Hành trình dài hợp pháp hóa rau muống trên đất Mỹ

Rau muống từng bị xem là một loài thực vật ngoại lai, dễ sinh trưởng nên bị cấm ở bang Georgia

Nỗi lo về “loài thực vật ngoại lai”

Trong 33 năm, cô Doan và chồng sống ở bang California và Maryland nơi họ có thể mua rau muống một cách hợp pháp. Dù vậy mọi thứ đã thay đổi khi họ chuyển đến bang Georgia.

Ở Việt Nam, Campuchia, Trung Quốc, Indonesia, Malaysia, Thái Lan và Philippines, rau muống phát triển mạnh ở ven sông và đất ẩm. Loại rau quen thuộc này thường được xào với tỏi, gừng, chao, hoặc như món ăn kangkung belacan của Malaysia là một loại mắm tôm.

Tuy nhiên, ở bang Georgia, rau muống là sản phẩm bất hợp pháp vì những lo ngại rằng loài thực vật không phải bản địa này có thể xâm nhập vào các tuyến đường thủy của bang, và gây hại cho các loài bản địa.

Ngay cả thuốc diệt cỏ cũng không thể ngăn rau muống mọc nhanh ở Florida, nơi chúng được trồng trong các vườn ươm được quản lý chặt chẽ - nhưng đôi khi vẫn “vượt rào” ra ngoài môi trường tự nhiên.

Hơn một thập niên trước, một siêu thị bắt đầu thu thập chữ ký trực tuyến và trên bảng kẹp hồ sơ ở mọi quầy đăng ký để kiến nghị hợp pháp hóa rau muống.

Người chủ siêu thị Ben Vo luôn theo dõi chặt chẽ các động thái tại những bang khác về rau muống, chẳng hạn như ở Rosharon, bang Texas, rau muống thực sự được coi là một loại cây trồng có rủi ro thấp, nhờ các quy định quản lý phù hợp.

Vào năm 2016, sau khi trò chuyện với các thành viên cộng đồng như Vo, Doan và Alfred Yin (cố Chủ tịch Tổ chức người Mỹ gốc Hoa ở Georgia), Hạ nghị sĩ bang Pedro Marin đã đưa ra một dự luật loại rau muống khỏi định nghĩa “thực vật gây hại” của bang Georgia để mở đường cho canh tác.

Dù vậy, dự luật đã bị từ chối. Marin giải thích về mối quan ngại của Bộ Nông nghiệp: “Ngay cả khi bạn trồng rau muống ở nhà, phần nước canh tác sẽ đi đâu? Một thứ gì đó có thể theo nước canh tác đi vào hệ thống sông ngòi và đột nhiên, chúng ta sẽ có một cuộc khủng hoảng rau muống trên diện rộng”.

Khi các nhà sinh vật học tranh luận về tầm quan trọng của thực vật bản địa, nó thường là một phần của nỗ lực bảo tồn lớn hơn, nhằm bảo vệ môi trường trước nguy cơ bị hủy hoại. Nhưng các nhà phê bình tự hỏi liệu có cần vạch ra những ranh giới khắc nghiệt như vậy hay không, vì việc đưa một loài mới vào môi trường không phải lúc nào cũng có hại.

Cô Doan đã giúp thu thập hơn 100.000 chữ ký ủng hộ hợp pháp hóa rau muống

Sự thay đổi

Khi dân số nước Mỹ ngày càng đa dạng hóa, thì thái độ của họ đối với các loại cây như rau muống cũng có thể thay đổi.

Rau muống trở thành ưu tiên trong cuộc bầu cử năm 2021 của Hạ nghị sĩ bang Marvin Lim. Ông Lim phát hiện ra loại cây thủy sinh này khi đến thăm ngôi làng nơi mẹ ông lớn lên ở Philippines. Sau đó, ông đã nghiên cứu và trò chuyện với các chuyên gia từ Florida và Texas, tìm hiểu cách các bang đó canh tác rau muống mà không gây hại cho môi trường.

Trong khi đó, cô Doan và những người khác cũng thu thập được hơn 100.000 chữ ký ủng hộ hợp pháp hóa việc mua bán và trồng rau muống.

Năm 2022, sau những nỗ lực vận động từ phía người dân, bang Georgia cuối cùng đã dỡ bỏ lệnh cấm nhập khẩu và bán rau muống để các nhà hàng và cửa hàng tạp hóa có thể bán loại rau này. Dù vậy, các quan chức vẫn đang tìm hiểu xem Georgia có thể trở thành bang thứ năm ở Mỹ cho phép trồng rau muống hay không và bằng cách nào.

Vào năm 2022, ủy viên nông nghiệp bang Gary Black đã thông báo cho Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA) về sự thay đổi quan điểm của Bộ Nông nghiệp bang Georgia và tiểu bang bắt đầu phê duyệt giấy phép nhập khẩu, buôn bán rau muống.

Trước đây, nếu người dân địa phương không trồng rau muống một cách bất hợp pháp, họ sẽ lén mang chúng về từ Florida và Texas.

Mọi người mua bán rau muống trong các bãi đậu xe của cửa hàng tạp hóa, trên ô tô hoặc giao dịch trực tiếp tại các tiệm nail, nhà thờ và đền chùa. Jenny Vo - Giám đốc điều hành tại siêu thị City Farmers Market và Hong Kong Supermarket - cho biết, chi phí cho bó rau có thể cao gấp 3 lần giá thông thường ở các bang khác, ở mức 11 USD/pound (1 pound bằng khoảng 0,45kg).

Cô Jenny Vo kể: “Mỗi khi mua rau muống, chúng tôi phải giữ bí mật bằng những ám hiệu như “Có đem theo cái đó không? Có bán không? Đấy là cả một thử thách chỉ để mua được một loại rau”.

Hiện tại, cô Doan cho biết các cửa hàng tạp hóa chỉ bán ngọn rau muống, để không thể nhân giống. Cô chia sẻ: "Họ cắt bỏ phần thân rất sâu để rau không bén rễ khi người mua mang về nhà".

Dù vậy, các cư dân rất biết ơn về những tiến bộ đạt được cho đến nay. Ông Lim nói “Có một sự kiện mà tôi giành được giải thưởng là bó rau muống”. Trong khi đó, khách hàng vẫn gọi Jenny Vo là “Ms. Rau Muống” vì cách cô ấy đứng bên những quầy đăng ký, xin chữ ký của mọi người nhằm ủng hộ việc hợp pháp hóa rau muống.

Rau muống hiện được bán tại các cửa hàng tạp hoa với giá hợp lý, vào khoảng hơn 3 USD/pound. Cô Jenny Vo tiết lộ: "Giờ đây mọi người không còn phải đắn đo suy nghĩ về việc mua rau muống. Họ có thể ăn chúng mỗi tuần".

Rau muống xào tại nhà hàng Nam Phương Việt Nam ở thành phố Norcross, bang Georgia

Linh La (theo Atlanta Magazine)