Hollywood nhắc đến chiến tranh Việt Nam: Bao giờ thôi “điệp khúc” con lai, gái điếm, ăn xin

Câu chuyện về chiến tranh Việt Nam vẫn là chất liệu thu hút các nhà làm phim Mỹ và bất cứ phim Hollywood nào có nội dung liên quan đến chủ đề này cũng gây tò mò với khán giả Việt Nam. Tuy nhiên, không có nhiều tác phẩm khiến khán giả Việt Nam có cái nhìn thiện cảm, bởi cách khắc họa hình ảnh nhân vật Việt trong mắt các nhà làm phim đến từ Hollywood thường rập khuôn, ấu trĩ, mà điển hình mới nhất là trường hợp phim Da 5 Bloods.

Trình chiếu vào thời điểm nước Mỹ đang sục sôi với phong trào biểu tình chống kỳ thị người da màu, bộ phim của đạo diễn Spike Lee - Da 5 Bloods lập tức nhận được sự quan tâm của người xem bởi truyền đi thông điệp đanh thép tố cáo nạn phân biệt chủng tộc, thông qua câu chuyện về đoàn bốn cựu binh Mỹ da màu đến Việt Nam tìm hài cốt đồng đội và kho báu mà họ đã chôn trong chiến tranh.

Cảnh thằng bé cụt chân ăn xin ném pháo vào bốn cựu binh Mỹ (ảnh cắt từ clip)

Sự tham gia của hai diễn viên nổi tiếng Việt Nam là Ngô Thanh Vân (vai Hanoi Hannah) và Johnny Trí Nguyễn (vai Vinh) cùng với việc Da 5 Bloods có nhiều bối cảnh ghi hình ở Việt Nam, đã khiến tác phẩm của đạo diễn Spike Lee được nhiều khán giả nước ta tò mò đón xem. 

Tuy nhiên, cũng như nhiều phim Hollywood khác làm về chiến tranh Việt Nam, Da 5 Bloods vẫn để lại góc nhìn thiếu thiện cảm nơi người xem bởi cách khắc họa hình ảnh các nhân vật người Việt trong phim khá ấu trĩ, thậm chí hơi xa lạ. Ngoài hai nhân vật quan trọng là hướng dẫn viên Vinh và phát thanh viên Hanoi Hannah, hình ảnh người Việt Nam hiện lên trong phim còn có một cậu bé cụt chân vào quán bar xin tiền; người phụ nữ tên Tiên có quá khứ từng là gái điếm và có cô con gái lai là kết quả mối tình với một cựu binh trong đoàn; người đàn ông bán gà chèo kéo khách trên sông; toán cướp vàng từng là sĩ quan Việt Nam.

Sự tội nghiệp, đáng thương toát lên từ xuất thân, công việc hay bộ dạng của họ không đủ bù đắp sự thiếu thiện cảm đến từ những hành động của họ: cậu bé ăn xin ném pháo vào người các cựu binh Mỹ, người đàn ông chèo kéo du khách mua gà dẫn đến cãi vã với khách, tên cướp vàng hung hăng chĩa vũ khí vào những cựu binh Mỹ với lý lẽ lính Mỹ đã gây nên vụ thảm sát Mỹ Lai. 

Phim ảnh không thể thiếu hư cấu để hấp dẫn, nhưng khi sự hư cấu đó không dựa trên thực tế cuộc sống, sẽ chỉ là những cái nhìn phiến diện, chủ quan, thậm chí sai lệch, mà những gì Da 5 Bloods miêu tả về những người Việt là ví dụ mới nhất. Hành vi đốt pháo lâu nay đã bị cấm tại Việt Nam, hay hình ảnh hoạt động buôn bán trên sông trong cảnh bán gà như trong phim Da 5 Bloods là những điều hết sức xa lạ ở Việt Nam, vậy mà vẫn xuất hiện trong tác phẩm của một đạo diễn nổi tiếng, được trình chiếu trên một nền tảng nổi tiếng, là một sự cẩu thả đáng tiếc. 

Chiến tranh luôn được nhìn từ nhiều phía; bản thân Hollywood cũng có nhiều phim đề tài này, được nhìn nhiều chiều, cả tôn vinh lẫn đả kích lính Mỹ. Tuy nhiên, ở góc nhìn nào, thì đa phần trong mắt các khán giả Việt Nam, trừ một số tác phẩm thuyết phục, những tác phẩm Hollywood lấy đề tài chiến tranh Việt Nam luôn gây ra tranh cãi.

Hình ảnh người Việt thường được nhắc đến một cách rất rập khuôn: những đứa con lai đầy mặc cảm, những cô gái chuyên mồi chài lính Mỹ, những người lính Việt Nam hung hăng… Ví như trong phim Apocalypse Now, đề cập chi tiết lính Việt Nam chặt đứt tay những em bé được quân Mỹ tiêm vắc-xin và có cảnh giết trâu nước dã man - một nét văn hóa của Philippines - chỉ bởi các nhân vật người Việt trong phim do người Philippines đóng. Phim The Deer Hunter mô tả lính giải phóng là những con người máu lạnh khi chơi trò cò quay Nga với tù binh. 

Phim Mỹ đề cập đến chiến tranh Việt Nam, bao giờ mới thôi “điệp khúc” con lai, gái điếm, ăn xin, hung hăng, máu lạnh? Bao giờ, người Việt mới thôi nhếch nhác khi lên sóng ngoại? 

Nguyễn Ngọc