Hội chứng Hellp

Hội chứng nguy hiểm biến chứng từ tiền sản giật

Ngày 22/3, Khoa Hồi sức tích cực - Chống độc Bệnh viện Nhân dân Gia Định vừa điều trị thành công cho sản phụ sinh con so mắc hội chứng HELLP hiếm gặp. Bệnh nhân là N.T.M.N. (26 tuổi, ngụ tỉnh Bình Thuận).

Thai phụ mắc hội chứng HELLP được cứu thành công tại Bệnh viện Nhân dân Gia Định - Ảnh do bệnh viện cung cấp

Trước đó, trong thời gian mang thai, chị N. cảm thấy da mình chuyển màu vàng. Tình trạng vàng da của chị ngày càng tăng. Tới khi thai được 37 tuần, chị đi khám tại cơ sở y tế địa phương, được bác sĩ chẩn đoán sắp chuyển dạ sinh, kèm theo dõi viêm gan cấp.

Nhận thấy tình trạng bệnh nhân có nguy cơ chuyển biến phức tạp, chị được chuyển đến Bệnh viện Nhân dân Gia Định tại TPHCM. Ngay khi chị sinh xong, bệnh viện lập tức hội chẩn liên chuyên khoa vì kết quả xét nghiệm xác định sản phụ bị tổn thương gan và thận cấp, hội chứng đông máu nội mạch lan tỏa. Các chỉ dấu cho thấy bệnh nhân mắc hội chứng HELLP (tán huyết, tăng men gan, giảm tiểu cầu).

Chị N. lập tức được chuyển vào Khoa Hồi sức tích cực Chống độc và được các bác sĩ hội chẩn, áp dụng điều trị theo phác đồ phù hợp. Sau 4 ngày các bác sĩ tích cực cứu chữa, sức khỏe chị đã có chuyển biến rõ rệt. Tình trạng vàng da của bệnh nhân giảm hẳn. Không chỉ thế, chức năng thận ổn định, chỉ số sinh hiệu ổn, kết quả xét nghiệm cải thiện theo chiều hướng tốt.

Trước đó, Bệnh viện Nhân dân Gia Định đã cấp cứu và điều trị thành công cho sản phụ D.T.N.P. (38 tuổi). Tại Bệnh viện Từ Dũ, chị P. được chẩn đoán mang thai con thứ tư ở tuần thai thứ 29 và cũng bị hội chứng HELLP. Nguy kịch hơn chị N., sản phụ này phải mổ lấy thai cấp cứu. Em bé sinh non chỉ nặng 650g, được chăm sóc đặc biệt tại Khoa Sơ sinh. Sau mổ lấy thai, sản phụ bị suy thận cấp tiến triển nặng kèm tổn thương phổi lan tỏa 2 bên. Tình trạng suy hô hấp của bệnh nhân trở nặng tới mức đe dọa tính mạng nên được chuyển sang Bệnh viện Nhân dân Gia Định nhằm can thiệp hồi sức tim mạch chuyên sâu.

Thạc sĩ, bác sĩ Giang Minh Nhật - Trưởng đơn vị Hồi sức tích cực tim mạch Bệnh viện Nhân dân Gia Định - cho biết khi được chuyển đến, tình trạng suy hô hấp của chị P. không đáp ứng thở máy xâm lấn, phim chụp X-quang cho thấy hơn 80% thể tích phổi bị tổn thương. Vì bệnh nhân suy hô hấp giảm ô xy máu kháng trị nên chỉ còn cách can thiệp VV-ECMO (ô xy hóa máu màng ngoài cơ thể) mới có cơ hội sống sót. Sau can thiệp VV-ECMO và lọc máu liên tục 14 ngày, tình trạng suy hô hấp và tổn thương thận cấp của chị P. hồi phục ngoạn mục.

Bên cạnh đó, tình trạng tổn thương gan, giảm tiểu cầu và tán huyết cũng ổn định. Theo bác sĩ Minh Nhật, hội chứng nguy kịch hô hấp cấp (ARDS) chiếm khoảng 8% bệnh nhân có hội chứng HELLP nặng, với nguy cơ tử vong xấp xỉ 50%. Can thiệp ECMO ở sản phụ có hội chứng HELLP thường gặp nguy cơ chảy máu trong quá trình thủ thuật và theo dõi do số lượng tiểu cầu trong máu giảm nặng, đòi hỏi cần có chiến lược điều trị kháng đông hợp lý.

Dễ tử vong vì suy đa cơ quan

Liên quan tới những nguy hiểm có thể xảy ra với sản phụ mắc hội chứng HELLP, bác sĩ chuyên khoa 2 Võ Thúy Vân - Phó trưởng khoa Hồi sức tích cực - Chống độc Bệnh viện Nhân dân Gia Định - cho biết đây là một biến chứng sản khoa rất nghiêm trọng của bệnh lý tiền sản giật, gây tử vong cao cho mẹ và bé.

Phụ nữ mang thai cần tuân thủ khám thai định kỳ nhằm phát hiện sớm các bất thường để xử trí kịp thời - Ảnh minh họa

Một trong những yếu tố gây tử vong nhiều nhất ở bệnh nhân là bị suy đa cơ quan. Đối phó với hội chứng HELLP, phương pháp thay huyết tương và lọc máu liên tục sẽ giúp thay thế các yếu tố đông máu, loại bỏ các nội độc tố, yếu tố gây viêm, cytokine, bilirubin khỏi tuần hoàn. Nhờ vậy, chức năng gan, thận được cải thiện. Tuy nhiên, để điều trị hiệu quả cần có sự phối hợp của phương tiện kỹ thuật hiện đại cùng kinh nghiệm chuyên môn giữa chuyên ngành sản khoa và hồi sức.

Sản phụ mắc hội chứng HELLP thường xuất hiện các triệu chứng như: phù chân, tăng huyết áp. Không chỉ thế, với thai kỳ từ 20 tuần, thai phụ còn có thể bị đau thượng vị, đau đầu, mờ mắt, dễ bị kích thích, tăng phản xạ, buồn nôn, nôn, vàng da, xuất huyết dưới da. Hội chứng HELLP xảy ra ở khoảng 4 - 12% bệnh nhân tiền sản giật (khoảng 30% trường hợp xuất hiện trong những tuần đầu sau sinh). Vì vậy, người mắc hội chứng HELLP rất dễ bị nhầm lẫn với các bệnh lý nội khoa về tiêu hóa gan mật, thận hay tim mạch… Bệnh nhân không thể tự phân biệt được giữa các bệnh lý trên, nên cách duy nhất là tới bệnh viện chuyên khoa sản để được bác sĩ có chuyên môn đánh giá chính xác và can thiệp kịp thời.

Bên cạnh đó, chị em cần khám thai định kỳ tại các cơ sở y tế uy tín, đặc biệt trong 3 tháng đầu thai kỳ cần được làm xét nghiệm tầm soát nguy cơ tiền sản giật. Việc này giúp phát hiện những bà mẹ có nguy cơ tiền sản giật để theo dõi, xử trí nhằm bảo vệ an toàn cho cả mẹ và con.

Theo tiến sĩ, bác sĩ Bùi Chí Thương - Trưởng khối Sản - Bệnh viện Nhân dân Gia Định - hội chứng HELLP là một biến chứng tuy hiếm (chỉ chiếm 0,1% đến 1% các trường hợp mang thai) nhưng vô cùng nguy hiểm trong thai kỳ với các diễn tiến tán huyết, tăng men gan và giảm tiểu cầu. Những phụ nữ bị tăng huyết áp thai kỳ có nguy cơ cao mắc hội chứng HELLP. Ngoài ra, đối tượng có nguy cơ cao mắc hội chứng còn có cả phụ nữ trên 35 tuổi, phụ nữ mắc bệnh thận, tiểu đường, bị béo phì, người có tiền sử mắc tiền sản giật… Hội chứng trên thường xuất hiện trong 3 tháng cuối thai kỳ nhưng vẫn có thể xảy ra sớm hơn hoặc sau khi sinh.

Trâm Anh