Hãy để bác sĩ là thầy thuốc

Bác sĩ được đào tạo kiến thức, kỹ năng để cứu người, phục hồi sức khỏe cho bệnh nhân. Với bệnh nhân, bác sĩ là ân nhân, là vị cứu tinh. Kỷ niệm ngày Thầy thuốc Việt Nam năm nay, chúng ta cũng không thể quên hình ảnh đội ngũ nhân viên y tế ngày đêm làm nhiệm vụ trong thời điểm khó lường nhất của đại dịch COVID-19 và vẫn tiếp tục căng sức khi đại dịch tạm hạ nhiệt, toàn xã hội bước vào “trạng thái bình thường mới”.

Dịp 27/2 năm nay, những tấm thiệp, bó hoa vẫn được gửi đến những người làm ngành y, nhưng không thể không thấu cảm những khó khăn mà ngành đang đối diện. Trong buổi tiếp xúc cử tri cuối năm 2022, đề cập đến những khó khăn trong việc mua sắm thuốc men, trang thiết bị, vật tư y tế của các bệnh viện công trên cả nước, đại biểu Quốc hội Nguyễn Thiện Nhân buồn bã: “Anh em ngành y tế đang bất an, bất ổn và bất lực”.

Tại tọa đàm “Ngành y vượt khó” do Cổng thông tin điện tử Chính phủ tổ chức sáng 23/2, Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên trăn trở về tình trạng thiếu thuốc men, vật tư và trang thiết bị ở các cơ sở y tế. Ông cho hay, bộ đang đề nghị Quốc hội có giải pháp trước mắt cũng như định hướng lâu dài để giải quyết tình trạng này.

Trước khi Quốc hội hành động, có lẽ người trong ngành y đều thầm mong, trong các quyết sách sắp tới, cần làm sao để những người yêu nghề được thực hiện nghĩa vụ thiêng liêng đã chọn, đã được xã hội trao gửi. Cái nhìn, cách giải thích và áp dụng luật cần được các cơ quan thực thi mở lối để cơ sở y tế đủ dũng cảm làm nhiệm vụ trong tình thế cân bằng giữa các quy định đấu thầu và hiệu quả điều trị cho người bệnh. 

Ngoài khả năng chuyên môn, kinh nghiệm để chẩn đoán, điều trị tốt, bác sĩ cần thuốc men và phương tiện tốt. Nhưng cả hai đều đang gặp khó.

Về vật tư, trang thiết bị, chuyên gia của Hội Thiết bị y tế TPHCM từng góp ý chấn chỉnh tình trạng chủ đầu tư, đơn vị tư vấn đấu thầu và giám sát “nằm chung” với nhau. Do giá trị các gói thầu tư vấn chỉ vài trăm triệu đồng nên chủ đầu tư được chỉ định thầu. Việc lựa chọn những nhà thầu tư vấn thân quen để hình thành “ê kíp mua sắm” tham gia từ năm này qua năm khác dễ phát sinh tiêu cực bởi khâu này quyết định số tiền của những gói thầu lớn hơn, lên đến hàng trăm tỉ đồng.

Về thuốc, có một “luật bất thành văn” là, bác sĩ phải bảo đảm tỉ lệ 7/3, tức dùng 70% thuốc tương đương sinh học (generic) trong nước và 30% thuốc gốc (band name) nước ngoài. Việc nhân danh sự tiết kiệm để sử dụng thuốc giá rẻ chỉ làm tăng chi phí xã hội gấp nhiều lần bởi thời gian điều trị kéo dài. Thay vì dùng các mệnh lệnh hành chính để ngăn chặn tình trạng “kê toa hưởng hoa hồng”, sao không sử dụng triệt để cơ chế kiểm tra giám sát từ người dân lên trên? 
Hơn nữa, chớ quên rằng bác sĩ là thầy thuốc. Chỉ có họ mới đủ kinh nghiệm, sự nhạy cảm nghề nghiệp để biết nên dùng loại thuốc nào phù hợp nhất cho từng người bệnh của mình nhằm bảo đảm hiệu quả điều trị.

Phó giáo sư, tiến sĩ, đại biểu Quốc hội Phạm Khánh Phong Lan từng đề xuất, thay vì đấu thầu thuốc vào bệnh viện, nên tính định suất 1 năm, bệnh viện khám chữa cho bao nhiêu bệnh nhân, cơ cấu bệnh tật thế nào rồi giao cho bệnh viện tiền để tự lo liệu. Trong năm, bệnh viện làm gì, mua sắm ở đâu thì tùy, miễn là chữa trị hiệu quả nhất cho bệnh nhân. Nếu mua hàng tốt, dù có đắt tiền mà bệnh nhân mau lành bệnh thì đó là điều thuận lợi về mặt vận hành, cạnh tranh. Nếu thuốc tốt mà bệnh viện còn thương lượng được giá rẻ thì càng tốt hơn bởi dư ra được một khoản tiền để lo cho đời sống y, bác sĩ. 

Các tính toán vĩ mô chỉ cốt làm sao cho quỹ bảo hiểm y tế không vỡ, nhưng cũng phải giữ được chất lượng và số lượng bệnh nhân được khám, chữa bệnh. Còn với bác sĩ, chất lượng thuốc là cực kỳ quan trọng. Muốn thuốc có chất lượng, phải có ý kiến của nhà điều trị có chuyên môn và kinh nghiệm. 

Bản chất của đấu thầu là giúp cơ quan nhà nước chi trả mức giá rẻ nhất, tránh tình trạng kê giá để mua bằng tiền ngân sách. Thiết nghĩ, cũng nên nghiên cứu đề xuất của đại biểu Quốc hội Phạm Khánh Phong Lan: định suất cả gói cho bệnh viện, để y, bác sĩ định ra lượng thuốc và loại thuốc cần mua và tập trung vào công tác chuyên môn là chữa bệnh, cứu người - thiên chức của người thầy thuốc. 

Quốc Ngọc