Hãy nghe một bản Jazz đung đưa cùng Ella Fitzgerald

Dấu ấn của “nữ hoàng jazz” Ella Fitzgerald

Có lẽ không gì ngọt ngào hơn trong những đêm cuối năm giá lạnh, bên ly champagne sóng sánh, chúng ta trao cho nhau những nụ hôn thật sâu giữa những lời thủ thỉ say đắm: “Anh sẽ làm gì vào đêm giao thừa?”.

Ra đời năm 1947, What are you doing new year’s eve? (Tựa tiếng Việt: Bạn làm gì vào đêm giao thừa?), thật đáng tiếc, đã không phải là một bản nhạc tạo được sự chú ý mạnh mẽ tại thời điểm ra mắt so với nhiều tác phẩm nổi tiếng khác của nhà soạn nhạc Frank Loesser.

Dù được nhiều nghệ sĩ vĩ đại nhất nước Mỹ chọn thể hiện, bài hát vẫn luôn mang đậm dấu ấn của “nữ hoàng jazz” Ella Fitzgerald

Frank trước đó đã rất nổi tiếng với hàng loạt bản nhạc phim và nhạc kịch bất hủ như  I don’t want to walk without you, Jingle Jangle Jingle, Hi Yank, They’re either too young or too old… Thế nhưng, What are you doing new year’’s eve? chỉ là một ca khúc độc lập ra đời từ những cảm xúc bất chợt. Con gái của ông, Susan Loesser, sau này đã nói trong cuốn sách về cuộc đời và sự nghiệp của cha mình rằng What are you doing new year’’s eve? là tâm trạng của một nữ ca sĩ đang đắm chìm trong tình yêu đến mức mù quáng và khát khao chờ đợi một lời hẹn hò ngọt ngào của người mình yêu.

Thêm một điều thú vị là dù được đặt trong bối cảnh đêm giao thừa, Frank Loesser không hề muốn ca khúc được hiểu như một bản nhạc lễ hội năm mới. Với ông, đêm giao thừa chỉ mang ý nghĩa biểu tượng cho sự chờ đợi của cô gái về một thời điểm lãng mạn. “Việc bài hát thường được vang lên trong những ngày lễ luôn làm cha tôi khó chịu” - Susan chia sẻ.

What are you doing new year’s eve? được Margaret Whiting - danh ca nhạc đồng quê nổi tiếng của Mỹ thập niên 1940 - 1950 thu âm lần đầu năm 1947 với tiếng kèn đồng bay bổng mang âm hưởng orchestra ngay lập tức đạt vị trí thứ chín trên bảng xếp hạng Billboard và là bài hát bán chạy nhất vào dịp lễ Giáng sinh năm 1949.

Dù vậy, những ghi nhận và những giải thưởng ở mức khiêm tốn đó chưa thực sự khiến What are you doing new year’s eve? sống mãi trong lòng khán giả. Mùa hè năm 1960, bản nhạc nhỏ nhắn này đã đến với quý bà Ella Fitzgerald. Với chất giọng như “mật ong nguyên chất”, nữ hoàng nhạc jazz vĩ đại nhất mọi thời đại đã mang đến cho ca khúc một linh hồn và sức sống mới dù phần dàn dựng và chỉ huy vẫn do nhạc trưởng Frank De Vol (người dàn dựng cho phiên bản của Margaret Whiting) đảm nhiệm.

Với những nốt piano chầm chậm như miết nhẹ vào không gian, tiếng kèn đồng len lỏi quấn quýt, giọng hát của Ella vừa nhẹ tênh vừa sâu thẳm như đưa tất cả vào một không gian của tình yêu và sự lãng mạn. Những quãng 3 nhẹ nhàng bay bổng, điểm xuyết bằng những quãng 7 sâu hun hút được xử lý tinh tế và nhẹ bẫng như muốn phủ lên không gian tấm áo lụa thấm đẫm cảm xúc về một năm đã qua với những hoài niệm buồn vui xen lẫn.

Ca khúc được đưa vào album mùa Giáng sinh của Ella có tên: Ella wishes you a swinging Christmas (Ella chúc bạn một Giáng sinh đung đưa) với phần dàn dựng của nhà soạn nhạc gạo cội Russ Garcia. Dù sau này có hàng trăm bản cover lại ca khúc, phiên bản của Ella vẫn luôn được coi là chuẩn mực cho một bản nhạc blue sâu lắng.

Thực tế, trong suốt 75 năm kể từ ngày ra mắt, dù không phải một bản nhạc gây bùng nổ hay khiến người nghe phải òa vỡ trong những cảm xúc mãnh liệt nhưng với sự dịu dàng dễ chịu, What are you doing new year’s eve? vẫn liên tục được hàng loạt nghệ sĩ vĩ đại nhất nước Mỹ lựa chọn để thể hiện vào dịp Giáng sinh và năm mới với mong muốn xoa dịu và chữa lành mọi nỗi đau.

Năm 1965, phiên bản What are you doing new year’s eve? của ca sĩ nhạc jazz Nancy Wilson đứng thứ 17 trên bảng xếp hạng Billboard. Một phiên bản gây được ấn tượng sau đó là của ban nhạc nổi tiếng The Capenters với những giai điệu piano thánh thót sáng chói giữa trời tuyết trắng ấm áp, mang ca khúc về gần hơn với âm hưởng của country pop.

Hàng loạt phiên bản khác của What are you doing new year’s eve? đã được những nghệ sĩ nổi tiếng như Barbra Streisand, Diana Krall, Rod Stewart, Norah Jones… làm mới lại trong nhiều năm, khiến ca khúc trở thành một trong những bản nhạc kinh điển cho năm mới với sức sống mãnh liệt nhất trong lịch sử âm nhạc.

Không chỉ với lớp khán giả yêu nhạc jazz hay hoài cổ, trên tất cả các nền tảng nghe nhạc hiện đại, những cuộc tranh luận và bình chọn vẫn nổ ra giữa các phiên bản của ca khúc với những ý kiến về việc ai là người thể hiện thành công nhất ca khúc này. Cho dù kết quả ra sao, tất cả vẫn cho thấy What are you doing new year’s eve? luôn thực sự sống trong lòng khán giả mọi thế hệ.

Sức hút của một bản nhạc jazz nhỏ nhắn

Như một sự ngẫu nhiên, vào những năm 1940, khi những bản blue jazz đầu tiên được những người Mỹ gốc Phi mang đến New York, cũng là lúc các nhà khoa học bắt đầu nghiên cứu về khả năng “chữa lành” của âm nhạc.

Những giai điệu đầy ngẫu hứng và có phần “buông thả” của những ca khúc jazz cổ điển đầu tiên len lỏi vào dòng chảy của âm nhạc Mỹ, dần được mang đi khắp toàn cầu, tạo thành một làn gió mới đầy tự do và thoải mái trong đời sống âm nhạc. Đó cũng là lúc công chúng biết tìm đến âm nhạc để xoa dịu buồn phiền, lo lắng, bất an của tâm hồn. Âm nhạc khiến người nghe muốn bỏ hết mọi ưu phiền để say sưa và thả trôi theo giai điệu. 

Giai đoạn những năm 1950 - 1960, sự lao động nghệ thuật không ngừng nghỉ, vượt qua những định kiến mạnh mẽ về sắc tộc của những nghệ sĩ nhạc jazz thiên tài như Nat King Cole, Ella Fitzgerald, Louis Armstrong, Sarah Vaughan, Nina Simone… đã đưa âm nhạc Mỹ vượt ra khỏi những định hình và chuẩn mực của âm nhạc cổ điển hàn lâm trước đó; tạo nên một dòng chảy trong trẻo và đầy năng lượng với những bản nhạc mang đậm sự ngẫu hứng, sáng tạo, giúp người nghe thư thái và được thả lỏng. What are you doing new year’s eve? là một trong số đó.

Bước sang thập niên 1980, khi rock, pop, dance, EDM lần lượt thay thế nhau và trở thành các xu hướng mạnh mẽ trên toàn cầu, cả thế giới bắt đầu say sưa với những bản tình ca hoặc những bản nhạc nhún nhảy sôi động. Mỗi năm mới, Happy new year, The winner takes it all, You’re my heart you’re my soul, Auld Lang Syne… trở thành những bản nhạc được nghe nhiều nhất trên thế giới.

Bài hát What Are You Doing New Year's  eve?-Ella Fitzgerald

Tuy vậy, những bản nhạc jazz cổ điển sâu lắng, ấm áp như What are you doing new year’s eve?, đặc biệt với phần thể hiện mẫu mực của Ella Fitzgerald, vẫn mang một giá trị và sức sống riêng biệt, như một dòng chảy bền bỉ và ngọt ngào đối với tất cả người yêu nhạc.

Giờ đây, một năm mới vừa sang. Sau một năm đau thương và đầy những bất an, có lẽ không gì dịu dàng và thoải mái hơn những giai điệu jazz lãng mạn đến tan chảy của What are you doing new year’s eve?.

Cùng nhau, chúng ta có thể nâng ly rượu mừng trong không gian của tình yêu và sự ngọt ngào để chữa lành, hàn gắn những vết thương và cùng đón chờ một năm mới an lành.

Lan Anh