"Heo đeo vòng" có đảm bảo chuẩn chất lượng?

Theo kế hoạch, tháng 11 tới sẽ áp dụng giải pháp kiểm tra kiểm soát tại hai chợ đầu mối Bình Điền và Hóc Môn và năm chợ lẻ là Bến Thành, Hòa Bình, Bàu Cát, Thái Bình, An Đông cùng các chuỗi siêu thị Co.opmart, Satra, Vissan, An Hạ và Sagrifoods. Dự kiến đến đầu năm 2017, việc quản lý và truy xuất nguồn gốc thịt heo sẽ được áp dụng đại trà tại các chợ.

Theo quy trình, trước đây có bốn công đoạn kiểm soát heo (nguyên con) từ khi xuất chuồng đến lúc bán cho người tiêu dùng (đã cắt khúc), khâu nào biết đến khâu đó. Vì thế, dự án quản lý và truy xuất nguồn gốc thịt heo nhằm đảm bảo kiểm soát chặt chẽ và xuyên suốt đường đi con heo từ A-Z bằng ứng dụng công nghệ thông tin. Nói một cách dễ hiểu là tập trung đầu mối dữ liệu để xác định trách nhiệm từng công đoạn khi xảy ra sự cố. Theo đề án của Hội Công nghệ cao TP.HCM, heo xuất chuồng tại trang trại sẽ được đeo vòng nhận diện có mã QR (mã vạch hai chiều) chứa thông tin về từ trang trại nuôi cho đến các công đoạn sau đó. Trong quá trình mổ, người kiểm dịch xác nhận đủ tiêu chuẩn bằng cách đóng mộc lên heo, đóng tem vệ sinh thú y điện tử.

Ảnh mang tính minh họa: Internet

Khi thịt đến chợ, ban quản lý, nhân viên kiểm chỉ chấp nhận đưa vào tiêu thụ khi heo có mã xác nhận nhập hàng, số thịt đúng mã sẽ được niêm phong trong các thùng rồi giao cho tiểu thương bán. Ở công đoạn cuối cùng, trước khi bán lẻ, tiểu thương dán tem điện tử lên vòng nhận diện, giúp cơ quan quản lý, người tiêu dùng dễ dàng truy xuất nguồn gốc sản phẩm. Đơn vị này đã thiết kế một ứng dụng miễn phí qua ứng dụng TE-FOOD (của châu Âu) có thể cài đặt trên điện thoại để soi vào thịt heo hoặc có thể kiểm tra tại chợ hay trên web www.te-food.com nhận biết nguồn gốc, như heo từ trang trại nào, giết mổ ở cơ sở nào, thời gian bao lâu, heo được vận chuyển từ đâu về…

Đại diện Hội Công nghệ cao cho biết, tiểu thương sẽ kích hoạt tem lên tờ in mã vạch, sau đó dán tem có mã vạch lên miếng thịt khi khách mua. Các con tem đều có mã code, áp dụng quy trình in ấn đặc biệt kết hợp với khắc laser nên bảo mật rất cao. Hiện, tem được đặt hàng ở nước ngoài, Việt Nam chưa thể sản xuất. Tuy nhiên, một số công ty cung ứng thịt heo tỏ ra lo lắng vòng có thể bị tẩy xóa trong quá trình giết mổ hay không, vận hành bộ máy như thế chi phí có bị đẩy lên cao hay không…

Theo ông Nguyễn Ngọc Hòa, Phó giám đốc Sở Công thương TP.HCM, con heo từ khi xuất chuồng đến lúc bán cho người tiêu dùng qua bốn công đoạn với nhiều chủ thể, nên đây sẽ là một cuộc hợp tác và huy động phối hợp đồng bộ giữa các đơn vị có liên quan của các cơ quan quản lý gồm Sở Công thương, quản lý thị trường, UBND các quận - huyện, ban quản lý các chợ…

Vấn đề đặt ra là liệu mọi việc sẽ minh bạch khi dự án này chưa thể hiện rõ đổi mới trong cơ chế giám sát? Hiểu nôm na là trước đây thịt heo vào chợ phải có hóa đơn thu mua, nay thay thế bằng vòng nhận diện, như vậy liệu có đảm bảo thịt heo an toàn? Ngoài ra, tem sẽ được tiểu thương tự dán lên miếng thịt, vậy thì liệu có chuyện tem thật - thịt giả không? Về những vấn đề, ông Nguyễn Ngọc Hòa cho biết, vai trò của lực lượng quản lý thị trường và ban quản lý các chợ rất quan trọng, để không xảy ra tình trạng người bán pha trộn thịt heo chưa kiểm soát vào.

Như vậy, chúng ta vẫn lệ thuộc vào yếu tố con người, mà con người lại là chủ thể phức tạp nên đây lại là bài toán khó cho quản lý. Chưa kể lâu nay, khâu kiểm tra kiểm soát bị ách tắc là do thiếu người chứ không phải không quản lý xuể.

Mặt khác, một khi đã có hành vi gian dối, tiểu thương chắc chắn sẽ tính toán lượng bán cho khớp với lượng hàng về chợ. Quan trọng nhất, quy trình kiểm dịch vẫn là test nhanh, nếu phát hiện vi phạm vẫn phải đợi kết quả từ phòng thí nghiệm. Trong khi đó, sản phẩm vi phạm đã được bán hết cho người tiêu dùng.

Đây là những vấn đề cơ quan quản lý cần tính toán để có thể hoàn thiện hơn quy trình truy xuất, để người dân hưởng những sản phẩm sạch đúng nghĩa.

Song Nam - Đăng Thư