Hiểu đúng về cơn đau zona để chủ động dự phòng cho người lớn tuổi

Chỉ riêng tháng qua, bà Hồng Lan (58 tuổi, tên người bệnh đã được thay đổi) phải đến Bệnh viện Da Liễu TPHCM thăm khám 2 lần do zona thần kinh “hành” kèm theo các cơn đau “lạ” chưa từng gặp. Lần đầu, bà nhập viện với các chùm mụn nước hóa mủ và lan rộng trên lưng, trợt loét và đau nhức không thể ngủ. Sau 3 tuần điều trị, vết thương lành da, song cơn đau vẫn dữ dội, bòn rút sức lực bà đến suy nhược.

Gặp lại bác sĩ, bà mô tả cơn đau thọc sâu dưới da, buốt nhói đến tận óc. Mặc dù được kê đơn thuốc hỗ trợ, bà vẫn băn khoăn liệu khi nào các cơn đau mới nguôi ngoai?

Cơn đau “ám ảnh” và biến chứng khó lường của zona

Khi mắc zona, bệnh nhân thường có dấu hiệu báo trước khoảng vài ngày với cảm giác bất thường trên vùng da như bỏng rát, tê bì chân tay hay dị cảm. Tổn thương da thường khởi phát với ban, dát, sần đỏ, đi kèm với nốt hay vết biểu hiện trên da dọc theo đường phân bổ thần kinh. Giai đoạn toàn phát với sự xuất hiện của các mụn nước, bọng nước trên nền dát đỏ tập trung thành đám. Các mụn nước ban đầu chứa dịch trong, sau hóa mủ hoặc xuất huyết, dập vỡ để lại vết trợt đóng vẩy tiết, đôi khi có thể hoại tử (*).

BS CKII Vũ Thị Phương Thảo - trong phần chia sẻ tại Hội nghị khoa học da liễu miền Nam 2024 cho hay: “Đau do zona giai đoạn cấp tính thường gặp ở trên 90% bệnh nhân bị zona. Mức độ đau đa dạng từ nhẹ như cảm giác rát bỏng, âm ỉ tại chỗ hay nặng như kim châm, giật từng cơn thậm chí như dao đâm. Triệu chứng đau thường phụ thuộc vào tuổi. Người nhiều tuổi thường đau thành từng cơn, kéo dài”.

BS CKII Vũ Thị Phương Thảo chia sẻ

Đau thần kinh sau zona có thể gây mất ngủ và ảnh hưởng đến các hoạt động hàng ngày của người bệnh, dẫn tới các tình trạng như chán ăn, gầy sút cân, mệt mỏi, trầm cảm. Tình trạng đau kéo dài gây ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của các bệnh nhân trên nhiều khía cạnh chức năng về thể chất, tinh thần, và xã hội; làm giảm khả năng sống độc lập và tự chăm sóc của người bệnh. Zona có thể gây ra các biến chứng khác ít gặp như zona tai, zona mắt gây viêm kết mạc, viêm giác mạc, tăng nhãn áp thậm chí gây mù lòa. Một số biến chứng khác dù hiếm gặp nhưng rất nghiêm trọng như liệt dây thần kinh số VI (hội chứng Ramsey Hunt), đột quỵ, viêm não VZV, viêm tủy, viêm động mạch não (*).

Theo BS CKII Vũ Thị Phương Thảo, phương pháp điều trị bệnh lý zona chủ yếu là sử dụng thuốc để kháng vi rút. Tuy nhiên, một trong những vấn đề thường gặp đặt ra thách thức đối với bệnh lý zona đó là biến chứng của bệnh lý sau zona, thường gặp nhất là đau dây thần kinh sau zona. Biến chứng này khó được kiểm soát và có thể kéo dài nhiều tháng đến nhiều năm.

Chủ động dự phòng zona hiệu quả

“Phòng ngừa luôn tốt hơn điều trị. Chủ động dự phòng zona là cần thiết ở người lớn tuổi, vì zona thường gặp và có nhiều biến chứng ở nhóm người lớn do suy giảm tế bào miễn dịch liên quan đến tuổi. Để việc phòng ngừa zona hiệu quả, trước hết, mỗi người cần xây dựng và duy trì lối sống lành mạnh, tăng cường luyện tập thể dục, thể thao vừa sức của mình. Bên cạnh đó, chế độ dinh dưỡng phù hợp với thể trạng cơ thể, gồm đầy đủ vitamin, khoáng chất, đạm cũng giúp tăng cường miễn dịch để chống lại bệnh tật. Mỗi người cũng cần chú ý đến các yếu tố nguy cơ, chủ động thăm khám bác sĩ để được tư vấn sớm. Đối với nhân viên y tế thì tư vấn cho bệnh nhân về các biện pháp dự phòng zona để ngừa bệnh tốt hơn”, BS CKII Phương Thảo cho biết.

Bộ Y tế Việt Nam đã ban hành "Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị các bệnh da liễu", bao gồm hướng dẫn phòng bệnh zona cho người có yếu tố nguy cơ cao, và người cao tuổi có bệnh lý mạn tính.

Hãy tham vấn ý kiến của cán bộ y tế về các biện pháp phòng bệnh!

(*) Nội dung trích dẫn từ tài liệu tham khảo “Dự phòng bệnh zona”

Liên kết đến những trang web khác được công bố và điều hành bởi các bên thứ ba không trực thuộc GSK hoặc có bất kỳ mối quan hệ nào với GSK. GSK không giới thiệu, xác nhận, đảm bảo cho bất kỳ nội dung, dịch vụ/sản phẩm mà bên thứ ba đó cung cấp trên trang web của họ.

Tài liệu dành cho công chúng I NP-VN-HZU-BRFS-240009 I ADD 04.2025

Thiên Kim

Nguồn: GSK