Hát bội, tuồng cổ: Mùa lễ kỳ yên chưa kịp vui lại buồn!

Sau Tết Nguyên đán là thời điểm các lễ hội kỳ yên diễn ra ở nhiều địa phương ở miền Nam. Đây cũng là lúc các đoàn hát bội, cải lương tuồng cổ hoạt động sôi nổi nhất trong năm. Bởi hát bội, tuồng cổ từ lâu đã trở thành một phần không thể thiếu trong phần hội của các sự kiện này. Tuy nhiên, 2 năm qua, vì dịch COVID-19 nên các lễ hội bị dừng, hoặc chỉ tổ chức phần lễ. Vì thế, các đoàn hát bội bị ảnh hưởng nặng nề từ việc này. 

Năm nay, các đoàn đều ấp ủ hy vọng trở lại phục vụ công chúng khi dịch bệnh cơ bản được kiểm soát. Tuy nhiên, gần đây số ca nhiễm tăng cao, khiến mùa lễ kỳ yên với các đoàn hát chưa kịp vui lại nặng trĩu những nỗi niềm.

NSƯT Ngọc Khanh thở dài khi nhắc đến mùa lễ năm nay. Bà bảo vừa bị hủy một suất diễn do tình hình dịch nên địa phương chỉ tổ chức cúng lễ, chứ không mở hội vui chơi. Phục trang, đạo cụ đã chuẩn bị lại phải xếp gọn vào góc nhà. Từ đầu năm đến nay, đoàn chỉ mới diễn được một suất vào mùng 7 tết, nhưng thu nhập chẳng đáng là bao. 

Từ đầu năm đến nay đoàn của NSƯT Ngọc Khanh chỉ mới diễn được 1 suất. Hiện đã vào mùa lễ kỳ yên nhưng không nhiều nơi gọi biểu diễn.

“Anh chị em nghệ sĩ ai cũng háo hức chuẩn bị tập luyện, nhưng tình hình hiện tại lại khó thể hy vọng điều gì đó tốt hơn. Đến nay đã gần 3 năm đoàn hát sống trong cảnh lay lắt. Cứ mỗi lần nhớ lại cảnh đi hát ngày trước, tôi lại chảy nước mắt, không sao ngưng được. Kiếp này đã sinh ra làm nghệ sĩ, không được đứng sân khấu thì đau và buồn lắm, nhưng cũng đành chấp nhận”, bà tâm sự.

Nhà hát Nghệ thuật Hát bội TPHCM đã có một số hoạt động trở lại từ cuối năm 2021. Tuy nhiên, tình hình hiện tại cũng chưa khả quan so với thời gian trước là bao. Nhà hát sẽ có 2 suất diễn tại Tân Thông Hội (huyện Củ Chi) và xã Vĩnh Lộc (huyện Bình Chánh) vào ngày 15,16, 17/2 âm lịch. Ông Võ Hồ Hoàng Vũ, giám đốc nhà hát cho biết số lượng suất diễn này ít hơn rất nhiều so với những mùa lễ kỳ yên trước. Khi đó, đoàn phải chạy show liên tục khi các lễ kỳ yên diễn ra khắp nơi ở TPHCM cũng như các tỉnh miền Tây. 

“Dịch bệnh vẫn còn nên tâm lý của người tổ chức cũng e ngại là điều dễ hiểu. Chúng tôi chuẩn bị nhiều tiết mục hấp dẫn để phục vụ bà con nhưng giờ chỉ biết chờ thời điểm thích hợp hơn. Trong năm có nhiều đợt lễ, nhưng lễ kỳ yên dịp đầu năm là sôi động nhất”, ông Vũ chia sẻ.

Nhà hát Nghệ thuật Hát bội đang chuẩn bị cho các suất diễn hiếm hoi sắp tới đây tại các địa phương vùng ven TPHCM

Ngoài các đơn vị chuyên về hát bội, các đoàn cải lương tuồng cổ cũng thường đắt show trong mùa lễ kỳ yên. Hiện, tại TPHCM hoạt động sôi nổi nhất chắc chắn là thương hiệu Huỳnh Long, hiện do NS Bình Tinh, cùng với các đàn anh, đàn chị như: NSƯT Hữu Quốc, NSƯT Thoại Mỹ, NS Hoàng Đăng Khoa…

Đoàn đã có vài suất diễn lễ kỳ yên tại các đình ở Bình Dương, Tiền Giang… Hiện, đoàn đang chuẩn bị cho lễ kỳ yên tại đình ở Phước Hải (Long Hải, Bà Rịa - Vũng Tàu). Nghệ sĩ Hoàng Đăng Khoa cho biết hiện đoàn Huỳnh Long thường nhận diễn cả tuồng, được đầu tư chỉn chu nên chỉ nhận số lượng có hạn. Mỗi suất diễn đều phải đảm bảo có đông đủ nghệ sĩ trong đoàn. Hiện, nhân lực đoàn có hạn nên không thể xé lẻ như trước, bởi họ còn đang bận rộn chuẩn bị cho một số vở cải lương. Đánh giá về tình hình chung, theo anh mùa lễ kỳ yên vẫn chưa và khó thể trở lại sôi động như trước. Đặc thù các sân khấu này thường nhỏ, bà con lại tập trung đông để xem nên sẽ luôn có những e ngại về sức khoẻ. 

Bên cạnh đó, anh cho biết tình hình dịch bệnh cũng ảnh hưởng nhất định đến các suất diễn. “Vì diễn cả tuồng có phân vai rõ ràng nên chúng tôi đều phải đảm bảo sức khoẻ. Chỉ một nghệ sĩ gặp vấn đề có thể phải huỷ ngay. Hiện, việc biểu diễn thủ tục, giấy tờ cũng khá nhiều bởi dịch bệnh vẫn còn. Chúng tôi phải thực hiện xét nghiệm trước khi biểu diễn. Do số lượng thành viên đoàn đông nên chi phí này khá nhiều. Mỗi suất diễn hầu như không có thu nhập là bao. Tuy nhiên, chúng tôi vẫn cố gắng làm để tạo cơ hội cọ xát thực tế cho nghệ sĩ trẻ mà đoàn đang đào tạo”, anh chia sẻ.

Nghệ sĩ Bình Tinh trong suất diễn ở đình của đoàn Huỳnh Long cách đây ít ngày

Hiện, các nghệ sĩ trong đoàn Huỳnh Long đang chuẩn bị một số vở diễn cải lương, bên cạnh việc nhận lịch diễn các lễ kỳ yên, trong điều kiện cho phép. Trong khi đó, các nghệ sĩ của Nhà hát Nghệ thuật Hát bội TPHCM tập trung để đào tạo 14 nghệ sĩ trẻ mới được tuyển vào đoàn cách đây không lâu. Hiện, nhiều nghệ sĩ kỳ cựu của nhà hát sắp đến tuổi về hưu. Vì thế, công tác đào tạo cần được đẩy nhanh, mạnh. 

Trong khi đó, khi không có suất diễn, các nghệ sĩ trong đoàn hát bội của NSƯT Ngọc Khanh phải đi bán vé số, chạy xe ôm… để trang trải cuộc sống. Riêng bà và các con làm mũ mão bán cho các tiệm của người Hoa ở Q.5. “Tôi luôn động viên mình và mọi người rằng sau cơn mưa trời lại sáng. Chỉ mong Tổ nghề phù hộ cho chúng tôi được trở lại sân khấu sớm nhất có thể. Với chúng tôi, bấy nhiêu quá đủ để thấy hạnh phúc”, bà tâm sự.

Trung Sơn