Giáo dục gia đình thời khủng hoảng

Dạy con trong hoang mang và Dạy con thành công hơn cả mẹ hổ là hai cuốn sách đạt giải sách hay năm 2018 ở hạng mục sách giáo dục.

Nếu như những năm trước, sách được chọn thường đề cập những vấn đề giáo dục của quốc gia thì năm nay, cả hai cuốn ở hạng mục sách viết và sách dịch đều có cùng nội dung về giáo dục gia đình. Điều này cho thấy, giáo dục gia đình đang trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. 

Giáo dục gia đình đang trở nên quan trọng hơn bao giờ hết

Vậy phải dạy con theo kiểu nào? Trong cuốn Dạy con trong hoang mang, tiến sĩ Lê Nguyên Phương đã đưa ra bốn kiểu dạy con theo nghiên cứu của giáo sư Diana Baumrind, bao gồm:

1/ Dạy con theo lối độc đoán, nghĩa là bắt con phải tuân theo tất cả các luật lệ áp đặt của cha mẹ và trừng phạt khi con vi phạm, từ đó hình thành những đứa trẻ kỷ luật, vâng lời, nhưng tiềm ẩn sự bất mãn, yếu đuối, thiếu tư duy độc lập.

2/ Dạy con theo lối nuông chiều, làm cho đứa trẻ thiếu kỷ luật tự thân, ít động lực phấn đấu, khả năng giao tiếp xã hội kém.

3/ Dạy con theo lối phó mặc, không thường xuyên nhận được tình yêu thương và sự gắn bó với cha mẹ, hình thành đứa trẻ khó xây dựng các mối quan hệ ngoài xã hội, dễ rơi vào nghiện ngập, bạo lực.

4/ Dạy con theo lối “từ nghiêm”, vừa đưa ra những kỳ vọng nghiêm khắc, vừa hỗ trợ con về vật chất lẫn tinh thần. Lối dạy này thường giúp trẻ dễ thành công và hạnh phúc hơn khi lớn lên. 

Nhưng dù bằng cách nào thì theo Tiến sĩ Lê Nguyên Phương, quan trọng nhất vẫn là phải nuôi con trong sự bình an. Phụ huynh khi dạy con phải nguyện biến sợ hãi, tức giận thành lòng từ bi; biến sự tham lam, vồ vập của cải sau bao nhiêu năm nghèo nàn bằng tâm hỷ xả, chuyển hóa vô minh thành trí tuệ, sáng suốt. Chẳng hạn như không cố ép con thành công bằng mọi giá, để thực hiện ước mơ chưa thành của cha mẹ mà hãy giúp con sống trọn vẹn với hiện tại. Khi con đã học hết sức mà vẫn không thể đậu đại học, thì hãy cho con sống bằng một nghề mà con lựa chọn, còn hơn là bắt con trở thành bác sĩ, luật sư thiếu trách nhiệm với bản thân và người khác.

Hãy dạy con học ra học, chơi ra chơi và tận hưởng niềm vui cùng bạn bè. Không thể lười biếng trong học tập rồi biện hộ miễn hạnh phúc là được. Cũng không thể chìm đắm trong ganh đua, hy sinh tất cả để thành công, sống trong giàu sang mà trầm cảm, cô đơn. 

Dạy con theo kiểu nào không quan trọng bằng dạy con thành người như thế nào

Theo ông Giản Tư Trung - Hiệu trưởng trường Doanh nhân PACE - có lẽ dạy con theo kiểu nào không quan trọng bằng dạy con thành người như thế nào. Mỗi gia đình có thể có triết lý giáo dục riêng, được xác lập từ ba câu hỏi: Thế nào là con người? Tôi muốn con tôi trở thành người như thế nào? Làm thế nào để con trở thành người như tôi muốn? Trong đó, hai câu hỏi đầu là cơ bản nhất cho triết lý giáo dục của mỗi gia đình. Triết lý đó nếu được xây dựng và duy trì qua nhiều thế hệ, sẽ hình thành “gia đạo” - là những giá trị làm nên một gia đình, những thứ mà vì nó và để bảo vệ nó, các thành viên sẵn lòng hy sinh mọi thứ khác. 

Đó cũng là thứ làm cho những đứa con sinh ra, lớn lên và cảm thấy tự hào về gia đình mình. Đó không phải là cha làm lớn, mẹ nhiều tiền hay gia thế lẫy lừng, nhà to, xe xịn, mà là những kỷ cương cần thiết, những giá trị vô hình đủ đẹp để mọi thành viên trong gia đình theo đuổi và làm gương cho con cháu. Lớn lên trong một gia đạo như thế, khó ai có thể phản bội niềm tin, giá trị, truyền thống của gia đình mình.

“Nếu chúng ta không thể thay đổi được xã hội hay tổ chức thì ít nhất chúng ta cũng có thể thay đổi bản thân và gia đình thông qua việc tái xác lập gia đạo, để quyết định số phận tương lai của gia đình và con cháu trước những cơn lốc xoáy mãnh liệt và những khủng hoảng lớn về nhiều mặt trong xã hội toàn cầu hóa hiện nay”, ông Giản Tư Trung nói. 

Xuân Lộc