Giải thưởng âm nhạc: Đoạt giải không giúp đẳng cấp tăng lên

Từ lúc chỉ có vài ba giải thưởng được các nghệ sĩ và khán giả chờ đợi công bố hàng năm như Làn sóng xanh (LSX), Cống hiến hay HTV Awards  thì hiện nay, con số các giải bình chọn dành cho các mảng giải trí đã lên hàng chục. Thị trường biểu diễn có thêm Zing Music Awards (ZMA), Yan Vpop Awards (VPA), Pops Awards, Ngôi sao xanh (NSX), Ngôi sao của năm (NSCN), Men of the year, hay We Choice Awards (WCA)...

Hạng mục trao giải cũng rất đa dạng chứ không chỉ gói gọn trong ca khúc, MV, album, nghệ sĩ. Giải NSCN có hạng mục Bà mẹ của năm, thường trao cho một nữ nghệ sĩ mà tính chất “mẹ” không rõ ràng. Rồi giải Nhóc tì của năm cũng được trao cho con nghệ sĩ dẫu nhóc tì ấy không có thành tích gì nổi bật so với rất nhiều em bé khác. Ở WCA, công chúng được giới thiệu hạng mục Điểm đến tiềm năng là một số địa phương mà nếu so với những địa phương khác thì cũng chỉ là... tiềm năng.

Chẳng hạn Phú Yên trong danh sách đề cử cũng vẫn là gành Đá Dĩa, đầm Ô Loan, bãi Môn... và bắp nướng, bánh xèo - những thứ đã được giới thiệu đầy ở các trang web du lịch, đơn vị lữ hành. Hạng mục Cụm từ - câu nói của năm xuất hiện cả “Tha thu” hay “Không phục nữa thì thôi” mà không biết chúng có giá trị gì cho đời sống hay tạo được tác động tích cực nào…

Miu Lê và Trường Giang tại lễ trao giải Ngôi sao xanh

Thậm chí, trong bối cảnh mở cửa, nghệ sĩ trong nước còn có dịp tham gia cả những giải thưởng ở nước ngoài như MTV, MAMA... Cả chục giải thưởng tập trung vào thời điểm cuối năm cũ, đầu năm mới khiến làng văn nghệ như trẩy hội khi các nghệ sĩ, người nổi tiếng nô nức đi nhận giải khắp nơi và không ít nghệ sĩ ôm cả chục giải vào
cuối mùa.

Giải thưởng nhiều, lắm hạng mục thuộc nhóm có cũng được mà không cũng chẳng sao, lại thêm giữa chúng có quá nhiều điểm cong vênh. Kết quả không khó đoán: các giải thưởng làm giảm uy tín của nhau và bớt đi giá trị của chính mình.

Bất kể dư luận trái chiều, không ai có thể phủ nhận được sức hút và tầm ảnh hưởng của Sơn Tùng M-TP trong một năm qua. Những tác phẩm của Tùng đạt được hàng triệu lượt nghe, được chia sẻ khắp các mạng xã hội, thậm chí trở thành trending (xu hướng) của giới trẻ, thu hút lượng fan cực lớn. Thế mà trong khi LSX sẵn sàng trao giải cho Tùng ở hạng mục Ca sĩ được yêu thích nhất (Top Hit) thì ở ZMA, Tùng thậm chí còn không có tên trong bất kỳ hạng mục đề cử nào.

Tùng cũng hoàn toàn vắng mặt ở VPA như thể anh không hề tồn tại. Nếu top 10 là con số thường thấy ở các giải thưởng thì VPA trao giải đến tận top 20 ca khúc của năm. Trong lúc giải này vinh danh Bảo Thy là nữ ca sĩ của năm thì ZMA đặt Đông Nhi vào vị trí nữ ca sĩ được yêu thích. Nếu giải ca sĩ triển vọng được VPA trao cho Lou Hoàng thì ở hạng mục này tại LSX anh còn không có tên trong bảng đề cử.

Điều người ta nhắc về Đông Nhi sau đêm trao giải ZMA là cô có "lộ hàng" hay không, từ một tấm ảnh dễ gây hiểu nhầm như thế này

Rõ ràng là, sự xuất hiện của quá nhiều giải thưởng đã khiến chúng bị phân hóa. Những fanclub được xem là hùng hậu của nghệ sĩ cũng không còn đủ sức để tham gia mọi cuộc đua bình chọn, phải chọn cách tập trung vào một giải cụ thể. Tương tự, khi LSX không còn là kênh tiếp cận âm nhạc độc tôn và thị trường băng đĩa truyền thống bị nhạc online bóp nghẹt thì chính giải thưởng này cũng phải mượn thêm sức từ các kênh Youtube, Nhaccuatui để cố gắng đánh giá thị trường khách quan nhất có thể.

Khi các trang nghe nhạc trực truyến như Zing, Nhaccuatui không còn đủ sức làm mưa làm gió trước sự cạnh tranh của Youtube, các nghệ sĩ cũng chuyển hướng, dẫn đến các kết quả bị khu trú trong phạm vi một sân chơi nhỏ hẹp. Ví dụ dễ thấy nhất: MV Lạc trôi của Sơn Tùng chỉ sau 10 ngày ra mắt trên Youtube đã đạt 33 triệu lượt xem trong khi con số này ở ZMA chỉ chưa đến 1 triệu.

Dễ hiểu vì sao Tùng không chiến thắng ở ZMA - nơi kết quả chỉ căn cứ trên số liệu của ZingMp3. Đêm trao giải ZMA tối 7/1 vừa qua rất rực rỡ, hoành tráng. Nhưng giải thưởng này chưa phản ánh đầy đủ diện mạo của thị trường. Việc diễn viên Carla Abellana và Siddharth Shukla nhận giải Nam/Nữ diễn viên nước ngoài được yêu thích nhất ở NSX cũng được hiểu vì Cô dâu 8 tuổi và Em là định mệnh của đời anh là hai phim nước ngoài phát sóng trên kênh TodayTV.

Bảo Thy nhận giải Nữ ca sĩ của năm tại Yan Vpop 20 2016 mới đây với MV Lollipop dù MV dính nghi án sao chép, và ê-kíp của cô thừa nhận có sử dụng ý tưởng của MV khác

Sân chơi nào cũng có luật riêng của nó và khi các giải thưởng được khoanh vùng trong những phạm vi nhất định thì độ lệch giữa chúng cũng không đáng ngạc nhiên. Khi đã chấp nhận sự hữu hạn của từng sân chơi thì giá trị của các giải thưởng cũng ngày càng nhỏ lại, dù chúng mỗi lúc một nhiều và mỗi nơi tôn vinh đến cả chục nghệ sĩ.

Như ca sĩ Đức Tuấn từng nói, giờ thì việc đoạt giải cũng chẳng giúp đẳng cấp của nghệ sĩ được nâng lên, càng không giúp họ tăng được đồng cát-sê nào. Điều này hoàn toàn khác với việc các nghệ sĩ bán thêm được hàng loạt tác phẩm sau Grammy hay khán giả ùn ùn đến xem các phim đoạt giải Oscar, Quả cầu vàng.

Chấn Hưng