Gỏi rau càng cua, gói nỗi nhớ quê

Gỏi rau càng cua trứng

Trời chiều râm mát sau cơn mưa ào ạt. Tiết trời ấy khiến tôi bồi hồi nỗi nhớ quê nhà. Nhớ những buổi chiều thập thò dưới tán cây sau vườn, làm bạn với các con vật bé nhỏ, từ kiến, mối, bửa củi đến các loài cây dại mọc xung quanh, trong đó có rau càng cua mang nhiều thương nhớ.

Rau càng cua, thân trong veo như ngậm nước, lá hình trái tim xanh mướt. Loài cây trông mỏng manh vậy mà sức sống vô cùng mãnh liệt. Hạt nhỏ li ti phân tán khắp nơi, chỉ cần gặp ẩm là vươn mình trỗi dậy, bò lan thành bụi to tướng. Chùm rễ mềm mại gắn chặt vào bờ tường, hốc đá, chậu cây, mương rãnh, nuôi cành lá xum xuê tươi tốt. Rau mọc dại quanh năm ở nơi ẩm ướt, đặc biệt sau mỗi cơn mưa, trông chúng xanh tốt, ngon lành hơn. 

Thuở xưa nhà nghèo, thịt cá thiếu thốn, chỉ có rau cỏ là phong phú. Buổi chiều dịu mát, mẹ sai tôi ra vườn hái rau càng cua chuẩn bị cho bữa tối. Mẹ dặn chỉ hái phần non, khi hái dùng dao cắt hoặc ngắt ngang, không được nhổ rễ, giũ bỏ phần hoa trên đầu cho hạt rơi xuống để nó mọc lại, có mà ăn tiếp. Loáng cái, chiếc rổ đầy những thân hình tươi non múp míp. Hôm nào có món cá kho hay thịt kho, đem chấm với rau là đủ hao cơm. 

Thỉnh thoảng mẹ làm món gỏi. Tùy vào ngày có tiền hay cạn túi mà gỏi rau càng cua được gia giảm nguyên liệu. Dù làm thế nào thì cách chế biến cũng vô cùng đơn giản. Rau càng cua bỏ lá già, chỉ lấy phần non, bỏ cuống hoa trên đầu, rửa sạch để ráo. Mẹ nói trộn gỏi phải là giấm ta mới thơm ngon. Mẹ dùng giấm tự nuôi, trong veo. Cho vào chút đường, chút dầu mè, chút tiêu, trộn đều hỗn hợp rồi rưới lên mớ rau đang nằm chờ trong thau. Mẹ xốc rau cho thấm gia vị. Lúc này, đã đủ vị giòn mát của rau càng cua, vị chua chua ngọt ngọt của nước trộn, chỉ cần rắc thêm hành phi, đậu phộng rang là thành món ăn ngon miệng. 

Có khi mẹ luộc thêm da heo. Canh sao vừa chín tới, da không quá cứng cũng không quá nhão, cắt sợi vừa ăn trộn cùng với rau. Có hôm mẹ cho thêm trứng luộc. Mẹ dặn trứng luộc lòng đào mới ngon, mà phải là trứng gà ta lượm từ ổ gà mới đẻ sau bếp mới đúng béo bùi. Trứng cắt khoanh tròn xếp lên trên hoặc cắt múi xếp quanh đĩa. Màu trắng xen đỏ au của trứng gà nổi bật giữa nền xanh mơn mởn của rau càng cua thấm đẫm nước xốt mượt mà, chen chúc mấy miếng da heo trắng đục béo ngậy, ôi sao mà thèm.

Gỏi rau càng cua tôm

Những hôm nhà có khách hoặc mẹ có chút tiền, món gỏi càng cua sẽ sang hơn. Mẹ sắp thêm mấy con tôm luộc đỏ au, xen kẽ với thịt ba chỉ. Mùi tôm tươi, thịt luộc bốc khói, mùi hành phi, đậu rang quyện vào nhau khiến tôi chẳng thể rời mắt khỏi đĩa gỏi, bụng sôi réo thúc giục.

Mẹ nói gỏi ngon nhờ nước chấm. Nước mắm pha gỏi phải là nước mắm ủ tự nhiên hơn 1 năm từ cá cơm tươi rói. Nước mắm pha với đường cho vừa ăn. Thêm tỏi băm, ớt băm, thả mớ tép chanh vào. Nước chấm ngon phải sánh mịn, đưa đẩy lớp chanh, tỏi, ớt sóng sánh bên trên.

Gắp miếng gỏi, chấm nước chấm, đưa vào miệng. Vị ngọt giòn hăng hăng của rau càng cua quyện cùng mùi thơm phức của tôm thịt, mùi nồng nàn của nước chấm làm tê đầu lưỡi. Gắp một miếng lại muốn gắp miếng thứ hai, cho đến khi sạch đĩa vẫn chưa đã miệng.

Mẹ thấy thế, mỉm cười yêu thương. Mai mốt có tiền mẹ làm gỏi càng cua tôm thịt cho ăn nữa. Mắt tôi sáng lên háo hức, có điều, cái mai mốt đó lâu lắm mới xuất hiện vì “tiền vào nhà khó như gió vào nhà trống”. 

Món ăn dân dã ngày nào giờ có mặt khắp các nhà hàng, quán ăn với đủ kiểu chế biến. Không khó để thưởng thức rau càng cua giữa chốn thị thành, nhưng lòng tôi vẫn nhớ về món gỏi rau càng cua trong gian bếp thuở nào. Nhớ cái hương vị ngọt mát thơm lừng cùng bóng lưng tất bật của mẹ. Nhớ cả một vùng quê hiện về trong miền ký ức… 

Hoàng Ngọc Thanh