Giao sàn thương mại điện tử thu thuế hộ, người bán lo đóng thuế hai lần

Trái với luật thuế thu nhập cá nhân 

Bộ Tài chính đang lấy ý kiến góp ý cho dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định số 126/2020/NĐ-CP (quy định chi tiết một số điều của Luật Quản lý thuế) và Nghị định số 123/2020/NĐ-CP quy định về hóa đơn, chứng từ. Theo dự thảo, các sàn thương mại điện tử (TMĐT) có trách nhiệm kê khai, nộp thuế thay người bán hàng là cá nhân kinh doanh trên sàn.

Ông Nguyễn Thái Sơn - Giám đốc Công ty Tư vấn thuế Sài Gòn - cho biết, theo dự thảo, các sàn TMĐT phải căn cứ doanh thu, các khoản thu khác mà cá nhân kinh doanh trên sàn nhận được như khoản nhận qua đơn vị vận chuyển, các hình thức trung gian thanh toán… để xác định doanh thu rồi kê khai thuế thay, nộp thuế thay cho cá nhân kinh doanh. Các sàn TMĐT phải khấu trừ luôn phần thuế phải đóng trước khi chuyển tiền bán trả về cho các cá nhân kinh doanh. Với quy định này, cơ quan thuế sẽ khiến các sàn TMĐT tăng chi phí nhân sự có chuyên môn về thuế, tăng đầu tư nền tảng công nghệ để theo dõi doanh thu bán hàng. 

Nhiều ý kiến cho rằng, nếu quy định không chặt chẽ, nhiều người bán hàng qua mạng sẽ phải chịu hai lần thuế

“Ở nước ngoài, một số sàn TMĐT có thu hộ, nộp thuế thay cho người bán. Ngành thuế nước ta đang áp dụng cách này nhằm thu thuế hiệu quả hơn. Nhưng, phương thức này tạo ra ảnh hưởng không cân xứng giữa sàn TMĐT và các nền tảng kinh doanh trực tuyến khác như Facebook, Zalo, Google, YouTube bởi theo quy định hiện hành, cá nhân kinh doanh qua các kênh này phải tự kê khai và nộp thuế. Liệu ngành thuế có quản lý cá nhân kinh doanh qua các kênh này công bằng như với sàn TMĐT?” - ông Nguyễn Thái Sơn đặt vấn đề. 

Thạc sĩ Trần Minh Hiệp - Giám đốc Công ty TNHH Học viện doanh nhân Tax Law, giảng viên Khoa Thương mại, Trường đại học Luật TPHCM - cho rằng, quy định này trái với điều 24 Luật Thuế thu nhập cá nhân (TNCN). Theo đó, “tổ chức, cá nhân trả thu nhập có trách nhiệm kê khai, khấu trừ, nộp thuế vào ngân sách nhà nước và quyết toán thuế đối với các loại thu nhập chịu thuế trả cho đối tượng nộp thuế; cá nhân có thu nhập chịu thuế có trách nhiệm kê khai, nộp thuế vào ngân sách nhà nước và quyết toán thuế theo quy định của pháp luật”. 

Các sàn TMĐT không phải là tổ chức chi trả thu nhập mà chỉ là tổ chức cung cấp các nền tảng giao dịch giữa người mua và người bán nên không có nghĩa vụ phải thu thuế thay cho cơ quan thuế. 
Hộ kinh doanh phải nộp thuế hai lần?

Anh Phạm Văn Linh - chủ một tiệm tạp hóa ở TPHCM - cho hay, cơ sở kinh doanh của anh đang nộp thuế theo hình thức khoán, mỗi quý nộp một lần với số tiền 1,35 triệu đồng. Ngoài ra, anh có đăng ký hai gian hàng trên TMĐT Lazada và Shopee. Anh Linh băn khoăn: “Nếu các sàn TMĐT kê khai, nộp thuế thay người bán hàng thì những người đã đóng thuế khoán như tôi có phải nộp thêm thuế bán qua sàn TMĐT hay không? Nếu có, nghĩa là người kinh doanh phải nộp hai loại thuế?”. 

Theo thạc sĩ Trần Minh Hiệp, cá nhân kinh doanh có hai hình thức nộp thuế, gồm nộp thuế khoán và nộp thuế theo nguyên tắc kê khai. Nếu yêu cầu các sàn TMĐT nộp thuế thay cho cá nhân kinh doanh trên sàn, những người nộp thuế khoán sẽ phải chịu hai lần thuế. Còn với những hộ nộp thuế theo hình thức kê khai thì sàn TMĐT không thể khấu trừ thuế bởi sàn chỉ quản lý đầu ra chứ không thể quản lý đầu vào của hàng hóa, dịch vụ.

Theo luật sư Trần Xoa - chuyên gia về thuế - quy định hiện hành chưa bắt buộc hộ kinh doanh nộp thuế khoán phải xuất hóa đơn khi bán hàng, trừ trường hợp khách yêu cầu. “Trách nhiệm của sàn TMĐT là xác định tổng TNCN kinh doanh (từ nhiều nguồn) có đạt ngưỡng chịu thuế 100 triệu đồng/năm (ngưỡng đóng thuế khoán); nếu doanh thu dưới 100 triệu đồng/năm thì cá nhân sẽ được hoàn thuế vào cuối năm” - luật sư Trần Xoa giải thích. 

Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cho rằng, các sàn TMĐT sẽ rất khó có thể xác định được cá nhân kinh doanh trên sàn có doanh thu phát sinh trong năm đạt ngưỡng 100 triệu đồng hay không để làm căn cứ khấu trừ thuế. Cá nhân kinh doanh có thể bán hàng hóa, dịch vụ qua nhiều sàn TMĐT khác nhau.

Mấu chốt của vấn đề kiểm soát thu nhập/doanh thu là người mua hàng hóa, dịch vụ phải lấy hóa đơn khi mua hàng hóa, dịch vụ và thanh toán qua ngân hàng. Do đó, cần phải kiểm soát thu nhập từ gốc, tức là từ hành vi bán hàng hóa của cá nhân kinh doanh, chứ không thể kiểm soát từ ngọn (buộc các sàn TMĐT nộp thuế thay). 

Thanh Hoa