Hương bưởi chiều 30 Tết

Những ngày này, làng bưởi Tân Triều luôn tấp nập xe ra vào, cả làng rôm rả nhộn nhịp trong tiếng í ới gọi nhau thu hoạch bưởi bán tết. Nhà nhà từ nhân công đến thương lái, ai cũng hối hả hái bưởi, đóng lên xe chở đi giao cho bạn hàng. Sự nhộn nhịp và hối hả của người bán lẫn người mua bưởi đã tạo nên một bầu không khí tấp nập, rộn rã ở khắp các ngã đường đổ về làng bưởi Tân Triều. Đối với người dân làng bưởi, đây là dấu hiệu tết đã đến rất gần.

Nhà vườn thu hoạch bưởi Tân Triều phục vụ tết - Ảnh: A Lộc

Lâu nay, Tân Triều nổi tiếng với giống bưởi đường lá cam, mỏng vỏ, da sáng đẹp thường để chưng tết. Những năm gần đây, người dân trồng thêm giống bưởi da xanh để phong phú thêm nguồn cung nhưng bưởi đường lá cam vẫn là đặc sản của riêng Tân Triều mà không đâu có được. Từ rằm tháng Chạp, dọc hai bên đường dẫn vào vựa bưởi Tân Triều, từng sạp bưởi nhỏ rải rác khắp nơi trong vùng. Đây là những cơ sở thu mua bưởi trực tiếp từ nông dân, sau đó phân phối cho các sạp hàng, siêu thị hay chợ truyền thống. Bưởi hái về được chủ cơ sở chọn lựa cẩn thận từng trái rồi đóng thùng gửi xe tải chở đi khắp các địa phương trong tỉnh, xa hơn nữa là TP. Hồ Chí Minh, Bình Dương và các tỉnh Tây Nguyên.

Cao điểm thu hoạch vụ bưởi tết là từ ngày 20 tháng Chạp trở đi. Chỉ chờ bạn hàng gật đầu đồng ý, các cơ sở thu mua sẽ liên hệ nhà vườn, tập trung nhân lực để cắt trái, phân loại và đóng thùng chuyển đi. Năm nay, mưa nắng thất thường, thêm năm nhuần thành ra 13 tháng, bưởi vừa ra bông, gặp mấy trận mưa trái mùa liên tiếp rụng trắng đất vườn, trong xóm ai cũng lo ngay ngáy từ đầu mùa. Tính theo mùa theo tiết, từ năm tháng rưỡi đến sáu tháng mới được một vụ bưởi. Lý thuyết thì một năm ăn hai vụ bưởi. Nhưng nhiều nhà bà con vẫn nhất nhất thủ 1 vụ/năm, thế mới ăn chắc. Các thương lái thì từ khi lấy mão, lúc nào cũng trong tình trạng hồi hộp, lo lắng chờ những ngày cận tết khi sức mua tăng, giá bán được đẩy lên cao, đối với thương lái lúc đó tết mới thực sự bắt đầu.

Những sạp bưởi tết vắng người mua - Ảnh: Minh Nguyên

Sát tết, dịch COVID-19 lại bùng lên, chợ tết truyền thống theo đó vắng vẻ hẳn, các sạp bưởi bán nay cũng vắng người ghé. Giá bưởi giảm mạnh là do thị trường tiêu thụ chậm, việc xuất khẩu nông sản bằng tiểu ngạch bị siết chặt, các cơ sở xuất khẩu trái cây rất khó đưa bưởi sang thị trường nước bạn. Thương lái chỉ thu mua với giá từ 25.000 - 30.000 đồng/kg, giảm 50% so với cùng kỳ năm ngoái. Vì thế mà nhiều hộ dân trong vùng dự định neo trái lại để qua tết mới bán. 

Khó là vậy, ấy thế mà cái chất hào sảng của người dân Nam bộ vẫn toát lên từ tiếng cười lạc quan giòn tan trên khuôn mặt rám nắng. Câu rao quen thuộc: “Bưởi đẹp chưng tết đi mấy chị mấy anh ơi”, giờ bắt nhịp thị trường các chị các anh cũng nhanh nhảu chuyển qua rao đúng tâm lý người mua: “Chị ơi, anh ơi, mua bưởi giúp em đi, bao ngọt mọi người ơi”.

Chiều 29 - 30 tết, chạy dọc theo con đường dẫn vào làng bưởi, mùi hương the nồng ngan ngát từ nồi nước nấu lá bưởi phảng phất nhè nhẹ trong gió, ấm cả một vùng quê. Ở làng bưởi, may sao các mẹ các cô các chị vẫn giữ được nếp hương ngày cũ. Một nắm lá bưởi cũng đủ nấu được nồi nước thơm the nồng, có chị còn kèm với ít vỏ bưởi, trái bồ kết nấu nước cho ra tinh dầu để gội đầu, tắm “tẩy trần” tiễn năm cũ.

Phong tục tắm gội với nước lá bưởi, vỏ bưởi chiều 30 tết

Giống như phong tục tắm mùi già ngoài Bắc, nước vỏ bưởi lá bưởi không chỉ giúp cho con người chúng ta được sạch sẽ, mà nó còn giúp cho tinh thần sảng khoái, hết mệt mỏi. Ngoài ra, lá bưởi còn được người Hoa sử dụng trong việc xua đuổi những luồng khí xấu dịp cuối năm. Vỏ bưởi cũng được tận dụng làm mứt Tết, chè bưởi ăn rất lạ miệng hoặc phơi khô đốt lên đuổi muỗi rất hiệu quả. Người làm bưởi thương bưởi như thương con là vậy.

Tết này người làng bưởi đóng sạp nghỉ sớm vì dịch COVID-19 buôn bán không thuận lợi. Nhưng khoảng nghỉ ấy nghĩ tích cực hơn lại là dịp con cái gia đình sum họp, đầm ấm, gắn kết. Tự tay nấu nồi bánh chưng, tự tay muối dưa hành và chăm chút nấu nồi nước lá bưởi thơm ngát cho cả nhà tắm gội vào chiều cuối năm. Hương thơm nồng nàn, ấm áp bốc lên từ nồi nước lá bưởi, vỏ bưởi trong ngày cuối cùng của năm cũ giúp con người trút bỏ những điều chưa vẹn tròn hay những nỗi buồn phiền để chào đón niềm vui trong năm mới.

Minh Nguyên