Giải Oscar và Grammy đang thay đổi tích cực hơn

Nhiều tranh cãi trong quá khứ 

Lùi về thời điểm hai năm trước, giới mộ điệu âm nhạc từng dậy sóng, khi lần đầu tiên, những góc tối của Viện Hàn lâm Thu âm Mỹ được đưa ra ánh sáng bởi cựu CEO Deborah Dugan. Không chỉ là các cáo buộc tham nhũng và quấy rối tình dục, mà còn là phản ứng của người trong cuộc, khi The Weeknd - người có album After Hours được đánh giá cao - vắng mặt trong tất cả các đề cử. Trước đó, Ariana Grande cũng không xuất hiện dù được đề cử, bởi lẽ cô không được hát single 7 Rings do mình chọn, mà lại bị ép trình diễn God is a women.

Điều đáng nói là cáo buộc hạn chế sự sáng tạo của nghệ sĩ không chỉ xuất hiện một lần. Trước đó, Ariana Grande, Lorde - nữ nghệ sĩ với album Melodrama xuất sắc nhất năm 2017 - không được trình diễn độc lập, mà được xếp vào màn tri ân các tên tuổi quá cố. Sự vụ của The Weeknd tuy không có những lý giải chính thức, nhưng nhiều dữ kiện ngầm chỉ ra là do có nhiều xích mích trong khâu tổ chức, bởi một tuần sau đó, anh vẫn trình diễn Half Time Show ở sự kiện Superbowl thường niên.

Jon Batiste chiến thắng Album xuất sắc nhất ở Grammy 2022

Grammy cũng không ít lần vướng vào các cáo buộc phân biệt chủng tộc và ưu tiên những nghệ sĩ thân quen. Theo đó, các nghệ sĩ như Justin Bieber, Coldplay… dù các sản phẩm gần đây kém xuất sắc nhưng vẫn được đề cử ở các hạng mục lớn, trong khi lại bỏ qua những tên tuổi nổi bật như Fiona Apple, Jazmine Sullivan… Điều này thể hiện rõ nhất ở Grammy 2020, khi Beyoncé không ra album nhưng vẫn có đến chín đề cử, còn Billie Eilish - người đoạt 4/4 đề cử Big Four 2020 - lại chiến thắng Ghi âm xuất sắc năm 2021 dù sản phẩm không quá xuất sắc.

Mới đây, rapper Drake đã rút toàn bộ đề cử của mình ra khỏi danh sách đề cử Grammy 2022. Dù không rõ lý do, nhưng nhiều người cho rằng bởi chất lượng Grammy không còn nguyên vẹn. Childish Gambino, Kendrick Lamar, Kayne West… những người từng chiến thắng các năm trước đó, cũng đã không còn mặn mà với lễ trao giải. Sinead O’Connor - người đầu tiên từ chối nhận Grammy - cho rằng giải thưởng giờ đây đã bị thương mại hóa.

Cũng như Grammy, Oscar từng gây tranh cãi khi chọn Crash chiến thắng Phim hay nhất trước Brokeback Mountain của đạo diễn Lý An. Theo nhiều nhà phê bình, Crash là một bộ phim hời hợt về các vấn đề chủng tộc, và bê bối này đã khiến nhiều người tin rằng Viện Hàn lâm Điện ảnh Mỹ kỳ thị cộng đồng LGBTQ+. Ngoài ra, Life of Pi hay Avatar được xướng tên ở hạng mục Quay phim xuất sắc nhất cũng gây phản ứng, bởi hai bộ phim trên phần nhiều dựa vào kỹ xảo điện ảnh.

Với tỷ lệ rating cũng như lượt xem trực tiếp xuống thấp kỷ lục, màn trao nhầm giải giữa Moonlight và La La Land vào năm 2017 bị nghi ngờ có sự dàn xếp để tăng rating. Cái tát Will Smith dành cho Chris Rock vì trêu chọc với căn bệnh của vợ anh ở lễ trao giải Oscar vừa qua cũng vướng phải cáo buộc tương tự. Tuy Will Smith đã xin lỗi, nhưng khoảnh khắc chiến thắng của hạng mục Phim tài liệu được trao sau đó đã vĩnh viễn bị mất đi. Cả khán phòng bị hút vào sự kiện đó, đến mức nhà sản xuất Joseph Patel của phim Summer of Soul nói rằng họ đã bị “cướp” khoảnh khắc chiến thắng.

Những thay đổi cần thiết 

Trước những cáo buộc kể trên, ban tổ chức của cả hai giải thưởng đã có những cải tổ hợp lý. Tuy chỉ là bước khởi đầu, nhưng cũng là sự thay đổi cần thiết. Mới đây, nữ diễn viên Ariana DeBose đã trở thành người da màu đầu tiên chiến thắng hạng mục Nữ diễn viên phụ. Cô cũng thuộc về cộng đồng LGBTQ+. Trong gần 100 năm lịch sử của Oscar, kể từ năm ngoái, chỉ có duy nhất một phụ nữ chiến thắng hạng mục Đạo diễn xuất sắc nhất. Với chiến thắng liên tiếp của Chloé Zhao và Jane Campion hai năm gần đây, con số này đã được nâng lên thành ba nhưng như vậy vẫn còn quá ít.

Jane Campion trở thành Nữ đạo diễn thứ 3 chiến thắng Oscar

Ở Grammy, Album xuất sắc nhất năm nay thuộc về We Are của Jon Batiste - một chiến thắng không ai ngờ đến - bởi lẽ Olivia Rodrigo và Billie Eilish mới là hai cái tên nằm trong top đầu dự đoán của giới phê bình. Với album này, Jon đã mang đến dấu ấn của người da màu trong các dòng nhạc R’n’B, Soul và Gospel, đồng thời vẽ nên câu chuyện về một cộng đồng đóng góp rất nhiều cho văn hóa Mỹ, nhưng luôn yếm thế. Với chiến thắng kể trên, đó là lần thứ hai sau hơn 14 năm mới có thêm một nghệ sĩ da màu chiến thắng hạng mục quan trọng nhất. 

Việc những nghệ sĩ gốc Á như Olivia Rodrigo hay Bruno Mars góp mặt và chiến thắng trong phần lớn các đề cử cũng phản ánh phần nào cáo buộc phân biệt chủng tộc đã được khắc phục. Năm nay, Jazmine Sullivan đồng chiến thắng hạng mục Trình diễn R’n’B xuất sắc nhất với Silk Sonic, cho thấy sự công tâm. Trước đó, bộ đôi này cũng đã chiến thắng Ghi âm của năm và Bài hát của năm cho Leave the door open. Trong các bảng xếp hạng của các nhà phê bình uy tín, album của Jazmine Sullivan là một trong những đĩa nhạc hay nhất 2022. Tuy không được đề cử Album của năm, nhưng việc cùng chiến thắng hạng mục này, ngang cơ với Silk Sonic đã cho thấy phụ nữ ngày càng có chỗ đứng trong các giải này.

Tuy chỉ là bước khởi đầu, cũng khó thể biết Viện Hàn lâm Thu âm Mỹ sẽ còn “mở cửa” và “lắng nghe” trong bao lâu nữa, nhưng với những kết quả trên, khán giả đã phần nào có cơ sở tin tưởng trở lại vào sự công bằng, cũng như tôn vinh được sự đa dạng của các bộ môn nghệ thuật. Với việc tăng số lượng đề cử, cải tổ nội bộ Viện Hàn lâm Thu âm Mỹ, ngày càng phong phú trong việc vinh danh, xây dựng quy tắc ứng xử, cũng như đến được gần hơn với khán giả đại chúng; rõ ràng đây là những thay đổi vô cùng cần thiết với các giải thưởng của ngày hôm nay. 

Ngô Minh