Giáo dục không gò ép theo giới tính

Bé gái phải mặc váy hồng, cài nơ xinh, chơi trò búp bê, đồ hàng, còn bé trai thì mặc áo thun xanh, chơi trò bắn súng, lắp ráp… Những định kiến và khung ràng cứng nhắc từ bao giờ đã tạo nên khuôn mẫu bất di bất dịch, trẻ nhỏ vô tình bị áp đặt mà chẳng hề hay biết.

Mới đây, nhân dịp sinh nhật đầu tiên của con gái, tỷ phú Mark Zuckerberg đã đăng lên trang facebook hình ảnh vợ chồng anh mừng sinh nhật cùng con gái yêu. Bé Max xuất hiện với chiếc áo thun xanh in hình ảnh người ngoài hành tinh ngộ nghĩnh. Những ai yêu mến gia đình nhỏ này đều hiểu vợ chồng Mark muốn gửi đến cộng đồng thông điệp: hãy cho con cơ hội tiếp cận thế giới rộng lớn với tất cả khả năng của con và không bao giờ có giới hạn nào chỉ vì giới tính.

Còn nhớ, khi Max chỉ mới hai tuần tuổi, Mark đã đăng bức ảnh anh cùng vợ đang đọc sách về vật lý lượng tử cho con nghe. Câu chuyện thú vị của nhà Mark là một trong những thực tế sinh động về xu hướng giáo dục hiện đại: không đóng khung trẻ ở bất cứ độ tuổi nào.

Ở thời điểm trẻ con háo hức chờ đợi những món quà nhân mùa Giáng sinh, Viện Kỹ thuật và công nghệ Anh mới đây khuyên các phụ huynh nên cân nhắc chọn quà cho con. Việc cảnh báo cách chọn đồ chơi chỉ dựa trên giới tính của con sẽ tạo nên trở lực, khiến trẻ em gái không có cơ hội phát huy niềm đam mê khoa học, kỹ thuật, công nghệ, toán học, gọi chung là STEM.

Theo khảo sát, bộ phận tiếp thị của các hãng trò chơi đã “thiên vị” những trò chơi loại này đến đa số bé trai. Đồ chơi của trẻ em gái thì hầu hết có màu hồng truyền thống. Viện Kỹ thuật và công nghệ Anh cho biết, mục tiêu của khảo sát trên là nhằm thức tỉnh và thay đổi lối mòn trong suy nghĩ của người lớn, đồng thời khuyến khích trẻ em gái theo đuổi những công việc vốn bị xã hội áp đặt thuộc lĩnh vực của nam giới.

Cô Mamta Singhal, kỹ sư đồ chơi, người phát ngôn của Viện Kỹ thuật và công nghệ Anh kể lại, khi còn nhỏ, bố mẹ chỉ toàn mua búp bê cho cô. Nhưng dần cô nhận ra mình thích chơi với xe hơi nhiều màu, tòa nhà lắp ráp và những đồ chơi sáng tạo. Rồi cô say sưa bên những món đồ chơi “của con trai” và đó chính là “bệ phóng” giúp Mamta mày mò, tìm hiểu để trở thành một kỹ sư như hôm nay.

Thụy Điển là quốc gia ý thức sớm về khái niệm giáo dục trung tính về giới tính. Năm 1998, Thụy Điển sửa đổi Luật Giáo dục, quy định tất cả các trường học phải thay đổi, nói không với sự rập khuôn, phân biệt giới tính trong các hoạt động có tính giáo dục. Nghĩa là, trẻ em bất kể trai hay gái hoàn toàn có điều kiện tiếp cận phương pháp, trò chơi, lĩnh vực mình ham thích mà không bị ngăn cản rằng đó là trò của bé trai hoặc của riêng bé gái. Bà Lotta Rajalin, hiệu trưởng một trường mầm non ở Thụy Điển cho biết, trẻ trong giai đoạn mẫu giáo có nhu cầu khám phá thế giới và thể hiện rất rõ thiên hướng, sở thích của mình. Vì thế, giáo dục trung tính trao cho trẻ cơ hội và quyền như nhau.

Nhiều trẻ em gái rất thích thú với hình học khối - Ả NH: ALAMY STOCK

Thị trường đồ chơi vì thế cần một lực xốc thật mạnh để tạo nên sự đa dạng. Thương hiệu búp bê Lottie của Anh nổi tiếng với hướng phát triển chống kỳ thị giới tính mới đây đã lọt và danh sách đề cử thương hiệu đồ chơi của năm 2017. Búp bê của Lottie không xuất hiện với váy đầm, trang sức hay giày cao gót như nhiều hãng khác mà khắc họa chính từ thực tế của các bé gái muốn phát triển đúng sở thích của mình. Đó là những cô bé búp bê hiện đại, mạnh mẽ, trang phục gọn gàng nhưng rất ấn tượng.

Trẻ em không phải là bản sao của bất cứ ai, trẻ em là một cá thể được chắt chiu, trở nên đặc biệt hơn nếu được lớn lên trong môi trường sáng tạo, khuyến khích sự khác biệt tích cực. Giáo dục không gò ép theo giới tính là một lối mở giúp trẻ em chạm đến gần hơn những ước mơ của mình theo cách các em mong muốn.

Thiên Như (Theo Guardian, NY Times, USA Today, Stylist)