Giải 'cơn khát' bài ca cho thiếu nhi

Nhưng để những sáng tác này đến được với thiếu nhi, còn rất nhiều việc phải làm.

Các tài tử nhí vẫn đang “khát” những sáng tác phù hợp với lứa tuổi và tâm hồn trẻ thơ

Năm 2015, TP.HCM từng có một đợt vận động sáng tác lời mới dành cho thiếu nhi, thu hút sự quan tâm của hơn 200 tác giả cả nước với khoảng 300 tác phẩm dự thi. Rất tiếc, các sáng tác này lại rất ít được sử dụng ở những cuộc liên hoan đờn ca tài tử (ĐCTT) thiếu nhi, vì quá đơn giản, quá ngắn, ít gây hứng thú; hoặc quá khó so với khả năng và lứa tuổi của các em.

Từ kinh nghiệm đó, nhiều sáng tác năm nay đã thay đổi cả về nội dung, ca từ lẫn cách lựa chọn bài bản. Nhiều sáng tác năm nay được viết thành bài bản vắn hoặc các thể điệu vui tươi, dễ ca như Lưu thủy, Kim tiền, Nam xuân… hoặc phối hợp nhiều thể điệu như Lưu - Bình - Kim; Liên Nam, Xuân - Ai - Đảo… Sự kết hợp này giúp các tài tử nhí có thể khoe giọng và thể hiện được nhiều màu sắc trong một bài ca.

Một số sáng tác lần này viết về trường lớp, thầy cô, mùa hè của tuổi thơ với các trò chơi dân dã, dự đoán sẽ thu hút thiếu nhi, dù số lượng không nhiều. Những bài ca phản ánh tâm tư, suy nghĩ… của trẻ thơ trong cuộc sống hiện nay còn khá ít. Một số sáng tác về người lính, biển đảo, tình yêu quê hương đất nước… lại qua lăng kính của người lớn, khiến vừa khó hiểu, vừa không tạo được hứng thú cho các em.

Thạc sĩ Huỳnh Khải - nguyên Trưởng khoa Âm nhạc dân tộc (Nhạc viện TP.HCM) - lý giải: “Có lẽ các tác giả lệ thuộc quá nhiều vào tiêu chí chủ đề nên lướt qua những yếu tố khác. Nên chăng, ở cuộc vận động sáng tác tiếp theo, ban tổ chức nên chú ý hơn đến tiêu chí sáng tác lời mới phù hợp với tâm hồn, suy nghĩ của trẻ thơ và phản ánh cuộc sống đương đại của các em, để những sáng tác đa dạng và gần gũi hơn với đối tượng này”.

Vui mừng với những thay đổi trong cuộc vận động sáng tác lời mới cho thiếu nhi lần này, nhưng những âu lo về việc phổ biến chúng đến các câu lạc bộ, đội nhóm ĐCTT cả nước thì vẫn còn đó. Hầu hết những người gắn với phong trào ĐCTT lâu năm đều cho rằng, việc điều chỉnh, phân câu, chia nhịp uyển chuyển… để lời mới phù hợp với lòng bản không hề dễ, thậm chí là thách thức cả với người lớn. Trong khi đó, không phải tài tử nhí nào cũng may mắn được những người giỏi và am hiểu về ĐCTT truyền dạy. Ở nhiều địa phương, ngay cả tay đàn cũng không mấy rành về ĐCTT, chỉ biết về âm nhạc cải lương.

Ở cuộc vận động sáng tác lần này vẫn có không ít lời mới được viết theo các thể điệu khó, như những bài vọng cổ: Tứ đại oán, Phụng hoàng lai nghi… Tài tử Minh Đức của TP.HCM cũng thừa nhận, dù được đào tạo bài bản để ca vọng cổ hoặc những bài bản tổ hay, đúng nhịp, học sinh các trường nghệ thuật cũng cần một quá trình học hỏi, luyện tập lâu dài. Do vậy, thiếu nhi sẽ ít dám thử thách mình với những sáng tác lời mới thuộc thể loại vọng cổ hoặc các bài bản tổ, trừ khi các em được tham gia những khóa đào tạo do những tài tử đờn ca nhiều kinh nghiệm hướng dẫn.

Thực tế này cho thấy, dù cuộc vận động sáng tác lời mới đã qua lần thứ hai, e chừng cơn khát bài ca dành cho các tài tử nhí vẫn chưa được giải tỏa. Nếu những sáng tác mới vẫn là những trang giấy nằm trong tập bài ca Tuyển chọn những sáng tác tiêu biểu, cuộc vận động sáng tác không thể đạt được hiệu quả như mong muốn. 

Thảo Vân