Hội Nghề cá tỉnh Quảng Ngãi lên tiếng về dự án đập chặn sông Trà Khúc

Theo ông Phan Huy Hoàng - Chủ tịch Hội Nghề cá tỉnh Quảng Ngãi - qua các phương tiện thông tin đại chúng, hội mới được biết dự án đập dâng hạ lưu sông Trà Khúc và Báo cáo đánh giá tác động môi trường dự án này đã được UBND tỉnh Quảng Ngãi phê duyệt.

Theo ông Hoàng, việc thực hiện dự án đập dâng hạ lưu sông Trà Khúc là cần thiết nhằm giữ mực nước dâng hợp lý cho đoạn sông đi qua thành phố Quảng Ngãi, tạo cảnh quan phục vụ phát triển đô thị, du lịch, dịch vụ; bổ sung nguồn nước ngầm, ứng phó với biến đổi khí hậu…

Tuy nhiên, vị trí, quy mô của dự án (cách cầu Trà Khúc 2 về phía hạ lưu khoảng 3,2km, cách cửa Đại khoảng 6km; cao trình mực nước dâng là +3,5m; diện tích mặt nước chứa khoảng 10km2 tính từ vị trí đập dâng đến thôn An Thành, xã Tịnh Minh ở phía thượng lưu) sẽ gây tác động lớn đến môi trường, nguồn lợi thủy sản và đời sống của một bộ phận dân cư hành nghề thủy sản trên đoạn sông Trà Khúc từ hạ lưu chân đập Thạch Nham đến cửa Đại.

Thông báo của Hội Nghề cá tỉnh Quảng Ngãi cho hay: “Vùng hạ lưu sông Trà Khúc từ bao đời nay là thủy vực tự nhiên quan trọng cho nhiều giống loài thủy sản sinh sản, sinh trưởng, hình thành nguồn lợi thủy sản phong phú và các nghề truyền thống của một bộ phận cư dân Quảng Ngãi.

Nhiều tài liệu khoa học đã nghiên cứu, khảo sát trong thời gian gần đây cho thấy, một số loài thủy sản đặc hữu, có giá trị kinh tế và thương hiệu sản phẩm truyền thống (cá bống sông Trà, don Quảng Ngãi…) là nguồn thu nhập đáng kể cho hàng trăm hộ dân cư và góp phần cho sự phát triển kinh tế-xã hội của địa phương”.

Sông Trà Khúc đoạn chảy qua TP.Quảng Ngãi

Qua nghiên cứu tài liệu báo cáo đánh giá tác động môi trường dự án đập dâng hạ lưu sông Trà Khúc do chủ dự án và đơn vị tư vấn lập, Hội Nghề cá tỉnh Quảng Ngãi nhận thấy, bản báo cáo này tuy đã đề cập đến việc “đánh giá hiện trạng tài nguyên sinh vật” (trang 69, mục 2.1.5.) nhưng nội dung thực hiện nêu rõ là “lấy mẫu vi sinh vật nhằm phân tích hiện trạng vi sinh vật trên sông Trà Khúc đoạn qua thành phố Quảng Ngãi”.

Việc chỉ thực hiện nội dung nghiên cứu, đánh giá hiện trạng vi sinh vật như nói trên là chưa đầy đủ, chưa đánh giá được tác động, ảnh hưởng của dự án đập dâng hạ lưu sông Trà Khúc đến toàn bộ môi trường sinh sản, sinh trưởng tự nhiên, đến quá trình đánh bắt, nuôi trồng, chế biến, kinh doanh các giống loài thủy đặc sản nước ngọt, nước lợ từ hạ lưu chân đập Thạch Nham đến vùng nước cửa Đại của nhân dân địa phương.

Để việc đánh giá tác động môi trường của dự án được toàn diện, Hội Nghề cá tỉnh Quảng Ngãi đề nghị UBND tỉnh Quảng Ngãi chỉ đạo chủ đầu tư dự án bổ sung thêm nội dung đánh giác tác động môi trường của dự án đối với môi trường sinh sản, sinh trưởng tự nhiên của nguồn lợi thủy sản và đời sống của một bộ phận dân cư hành nghề đánh bắt, nuôi trồng, chế biến, kinh doanh các giống loài thủy sản nước ngọt, nước lợ hai bên bờ sông Trà Khúc đoạn từ hạ lưu chân đập Thạch Nham đến vùng nước lợ cửa Đại.

Từ đó, chủ đầu tư cùng đơn vị tư vấn đề xuất những giải pháp công trình hoặc phi công trình nhằm hạn chế, giảm thiểu những ảnh hưởng tiêu cực (nếu có) của dự án trong quá trình thi công và vận hành sau khi hoàn thành nhằm phát huy hiệu quả tối ưu của dự án.

Đoạn sông Trà Khúc sẽ bị ảnh hưởng bởi dự án đập dâng. (1) đập tràn Thạch Nham, (2) vị trí dự án đập dâng hạ lưu sông Trà Khúc, (3) cửa Đại.

Dự án đập dâng hạ lưu sông Trà Khúc được UBND tỉnh Quảng Ngãi phê duyệt vào tháng 4/2004 với tổng mức đầu tư 60,7 tỷ đồng. Mục tiêu lúc đầu của dự án là giữ nước, tạo mức nước dâng trên sông Trà Khúc đoạn qua TP.Quảng Ngãi nhằm tạo cảnh quan phục vụ du lịch, giải trí và ngăn xâm nhập mặn... Khi dự án được phê duyệt, thân đập được làm bằng cao su.

Qua nhiều năm "đắp chiếu", năm 2018, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi ký quyết định cho thực hiện dự án với tổng mức đầu tư gần 1.500 tỷ đồng. Theo đó, dự án sẽ xây dựng ở đoạn qua xã Tịnh An và Nghĩa Dũng, TP.Quảng Ngãi. Vị trí xây dựng đập dâng cách cầu Trà Khúc 2 khoảng 3,2km về phía hạ lưu.

Dù dự án đang nhận được nhiều phản biện của người dân và các nhà khoa học nhưng tỉnh Quảng Ngãi vẫn hối hả chốt ngày khởi công nằm trong chương trình chào mừng 30 năm tái lập tỉnh.

Hoàng Thanh Nhân