Hơn 1,015 triệu ha đăng ký tham gia đề án lúa chất lượng cao, phát thải thấp ở ĐBSCL

Ngày 9/4, tại TP Cần Thơ, Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức hội nghị sơ kết 1 năm thực hiện đề án “Phát triển bền vững một triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao, phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030”.

Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật cho biết, ngay sau khi đề án được ban hành thì Bộ Nông nghiệp và Môi trường (trước đây là Bộ NN- PTNT) có văn bản hướng dẫn các địa phương đăng ký tham gia.

Kết quả, 12 tỉnh ĐBSCL đăng ký tham gia với tổng diện tích 1,015 triệu ha, vượt kế hoạch. Trong đó, Kiên Giang, Đồng Tháp và An Giang là các tỉnh có diện tích tham gia lớn nhất.

Hơn 1,015 triệu ha đăng ký tham gia đề án lúa chất lượng cao, phát thải thấp ở ĐBSCL. Ảnh: CTV

Đến nay, đã triển khai 7 mô hình thí điểm cấp trung ương tại 5 tỉnh Kiên Giang, Sóc Trăng, Trà Vinh, Đồng Tháp và TP Cần Thơ. Kết quả bước đầu cho thấy, mô hình canh tác lúa chất lượng cao, giảm phát thải mang lại những lợi ích rõ rệt cả về kinh tế lẫn môi trường.

Cụ thể, các mô hình giúp giảm chi phí sản xuất từ 8,2% đến 24,2% nhờ giảm 30-50% lượng giống, tiết kiệm 30-70 kg phân bón/ha, giảm 1-4 lần phun thuốc bảo vệ thực vật và cắt giảm 30-40% lượng nước tưới. Đồng thời, năng suất tăng 2,4-7%, giúp nâng cao thu nhập của nông dân thêm 12-50%, tương đương lợi nhuận tăng từ 4-7,6 triệu đồng/ha so với canh tác truyền thống.

Quan trọng hơn, mô hình đã góp phần giảm phát thải khí nhà kính, với mức giảm trung bình 2,0-12,0 tấn CO₂ tương đương/ha. Đặc biệt, toàn bộ sản lượng lúa thu hoạch đều được các doanh nghiệp cam kết bao tiêu với giá cao hơn 200-300 đồng/kg, tạo động lực mạnh mẽ cho nông dân tham gia.

Với những kết quả tích cực này, các mô hình thí điểm đã nhận được sự hưởng ứng mạnh mẽ từ nông dân và hợp tác xã trong khu vực, nhằm nhân rộng mô hình trên toàn bộ 12 tỉnh trong vùng.

Ông Đỗ Đức Duy - Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường - phát biểu. Ảnh CTV

Sau khi nghe các ý kiến đánh giá cao đề án từ các địa phương, ông Đỗ Đức Duy - Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường - nhấn mạnh, qua hơn 1 năm triển khai đề án, đã từng bước khẳng định tính đúng đắn, cần thiết, bước đầu mang lại những kết quả rất đáng ghi nhận trong việc chuyển đổi nền nông nghiệp theo hướng hiện đại, bền vững và thích ứng với biến đổi khí hậu.

Thói quen trong sản xuất lúa gạo của bà con dần thay đổi theo hướng tăng giá trị, giảm phát thải và bảo vệ môi trường. Đề án đã được các tổ chức quốc tế, các đối tác phát triển quan tâm, đồng hành, hỗ trợ về kỹ thuật, tín dụng và phát triển thị trường.

Các doanh nghiệp, hợp tác xã và bà con đã chú trọng hơn đến liên kết sản xuất, nâng cao chất lượng sản phẩm, chuyển đổi sang quy trình canh tác bền vững như quản lý nước tưới tiên tiến, sử dụng phân bón hợp lý, xử lý rơm rạ… và được áp dụng ngày càng rộng rãi, đóng góp tích cực vào tăng trưởng của ngành và của các địa phương, hướng tới mục tiêu xây dựng thương hiệu gạo Việt Nam gắn với chất lượng cao, phát thải thấp và bảo vệ môi trường.

Ông Duy lưu ý, năm 2025 là năm có ý nghĩa quan trọng, năm tăng tốc, bứt phá, về đích để hoàn thành kế hoạch 5 năm phát triển kinh tế - xã hội, và kế hoạch phát triển ngành nông nghiệp và môi trường; năm tiến hành Đại hội Đảng các cấp, để tiến tới Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIV.

Ngành nông nghiệp và môi trường được giao mục tiêu tăng trưởng cao nhất từ trước đến nay là 4,0%. Trong quý 1/2025, GDP nông nghiệp tăng trưởng với tốc độ 3,74% (cao nhất kể từ năm 2019 sau đại dịch COVID-19). Giá trị sản xuất toàn ngành tăng 3,7%. Trong đó, đóng góp không nhỏ từ các kết quả đề án trên.

Các tổ chức quốc tế và các ngân hàng tham gia hỗ trợ vốn cho nông dân, HTX sản xuất trong đề án. Ảnh: Huỳnh Trọng

Bộ trưởng Đỗ Đức Duy cho rằng, bên cạnh những kết quả bước đầu, chúng ta cũng phải nhìn nhận vẫn còn những khó khăn, thách thức, trong đó việc triển khai ở một số địa phương còn chậm, lúng túng; hạ tầng thủy lợi chưa đáp ứng được yêu cầu về tưới tiêu hợp lý, tiết kiệm; liên kết sản xuất bước đầu đã được hình thành nhưng còn yếu; vốn đầu tư cho đề án, đặc biệt là các dự án vay vốn từ Ngân hàng Thế giới WB và Quỹ Tài chính Các-bon chuyển đổi (TCAF) chậm được huy động, và chưa hoàn thành các thủ tục theo quy định…

Những vấn đề này cần nhanh chóng khắc phục trong thời gian tới…

Qua hơn 1 năm triển khai đề án đã từng bước khẳng định tính đúng đắn... Ảnh: Huỳnh Trọng

Ngoài ra, sẽ thúc đẩy thị trường tiêu thụ gạo chất lượng cao, phát triển thương hiệu gạo Việt Nam, tăng cường liên kết giữa doanh nghiệp, hợp tác xã và nông dân, nhằm thiết lập nền sản xuất lúa gạo bền vững, hiệu quả; trở thành một trong những mô hình tiêu biểu về ngành hàng lúa gạo thế giới.

Huỳnh Trọng