Grammy lần thứ 63: An toàn và nhạt nhòa

Lễ trao giải Grammy lần thứ 63 cho thấy một sự chuyển dịch mới trong cách đánh giá những sáng tạo nghệ thuật của Viện Hàn lâm Thu âm Hoa Kỳ. Sau hàng loạt lùm xùm về phân biệt chủng tộc, bất bình đẳng giới, gian lận… thì năm nay là một bước đi trung dung, dĩ hòa vi quý hơn những năm vừa qua. 

Do đại dịch COVID-19 nên Grammy 2021 bị dời hơn hai tháng và tổ chức với số lượng giới hạn nghệ sĩ tham gia. Thay vì diễn ra thường lệ trong nhà hát có khán giả, nay các phần trình diễn hoặc diễn ra ở sân khấu phụ, hoặc được quay hình từ trước, cho thấy sự nhàm chán, thiếu sức hút, đến ảm đạm của bầu không khí chung.    

Có thể nói, Grammy lần thứ 63 đã trung hòa được cả hai yếu tố: sáng tạo nghệ thuật và thành công thương mại. Kết quả bốn hạng mục quan trọng nhất làm hài lòng người xem, khi H.E.R và các cộng sự của mình với I Can’t Breath - bài ca được lấy cảm hứng từ nạn phân biệt chủng tộc và phong trào Black Lives Matter, đã chiến thắng hạng mục Ca khúc của năm. Nếu so với những đề cử cùng hạng mục, dễ thấy, việc trao giải này là một bước tiến của Grammy bởi hòa mình vào đời sống chính trị chung, khi chỉ mới 5 năm trước đã bỏ qua To Pimp a Butterfly của Kendrick Lamar mà trao cho 1989 của Taylor chỉ vì cách "vận động hành lang" khá đặc biệt của cô, khi luôn đóng góp và hỗ trợ cho viện hàn lâm.

Ở mục nghệ sĩ mới, tính thương mại và mới mẻ của Megan Thee Stallion đã chiến thắng những sáng tạo nghệ thuật độc đáo của Phoebe Bridgers, khi cô trở thành nữ rapper thứ hai sau 22 năm chiến thắng hạng mục này. Sự góp mặt của cô và Beyoncé với bản hit Savage ở hạng mục Bản ghi âm của năm đã phần nào đánh dấu việc ghi nhận một gương mặt mới, dẫu chiến thắng cuối cùng thuộc về “đứa con cưng“ Billie Eilish với bản thu âm có phần nhạt nhòa Everything I Wanted.

The Weeknd và album After Hours nức tiếng năm nay đã không xuất hiện ở bất cứ hạng mục nào, khiến anh giận dữ chỉ trích Grammy “thối nát“ và đòi hỏi một sự minh bạch. Mâu thuẫn này có lẽ đến từ việc diễn ra đồng thời màn trình diễn Super Bowl và Grammy (nếu đúng lịch) mà năm nay anh làm nghệ sĩ chính. Tuy nhiên Grammy đã được dời lại, bởi cách đối xử ấy, anh không đồng ý cho hãng đĩa nộp bất cứ đề cử nào nữa trong tương lai.

Ngoài sự vắng mặt của The Weeknd, Grammy năm nay cũng gây ra những hoang mang và khó hiểu khi bỏ qua hàng loạt những dự án âm nhạc hay nhất năm qua. Đó là Gaslighter của The Chicks - album trở lại sau 14 năm gián đoạn âm nhạc, là Bob Dylan với album phòng thu thứ 39 được đánh giá chỉ xếp sau Fiona Apple, Halsey với album bán chạy nhất năm 2020 cùng 80 điểm phê bình, Laura Marling hay Fiona Apple, Harry Styles và Lady Gaga ở các hạng mục chính.

Việc đề cử những tên tuổi làm phong phú danh sách đề cử cũng vấp phải những chỉ trích từ người nghe nhạc. Ở hạng mục Album của năm, việc muốn bổ sung sự đa chủng tộc (Jhené Aiko), bình đẳng sắc tộc (Black Pumas), bình đẳng giới (4/6 đề cử của các nghệ sĩ nữ) hay sáng tạo nghệ thuật (Jacob Collier) đã cho thấy sự trá hình giản đơn, khi có những album dẫu không đạt đến độ xuất sắc vẫn được đề cử vào danh sách này.

Tuy nhiên, mọi người vẫn có thể chờ đợi sự đánh giá đúng đắn ở những giải thưởng phụ, khi Fiona Apple với Fetch the Bolt Cutters - album đạt điểm gần như tuyệt đối trên mọi chuyên trang phê bình âm nhạc - chiến thắng ở hạng mục Album alternative và Màn trình diễn rock xuất sắc nhất.

Với dòng country, chiến thắng của Miranda Lambert không quá bất ngờ. Việc trao cho Lady Gaga và Ariana Grande màn kết hợp pop xuất sắc vượt qua BTS đến từ Hàn Quốc gây nhiều tranh cãi. Ba chiến thắng mới của Beyoncé cũng giúp cô vượt qua kỷ lục của Alison Krauss, trở thành nghệ sĩ chiến thắng nhiều nhất trong lịch sử Grammy, phần nào an ủi cho sự đánh giá chưa bao giờ đúng di sản âm nhạc của cô.
Grammy 2021 đã khép lại, nhưng sự bất bình và thiếu công bằng vẫn còn đó. Khó có thể nói viện hàn lâm đã không lắng nghe hay không thay đổi, nhưng với những cải tiến vừa rồi, đó chỉ là sự giậm chân tại chỗ với những hào quang trong quá khứ. Liệu đã đến lúc người ta mong chờ một giải thưởng mới uy tín hơn, minh bạch hơn? 

Ngô Thuận