Gian nan làm thủ tục hoàn thuế thu nhập cá nhân

Thủ tục như đánh đố

Bà P.B.T.N. kể, trước năm 2021, khi làm công nhân công ty may, bà dùng giấy chứng minh nhân dân đăng ký mã số thuế (MST) nhưng sau đó thôi làm công nhân. Năm 2022 và 2023, có khoản thu nhập vãng lai, bà muốn làm thủ tục hoàn thuế thu nhập cá nhân (TNCN) và đăng ký MST mới bằng căn cước công dân.

Thủ tục hoàn thuế năm 2022 của bà gặp rất nhiều khó khăn. Mãi đến ngày 3/4/2024, bà mới nhận được quyết định đồng ý hoàn thuế nhưng ngay sau đó, ngành thuế thông báo rằng bà không thể được hoàn thuế do đã có MST cũ được đăng ký bằng chứng minh nhân dân. Bà xin hủy MST cũ nhưng Cục Thuế TPHCM không đồng ý và hướng dẫn rằng, nếu muốn hủy thì phải hủy MST mới, đồng thời phải làm thủ tục hoàn thuế lại từ đầu. Khi bà nộp hồ sơ hủy MST mới thì ngành thuế lại thông báo không thể hủy bởi quyết định hoàn thuế trước đó đã báo vào MST mới.

Cán bộ Chi cục Thuế quận 6, TPHCM hướng dẫn thủ tục cho người dân

Anh T.Q.H. (quận 3, TPHCM) cũng khổ sở khi làm thủ tục hoàn thuế năm 2022. Ngày 16/5/2024, anh nhận được thông báo chấp nhận đề nghị hoàn thuế. Nửa tháng sau, ngày 30/5, anh nhận được thông báo việc hoàn thuế bị ngừng do công ty nơi anh làm việc trước đó đã khấu trừ thuế TNCN tại nguồn cho anh và công ty này chưa trả nợ thuế năm 2022-2023. Anh bức xúc: “Tôi bị khấu trừ thuế TNCN để đóng cho Nhà nước nhưng không nhận được phần tiền hoàn thuế của chính mình. Công ty không trả nợ thuế là lỗi của công ty, tại sao lại bắt người lao động chịu thiệt?”.

Cần bảo đảm quyền lợi của người lao động

Luật sư Trần Xoa - Giám đốc Công ty Luật Minh Đăng Quang - cho biết, cơ quan thuế đòi những thủ tục hành chính không hợp lệ, gây khó khăn cho người lao động, doanh nghiệp (DN) không chỉ với thủ tục hoàn thuế TNCN mà với cả thủ tục hoàn thuế giá trị gia tăng (VAT). Trước đây, Thông tư 156/2013 của Bộ Tài chính quy định, cá nhân có thu nhập từ các tổ chức quốc tế, đại sứ quán, lãnh sự quán, thu nhập từ nước ngoài thì mới cần thư xác nhận thu nhập. Thông tư số 80/2021 thay thế thông tư trên không còn quy định nộp thư xác nhận thu nhập như trước nhưng thời gian qua, một số cơ quan thuế vẫn yêu cầu cá nhân nộp thư xác nhận thu nhập. Đây là việc làm không đúng pháp luật, gây thiệt hại nghiêm trọng quyền và lợi ích chính đáng của người nộp thuế.

Về việc cơ quan thuế trả lại hồ sơ hoàn thuế TNCN do công ty nơi người lao động từng làm việc nợ thuế, luật sư Trần Xoa cho rằng, điều này cũng trái pháp luật. Công ty và người lao động có MST khác nhau, không có chuyện người này nợ thuế mà người khác không được thực hiện thủ tục hoàn thuế của mình.

Ông Trần Xoa cho biết, có những trường hợp người nộp thuế bị người khác tự ý lấy MST để khai báo thuế ở một DN khác, để được hoàn thuế, người nộp thuế phải đến tận DN đó yêu cầu xác nhận không có thu nhập. Có DN ở rất xa, chi phí đi lại nhiều hơn số tiền được hoàn thuế nên người nộp thuế bỏ luôn số tiền lẽ ra được nhận.

Về nguyên tắc, người lao động nộp hồ sơ thì ngành thuế phải nhận hồ sơ, thực hiện thủ tục và ra quyết định hoàn thuế bình thường, sau đó ra tiếp quyết định hoàn thuế kiêm bù trừ với đối tượng nào nợ thuế hoặc kiểm tra nếu có gian lận. “Việc cơ quan thuế cản trở quyền hoàn thuế hợp pháp, chính đáng của người lao động vừa trái pháp luật, vừa thiếu nhân đạo bởi người lao động chưa đóng thiếu đồng thuế nào” - luật sư Trần Xoa nói.

Luật sư Nguyễn Đức Nghĩa - nguyên Chủ nhiệm Câu lạc bộ Đại lý thuế, Phó giám đốc Trung tâm Hỗ trợ DN nhỏ và vừa TPHCM (Hiệp hội DN TPHCM) - cũng cho rằng, người lao động và DN đang gặp khó khi làm thủ tục hoàn thuế. Có nhiều nguyên nhân, như người lao động chưa nắm được các quy trình thủ tục; lượng người nộp hồ sơ hoàn thuế quá đông khiến hệ thống bị quá tải, tiến độ giải quyết bị chậm; do không có nhân sự am hiểu về kế toán nên DN không chịu xác nhận thu nhập để người lao động được hoàn thuế.

Do đó, để việc hoàn thuế thuận lợi, luật sư Nguyễn Đức Nghĩa cho rằng, người nộp thuế cần có kiến thức về kê khai thuế để biết phần thu nhập nào có tính thuế và không tính thuế; ngành thuế phải tuyên truyền cho DN hoàn thành nghĩa vụ xác nhận thu nhập cho người lao động. Hiện các đại lý thuế có bộ phận tư vấn làm hồ sơ kê khai hoàn thuế TNCN miễn phí, những người làm thủ tục lần đầu tiên nên liên hệ các đại lý để được hướng dẫn.

Thanh Hoa