi đến tham quan và chọn cho bản thân một mùi hương thích hợp, bạn đã phải móc hầu bao khoảng 150 USD và đặt lịch hẹn từ rất lâu.

Còn giá thành ư? Một chai nước hoa niche thường dao động quanh khoảng 150-500 USD (khoảng 4-12 triệu đồng) nhưng đó là mặt bằng chung, và luôn có ngoại lệ. Có những chai niche lên đến vài chục, thậm chí vài trăm triệu đồng mà dân chơi vẫn sẵn sàng móc hầu bao để chi. Trường hợp MC - diễn viên Trấn Thành gần đây chi hơn 30.000 USD (chưa tính thuế, phí các loại) để sở hữu cho kỳ được bộ sưu tập giới hạn của Roja Dove chỉ có 4 set trên toàn thế giới là minh chứng điển hình. Đó không còn là thú chơi xa xỉ nữa mà đã trở thành một cuộc sưu tầm, cất giữ những sáng tạo nghệ thuật nguyên bản, gần như không bao giờ trở lại, hệt như cách giới có tiền vẫn đầu tư mua các tác phẩm hội họa.

Những cuộc viễn du

Nói về lịch sử của niche có lẽ sẽ rất dài và khó xác định, bởi từ xưa, loài người nói chung và giới quý tộc nói riêng, từ thời La Mã cổ đại đã biết dùng các nguyên liệu tự nhiên để ướp hương cho mình. Vào thời phong kiến, nước hoa chỉ được dùng cho hoàng gia và giới nhà giàu. Trong cuộc chạy đua thời trang của các bà các cô theo kinh đô Paris vào thế kỷ XVII, XVIII, nước hoa dĩ nhiên không đứng ngoài guồng quay. Nhiều nhà quý tộc còn sẵn sàng đầu tư vào các bậc thầy chế tạo hương thơm nhằm sở hữu mùi hương độc đáo nhất. Nữ hoàng Victoria và Nữ hoàng Elizabeth I chính là những fan cuồng nhiệt của nước hoa niche.

Nước hoa niche cần hội tụ một vài yếu tố sau. Thứ nhất, chai nước hoa ấy sử dụng nguyên liệu tự nhiên, độc quyền và chỉ sử dụng một mùi hương duy nhất. Thứ hai, nhà sản xuất sẽ tận dụng hương thơm đặc trưng của từng địa phương để tạo nên những mùi hương đầy dấu ấn như Comptoir Sud Pacifique với mùi biển Nam Thái Bình Dương, Eau d’Italie với mùi hương của những cánh đồng… Tuy nhiên, đặc trưng của niche, như đã nói, nằm ở hương thơm nguyên bản, để người dùng nhận ra, mùi hương đó là bản thể của họ, là duy nhất chứ không đồng nhất với bất kỳ ai. Một vài thương hiệu niche hiện đã dần trở nên phổ biến có thể kể đến như: Mancera, Le Labo, Kilian, Aftelier, Goutal, Annick, Creed, Christian, Serge Lutens, Diptyque… song cũng có rất nhiều thương hiệu mà bạn chưa từng nghe đến như: Francesca Bianchi, Mendittorosa… 

Tại Việt Nam, thị trường nước hoa niche dù mới chỉ chiếm khoảng 2% nhưng khá nhộn nhịp. Một vài boutique dành riêng cho niche đã xuất hiện như ViinRiic Niche Perfume Gallery, Ka Concept… với hơn 30 thương hiệu quy tụ để người yêu mùi hương có thể tiếp cận, thay vì phải bay ra nước ngoài hay thấp thỏm chờ đợi hàng xách tay mà băn khoăn không biết thật giả.

ViinRiic Niche Perfume Gallery hiện đang phân phối 30 thương hiệu nước hoa niche tại thị trường Việt Nam

Cuối cùng, bất kỳ sự phát triển quá đà nào cũng dễ dẫn đến việc mất đi đặc tính ban đầu. Nước hoa niche vì quá thành công nên đang phải đối mặt với quá trình thâu tóm, sáp nhập từ các ông lớn. Nhiều nhà sản xuất và cả các nhà sưu tầm, nhập khẩu niche đang buộc phải trở nên cực đoan hơn để giữ vững tinh thần của niche. Cuộc tranh đấu giữa một bên là lợi nhuận, bên kia là sáng tạo luôn đầy cam go và thách thức. 

Thư Hiên