Giải thưởng VinFuture 2023 vinh danh 4 công trình khoa học “Chung sức toàn cầu”

Lễ trao giải VinFuture năm 2023 được phát sóng trực tiếp trên kênh VTV1 - Đài Truyền hình Quốc gia. 4 công trình đạt giải đã xuất sắc vượt qua gần 1.400 đề cử ấn tượng đến từ 90 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới. Đây đều là các sáng kiến đột phá, có tác động sâu rộng tới hiện tại và tương lai nhân loại, thuộc các lĩnh vực quan trọng và có tác động ngày càng rõ rệt đến đời sống của hàng tỷ người trên thế giới gồm năng lượng xanh và bền vững, ứng phó với biến đổi khí hậu, nông nghiệp bền vững và an ninh lương thực cùng y học sức khỏe.

Hai nhà sáng lập giải thưởng trao tặng hoa sen cho hội đồng khoa học VinFuture

Giải thưởng chính VinFuture 2023 đã được trao cho 4 nhà khoa học: giáo sư Martin Andrew Green (Úc), giáo sư  Stanley Whittingham (Mỹ), giáo sư  Rachid Yazami (Ma-rốc), giáo sư  Akira Yoshino (Nhật Bản) với “Phát minh đột phá kiến tạo nền tảng bền vững cho năng lượng xanh thông qua việc sản xuất bằng pin mặt trời và lưu trữ bằng pin Lithium-ion”.

Giải thưởng Chính VinFuture trị giá 73 tỷ đồng (3 triệu USD) được trao cho 4 chủ nhân giải thưởng - Ảnh: Vingroup

Đây là các công trình đột phá chung sức tạo nên cuộc cách mạng về năng lượng xanh bền vững cho thế giới hiện tại. Giáo sư Martin Green cùng nhóm nghiên cứu với công nghệ Bộ phát thụ động và Tiếp điểm phía sau (pin mặt trời PERC) đã phát triển và thúc đẩy hiệu suất chuyển đổi năng lượng từ 15% lên 25%, đồng thời đạt được hiệu quả ở cả những khu vực có điều kiện ánh sáng không thuận lợi. Kể từ khi được sản xuất đại trà vào năm 2012, pin mặt trời PERC đã chiếm tới 60% thị phần thị trường pin mặt trời trên toàn thế giới.

Lễ trao giải cũng tri ân cố giáo sư Goodenough - nhà khoa học tiên phong với phát minh giúp pin Lithium-ion lần đầu tiên có thể được sạc lại, tác động tích cực lên hiệu quả sử dụng và tiết kiệm tài nguyên.

Bên cạnh giải thưởng chính, VinFuture 2023 cũng trao 3 giải Đặc biệt, mỗi giải trị giá gần 12,2 tỷ đồng (500.000 USD) dành cho các nhà khoa học nghiên cứu các lĩnh vực mới, nhà khoa học nữ và nhà khoa học đến từ các nước đang phát triển.

Giải đặc biệt VinFuture 2023 dành cho nhà khoa học nghiên cứu các lĩnh vực mới đã được trao cho giáo sư Daniel Joshua Drucker (Canada), giáo sư  Joel Francis Habener (Mỹ), giáo sư Jens Juul Holst (Đan Mạch) và phó giáo sư Svetlana Mojsov (Mỹ) với công trình tiên phong “Khám phá vai trò của các peptide giống glucagon 1 (GLP-1), là nền tảng cho các phương pháp điều trị bệnh tiểu đường và béo phì hiệu quả và thúc đẩy các liệu pháp điều trị mới đối với các bệnh thoái hóa thần kinh”.

Giải Đặc biệt VinFuture 2023 dành cho Nhà khoa học nghiên cứu các lĩnh vực mới đã được trao giáo sư Daniel Joshua Drucker (Canada), giáo sư Joel Francis Habener (Mỹ), giáo sư Jens Juul Holst (Đan Mạch) và phó giáo sư Svetlana Mojsov (Mỹ) - Ảnh: Vingroup

Công trình đặt nền móng và mở ra hy vọng mới trong việc điều trị cho hơn 400 triệu người mắc bệnh tiểu đường loại 2, hơn 1 tỷ người mắc bệnh béo phì và hơn 3 triệu người mắc hội chứng ruột ngắn. Năm 2023, có hơn 20 triệu liều thuốc GLP-1 được sử dụng trên thế giới với tỷ lệ tăng ấn tượng 6,7%. Ngoài ra, việc khám phá cơ chế hoạt động của các peptide đã thúc đẩy nghiên cứu và phát triển các phương pháp điều trị mới cho bệnh tim mạch, thoái hóa thần kinh (Alzheimer, Parkinson…), những loại bệnh đứng vị trí đầu tiên trong danh sách nguyên nhân gây tử vong nhiều nhất toàn cầu.  

Giải Đặc biệt VinFuture 2023 dành cho nhà khoa học đến từ các nước đang phát triển đã vinh danh giáo sư Gurdev Singh Khush (người Mỹ gốc Ấn) và giáo sư Võ Tòng Xuân (người Việt Nam) vì những đóng góp quan trọng trong việc phát minh và phổ biến giống lúa kháng bệnh, góp phần đảm bảo an ninh lương thực.

Giáo sư Gurdev Singh Khush đã đi tiên phong trong việc tạo ra các giống lúa với khả năng kháng nhiều loại sâu bệnh, thời gian sinh trưởng ngắn và cho năng suất cao như IR36, IR64... Trong đó, IR64 và các thế hệ con cháu đã được trồng rộng rãi tại nhiều quốc gia như Phillipines, Indonesia, Bangladesh, Ấn Độ… còn IR36 thì được  phổ biến tại các vùng thường xuyên bị sâu bệnh tấn công ở Đồng bằng sông Cửu Long, Việt Nam nhờ nỗ lực quan trọng của giáo sư Võ Tòng Xuân. IR36, IR64 hiện là những giống lúa phổ biến nhất tại khu vực nhiệt đới châu Á, giúp giảm chi phí sản xuất và gia tăng sản lượng, hạn chế việc sử dụng thuốc trừ sâu, góp phẩn thúc đẩy tính bền vững của nông nghiệp trên toàn cầu.

Giải Đặc biệt VinFuture 2023 dành cho nhà khoa học đến từ các nước đang phát triển đã vinh danh giáo sư Gurdev Singh Khush (người Mỹ gốc Ấn) và giáo sư Võ Tòng Xuân (người Việt Nam)

Giải Đặc biệt VinFuture 2023 dành cho nhà khoa học nữ đã vinh danh giáo sư Susan Solomon (Mỹ) cho đóng góp quan trọng trong việc “Khám phá cơ chế gây suy giảm tầng ozone ở Nam Cực”, góp phần thúc đẩy Nghị định thư Montreal một nỗ lực quan trọng giúp giảm lượng lớn phát thải khí nhà kính trên toàn cầu.

Giải Đặc biệt VinFuture 2023 dành cho Nhà khoa học nữ vinh danh giáo sư Susan Solomon (Mỹ)

Giáo sư Solomon đã thu thập những bằng chứng tin cậy về lỗ thủng tầng ozone đặc biệt lớn gây ra bởi chất chlorofuorocabons (CFC), tạo nền tảng thúc đẩy và dẫn đến sự ra đời của Nghị định thư Montreal. Đây là một trong những hiệp định quốc tế thành công nhất trong việc giải quyết vấn đề môi trường toàn cầu, giúp đạt được sự đồng thuận trên toàn thế giới để loại bỏ dần các chất gây hại cho tầng ozone như CFC.

Với sự thành công của mùa giải lần thứ 3, Giải thưởng Khoa học Công nghệ thường niên toàn cầu VinFuture tiếp tục khẳng định uy tín với cộng đồng khoa học quốc tế bởi tính toàn diện, đa dạng và công bằng trong bộ tiêu chí xét giải, cùng quy trình đánh giá chuyên nghiệp, kết quả thuyết phục. Quỹ VinFuture tự hào được tiếp tục sứ mệnh phụng sự nhân loại và truyền cảm hứng cho công cuộc đổi mới nền khoa học công nghệ Việt, góp phần hướng tới một tương lai thịnh vượng, công bằng và bền vững cho mọi người trên toàn thế giới.

Châu Khoa

Nguồn: Vingroup