Học kỹ năng để điều chỉnh tâm lý: Đừng vội tin!

Học kỹ năng, chữa tâm lý…

Hiện có không ít những trung tâm chuyên giúp học viên tìm lại chính mình quảng cáo rất kêu nhưng kết quả thì... hãy đợi đấy. Một trung tâm có website nguoikhong…vn tự nhận là đơn vị có những khóa học kỹ năng hàng đầu Việt Nam. Ngoài những bài thuyết giảng, trò chơi tập thể, trung tâm này còn có những bài học “độc quyền” khai phá những “khả năng tiềm ẩn” bên trong con người như đi chân trần trên miểng thủy tinh, trên than hồng để giúp học viên tự tin hơn vào bản thân, chứng minh khả năng con người là vô tận… Trung tâm này hùng hồn khẳng định “Khóa học đã thay đổi hoàn toàn cuộc đời của hơn 70.000 bạn trẻ Việt Nam trong hơn hai năm (2010-2012)”.

Trung tâm R.V. (Phan Xích Long, Q.Bình Thạnh) có đầy đủ các khóa học từ sơ đẳng như: kỹ năng sống cho trẻ mầm non, khởi đầu thành công khi con vào lớp 1… đến cao siêu như ảo thuật gia tình yêu tư vấn trị liệu tâm lý với học phí từ 140.000đ/buổi đến hai triệu/khóa. Thậm chí có cả khóa học dành cho trẻ tự kỷ mà nhiều bác sĩ, chuyên gia tâm lý thật sự phải “bó tay”.

Trung tâm đào tạo tài năng trẻ châu Á - Thái Bình Dương lần đầu tiên đưa ra phương thức kiểm tra I.P.E.C để khảo sát chỉ số cảm xúc, chỉ số sáng tạo, chỉ số trí tuệ và chỉ số đam mê của trẻ (đang được áp dụng tại Singapore và Mỹ). Mỗi trẻ có những vấn đề tâm lý khác nhau, nhu cầu được bổ sung kỹ năng cũng không giống nhau. Thậm chí, nhiều trẻ cùng một nhu cầu, trình độ nhưng phương pháp tiếp cận cũng phải khác nhau. Phương thức khảo sát này được giới thiệu rằng mục đích nhằm chẩn đúng “bệnh” và đưa ra lựa chọn hợp lý bù vào sự thiếu sót cho từng em.

Bên cạnh đó, loại hình dạy kỹ năng trực tuyến với lợi thế “giá rẻ” cũng đang ăn nên làm ra. Trang hoc…vn được quảng cáo là cung cấp đầy đủ các bài giảng về kỹ năng trong học tập, trong cuộc sống, giúp người học khám phá bản thân, xác định đam mê, giúp bạn tự tin vào bản thân… cùng các chuyên gia hàng đầu với giá chỉ 4.500đ/bài giảng. Ở mỗi bài giảng, website này không quên để một đoạn “trailer” giới thiệu sản phẩm, muốn xem bài giảng đó phải… đóng tiền. Đa phần những trang dạy kỹ năng trực tuyến thường tích hợp đầy đủ các loại hình đào tạo từ luyện thi đại học đến dạy ngoại ngữ, kỹ năng sống… Người học chỉ cần ngồi nhà, cào thẻ nạp tiền qua điện thoại, qua ngân hàng sau đó tha hồ chọn bài học. Lợi thế của việc học trực tuyến là người học được chủ động lựa chọn thời gian, bài học… nhưng việc học chủ động này đòi hỏi người học phải có những hiểu biết nhất định để có sự lựa chọn phù hợp.

Hiện nay, còn có nhiều website mạo danh những người có tiếng để thu hút người tham gia nên người học phải cẩn thận.

Các buổi sinh hoạt tập thể có thể giúp trẻ tìm lại được sự tự tin

Dễ đánh mất, khó tìm lại…

Thạc sĩ tâm lý Nguyễn Hoàng Khắc Hiếu, giảng viên Trường ĐH Sư phạm TP.HCM cho rằng, để điều chỉnh hành vi, tâm lý một cá nhân thì không thể vội vàng, càng không thể sử dụng những bài học “lạ” chưa được kiểm chứng. Chẳng hạn, việc tập cho một người dám đi trên lửa, miểng thủy tinh… không đồng nghĩa với việc người đó tự tin. Để đi đến thành công phải được xây dựng trên nền tảng tự tin vào khả năng, sự hiểu biết, sự cố gắng… chứ không phải ở chỗ dám liều.

Thật ra, việc nhận biết con mình không ổn về mặt tâm lý là không quá khó, nếu phát hiện sớm thì việc uốn nắn sẽ dễ hơn nhiều. Tuy nhiên, nhiều bậc phụ huynh đã không có đủ thời gian để làm chuyện này, khi phát hiện thì hốt hoảng cầu cứu khắp nơi. Ông Nguyễn Thành Nhân, cố vấn cao cấp Trung tâm đào tạo Tài năng trẻ châu Á - Thái Bình Dương, kể câu chuyện có thật: một phụ huynh có con học tại trường THCS V. (Q.1) đến trung tâm cầu cứu khi con trai chị mới học hết lớp 6 đã có những biểu hiện tâm thần. Thấy con trai học kém hơn bạn bè, chị cứ la mắng con suốt. Chị răn đe con bằng cách bắt làm việc nhà. Hiệu quả không thấy đâu, chỉ thấy cậu bé bắt đầu có biểu hiện lầm lì, dễ nổi quạu hay phản kháng và làm hỏng mọi chuyện, gần như rất ít chịu nói chuyện với mẹ và có nhiều biểu hiện bất ổn về tâm lý.

BS Nguyễn Thị Giang, Trưởng khoa Khám nhi, BV Tâm thần TP.HCM cho biết, vào mùa cao điểm thi cử, số học sinh đến khám rất đông, mỗi tuần có khoảng 400 ca, thậm chí nhiều em tự đi khám một mình do không thể chia sẻ với cha mẹ. Trong một năm, chỉ riêng BS Giang đã tiếp nhận gần 10 trường hợp học sinh THPT tự đi khám tâm thần một mình. Điều này cho thấy giữa cha mẹ và trẻ không có sự gần gũi, con cái ít dám tâm sự hay nói chuyện riêng tư với cha mẹ để được chia sẻ.

Bà Nguyễn Thị Kim Thanh, chuyên viên tư vấn tâm lý sức khỏe, giáo dục Tổng đài 1088, nói: "Sai lầm là ở người lớn, do quá cưng con, thương con nên làm sẵn cho con mọi thứ. Học sinh 14-15 tuổi không biết làm gì, trừ đi học, ăn, ngủ. Đành rằng áp lực học tập là có nhưng cha mẹ không thể làm thay cho trẻ mọi việc, các cháu sẽ ỷ lại. Với áp lực học tập nhiều, học để thi cử sinh ra tâm lý học thay ở người lớn, cần phải loại bỏ. Cần nhất ở phụ huynh là phải gần con, giao những việc cần thiết để dạy cho trẻ tính chủ động và theo dõi, tháo gỡ những khó khăn mà trẻ gặp phải".

Các chuyên gia trên đều khẳng định, học kỹ năng sống không phải là chiếc đũa thần có thể “hô biến” các em thay đổi một sớm một chiều, nhất là khi trẻ có vấn đề về tâm lý thì sự thay đổi cần có quá trình và sự kiên trì. Nhiều phụ huynh ngộ nhận, đăng ký cho con học xong khóa học này nọ thì lập tức con sẽ thay đổi, biết tự lập, tự tin... Điều đó là không tưởng, vì hơn 80% những gì một đứa trẻ có được là từ bắt chước mà ra, mà nơi bắt chước nhiều nhất chính là gia đình. Chiếc nôi gia đình dạy dỗ và uốn nắn các em từ nhỏ, cộng thêm những tác động tích cực từ các chuyên gia đào tạo có tay nghề ở các trung tâm uy tín. Nhiều phụ huynh cứ nghe khóa học tâm lý kỹ năng nào có tên kêu kêu là đăng ký cho con học ngay mà không biết con mình đang thiếu gì, cần gì.

Theo ông Nhân, phụ huynh nên uốn nắn con ngay từ nhỏ, đừng để đến khi “mất bò mới lo làm chuồng”. Ngay khi con có những biểu hiện lệch, đánh mất niềm tin vào bản thân, phụ huynh cần gần gũi, quan tâm nhiều hơn, sau đó hãy tìm đến những trung tâm chuyên về đào tạo kỹ năng qua biểu hiện tâm lý để tìm giải pháp “tìm lại” bản thân các em. Phụ huynh cần lưu ý chọn những nơi có uy tín vì hiện nay xuất hiện nhiều trung tâm ảo (chỉ có trên mạng), tổ chức những buổi kỹ năng offline, thu phí cao mà ít hiệu quả. Quá trình điều trị tâm lý, hành vi cho học sinh có biểu hiện hơi lệch so với người bình thường cần có thời gian và phải được theo dõi kỹ, phụ huynh không nên tin vào kết quả của những lớp học “mì ăn liền”.

 Hồng Nhung - Gia Tuệ