Giáo sư người Mỹ gốc Trung Quốc bị tù vì tội "hai mang" trong nghiên cứu khoa học

Bộ Tư pháp Hoa Kỳ vừa công bố việc một giáo sư ngành Y sinh bị tuyên 37 tháng tù giam vì hành vi lập kế hoạch sử dụng hàng triệu đô la từ nguồn ngân sách liên bang cho mục đích thúc đẩy nghiên cứu ở Trung Quốc.

Ông Zheng Songguo, cựu giáo sư tại Đại học Bang Ohio (OSU), vừa bị kết án hơn 3 năm tù giam - Ảnh: Tennessee Star

Theo đó, ông Zheng Songguo, một cựu giáo sư tại Đại học Bang Ohio (OSU), đã bị cáo buộc hồi tháng 11/2020 vì tội khai báo gian dối trong hồ sơ nộp cho Viện Sức khỏe Quốc gia (NIH) để xin ngân sách nghiên cứu với khoản tiền 4,1 triệu USD nhưng lại dùng chính nguồn tài trợ đó để giúp phát triển các nghiên cứu thuộc khoa thấp khớp và miễn dịch học cho Trung Quốc.

Vị giáo sư này đã bị cảnh sát bắt giữ vào ngày 22/5/2020 tại tiểu bang Alaska ngay khi vừa chuẩn bị bước lên chuyến  bay theo hình thức thuê bao trọn gói (charter flight) về Trung Quốc với mục đích “đào thoát” khỏi Mỹ. Cảnh sát đã phát hiện và thu giữ nhiều vật dụng mà ông ta mang theo, bao gồm 2 laptop, 3 điện thoại di động, hàng loạt ổ cứng, nhiều thỏi kim loại bằng bạc, một số hộ chiếu đã hết hạn và các tài liệu nghiên cứu.

Tòa án cũng đã ra phán quyết yêu cầu ông Zheng phải hoàn trả hơn 3,4 triệu USD cho NIH và khoảng 413.000 USD cho OSU.

“Trong nhiều năm liền, bị đơn đã cố tình che giấu sự liên hệ của mình với các chương trình tuyển mộ tài năng của chính phủ Trung Quốc, che giấu mối quan hệ với ít nhất 5 viện nghiên cứu ở Trung Quốc”, một quan chức cao cấp thuộc Cục Điều tra Liên bang Mỹ (FBI) phát biểu trong một thông cáo báo chí.

Mặc dù đang làm việc cho trường đại học của Mỹ nhưng ông Zheng (áo trắng) vẫn có mối liên hệ trái phép với các trường đại học của Trung Quốc - Ảnh: Republic World

Vụ việc này nằm trong chuỗi hành động của FBI nhắm vào giới học thuật nhằm bóc gỡ đường dây “bán chất xám” cho các cơ sở nghiên cứu của Trung Quốc bằng cách tận dụng nguồn tài trợ mà chính phủ Mỹ hào phóng cấp cho các nhà nghiên cứu khoa học.

“Nguồn quỹ phục vụ cho nghiên cứu chính là tiền thuế của người dân Mỹ nhằm phục vụ lợi ích cho xã hội Mỹ chứ không được phép sử dụng chúng như những món quà phi pháp mang cho nước khác”, ông John C. Demers, Giám đốc Ban An ninh Quốc gia thuộc Bộ Tư pháp Hoa Kỳ tuyên bố.

Ông Zheng đã thừa nhận việc mình khai báo gian dối trong các hồ sơ xin tài trợ nộp cho NIH. Ngoài ra, ông ta cũng khai nhận hành vi che giấu thân phận của mình để tham gia các chương trình thu hút tài năng do chính phủ Trung Quốc khởi xướng, cũng như hợp tác trái phép với một trường đại học của Trung Quốc để thực hiện các nghiên cứu bằng nguồn ngân sách tài trợ của chính phủ Mỹ.

Vị cựu giáo sư này đã lãnh đạo một nhóm chuyên gia thực hiện nghiên cứu về bệnh tự miễn dịch được tiến hành tại OSU và Đại học bang Pennsylvania (Mỹ). Theo các hồ sơ do Tòa công bố, trong khi đang làm việc toàn thời gian tại OSU thì ông Zheng còn đồng thời cộng tác với một bệnh viện trực thuộc Đại học Sun Yat-Sen, một cơ sở giáo dục đại học công lập do nhà nước Trung Quốc quản lý có trụ sở tại tỉnh Quảng Đông (Trung Quốc). Trên trang chủ của trường đại học này thậm chí còn nêu tên ông ta như là một chuyên gia thuộc Kế hoạch Ngàn Nhân tài do chính phủ Trung Quốc khởi xướng và bảo trợ. Hiện những thông tin này đã “biến mất” một cách khó hiểu ở trang web của trường.

Ông Zheng Songguo là một trong hàng ngàn nhà khoa học nước ngoài tham gia chương trình Kế hoạch Ngàn nhân tài của chính phủ Trung Quốc - Ảnh: daydaynews

Theo cáo trạng thì ông Zheng đã tham gia chương trình Kế hoạch Ngàn Nhân tài của chính phủ Trung Quốc từ năm 2013. Trong suốt thời gian đó, ông ta đã sử dụng ngân sách và các kết quả nghiên cứu được thực hiện ở Mỹ để chuyển giao cho các đồng nghiệp tại Trung Quốc. Ngoài ra, ông Zheng còn nhiều lần nhận những khoản tiền tài trợ lớn cho cùng đề tài nghiên cứu không chỉ ở NIH tại Mỹ mà còn từ Quỹ Khoa học Tự nhiên Quốc gia trực thuộc Bộ Khoa học và Công nghệ Trung Quốc.

Nguyễn Thuận (theo Epoch Times, US Justice)