Hũ mắm của má

Cứ trời mưa lại nhớ mùi mắm cái muối cá cơm nhà làm của má

Quảng Ngãi quê tôi hầu như mùa nào cũng có cá cơm. Để làm và muối mắm cái cá cơm, má tôi thường đi chợ sớm, chọn mua loại cá cơm tươi ngon nhất. Mắm cái muối cá cơm phải được muối trong hũ sành mới thơm ngon “đúng điệu” kiểu Quảng Ngãi. Mắm cái má muối chừng vài ba tháng là đã có ăn. Má thường bỏ thêm cà, thơm hay đu đủ vào mắm, khiến chị em tôi “mê tít”.

Chỉ là mắm cái muối cá cơm mà má biến tấu thành nhiều món ăn. Món ngon và sang nhất chúng tôi rất thích ăn là món bún mắm. Khi có tiền, má mua vài lạng thịt heo ba chỉ về luộc để cả nhà thưởng thức món bún mắm thịt heo luộc. Chị Hai thường lãnh nhiệm vụ đi mua bún gạo tươi. Tôi nhớ, má hay dặn chị phải mua bún gạo của bà Ba Giàu, bà hay ngồi ở ngay góc phía trên của chợ, vì bún của bà nhà làm rất tươi và thơm ngon. Bún gạo chị Hai mua về, má lại đổ ra rổ cho bún tơi, không bị dính. Thịt heo ba chỉ đã luộc xong, má cắt mỏng để vào đĩa. 

Làm chén mắm cái muối cá cơm để “hút” món bún mắm của má mới là phần quan trọng nhất. Má chọn những trái ớt chín đỏ, tỏi và thêm một chút gừng vào, giã cho thật nhuyễn, xong cho thêm chút đường, chút bột ngọt vào chén, cuối cùng mới đổ mắm cái vào chén quậy lên cho đều. Mới chỉ nhìn chén mắm, chị em tôi đã chảy nước miếng.

Má gắp bún gạo bỏ vào tô, chúng tôi thi nhau chan mắm cái vào bún. Vị thơm ngon của mắm cái hòa quyện vào từng sợi bún tươi ngon cộng với vị cay của ớt và gừng khiến chúng tôi ăn đến căng bụng mà vẫn còn thèm. Má thường bảo, mắm cái muối cá cơm bổ dưỡng lắm, vì toàn là chất đạm của thịt cá cơm tươi sau nhiều tháng muối mắm. 

Hồi đó, ở quê tôi, nhà nào cũng làm lúa. Gia đình tôi cũng có mấy sào lúa. Tới mùa làm cỏ hay gặt hái, món bún mắm muối cá cơm thường được mang ra đồng để người làm công ăn nửa buổi hoặc ăn trưa. Đặc biệt, trong những ngày mưa gió, bão lũ triền miên, khi chợ không họp được, món mắm cái muối cá cơm đã trở thành món ăn hằng ngày ở mỗi gia đình.

Cuộc sống của nhiều gia đình quê tôi giờ khấm khá hơn, song món mắm cái muối cá cơm vẫn là món ăn quen thuộc thường ngày, còn được chế biến thành nhiều món ăn ngon lạ, bổ dưỡng hơn như bún mắm cá cơm ăn chung với thịt luộc, bún mắm ăn chung với chả, ram, rau sống hay bún mắm ăn chung với… bánh xèo. Bún mắm nay đã trở thành một “thương hiệu”, là món đặc sản nơi quê nhà. 

Chúng tôi đi làm xa quê, mỗi khi có dịp về thăm nhà lại “nịnh” má làm món bún mắm thịt heo luộc. Ăn bún mắm má làm và nhắc lại chuyện xưa, thời nghèo khó, lòng tôi lại rưng rưng với nỗi vất vả, nhọc nhằn và sự hy sinh của má với bầy con đông. Cảm ơn má. Cảm ơn món bún mắm dưa cà của má đã nuôi chúng tôi khôn lớn nên người. 

Nguyễn Đước