Già đi, là chúng ta còn may mắn

Trong cuốn Tương lai trong tay ta của học giả Nguyễn Hiến Lê (1912-1984), ở chương cuối cùng - Dự bị cho tuổi già, tác giả gợi ý mấy vấn đề chính: phải dự bị cho tuổi già ngay từ khi còn trẻ; chúng ta có nhiều hy vọng tới tuổi “cổ lai hi” (tức đến tuổi 70); những thuốc sống thọ và cách sống thọ; 4 nhu cầu của tuổi già; chuẩn bị tuổi già cách nào; chịu đựng tuổi già.

Tác giả dẫn lại lời khuyên của bác sĩ John Albert Schindler (1903-1957) rằng chúng ta nên chuẩn bị cho tuổi già của mình từ khi còn trẻ, vì có như vậy chúng ta có thể sống vui vẻ hơn, có ích cho đời hơn.

Ảnh mang tính minh họa - Shutterstock

Dù tuổi thọ bình quân ở nước ta hiện nay khá cao (nam khoảng 71, nữ khoảng 76) nhưng tuổi khỏe mạnh chỉ hơn 62, trong đó thời gian đau bệnh dĩ nhiên ở tuổi già là chủ yếu. Theo tinh thần “tương lai trong tay ta”, mọi sự chuẩn bị đều có ý nghĩa. Tuổi già nhất định sẽ đến. Nếu chúng ta ứng xử với nó một cách tích cực thì cuộc sống của chúng ta sẽ chủ động hơn, tích cực hơn.

Trong điều kiện sống hiện nay, sau 40 thì tuổi già “chớm” tới với nhiều dấu hiệu như sức khỏe bắt đầu giảm sút, tóc bắt đầu bạc, nhiều người đã có vài loại bệnh (thường là huyết áp, tim mạch, tiểu đường, mỡ trong máu, gút…), đã có một số biểu hiện sinh lý đặc trưng (phụ nữ là thời kỳ tiền mãn kinh, nam giới thì giảm ham muốn tình dục, rối loạn cương…) dù rằng ở tuổi này, về mặt trí tuệ, năng lực, nhiều người mới bắt đầu vào giai đoạn chín muồi.

Do vậy, nếu không nhận ra để có ứng xử phù hợp, chúng ta sẽ cảm thấy đột ngột với tuổi già, từ đó có thái độ tiêu cực với nó thì cuộc sống của chúng ta sẽ bị nhiều ảnh hưởng. Đặc biệt, khi hiểu và có thái độ tích cực với tuổi già, chúng ta sẽ có cách ứng xử, cách sống tốt hơn với những người già trong gia đình.

Đối với bản thân, chúng ta có thể bắt đầu chuẩn bị cho một số cách thức ứng xử với tuổi già. Đặc biệt trong bối cảnh áp lực cuộc sống ngày càng căng thẳng, hiện tượng đột quỵ diễn ra ở tuổi này không hiếm, chúng ta càng nên chủ động chuẩn bị cho các tình huống xấu có thể diễn ra bất cứ lúc nào.

Chẳng hạn, một trong những điều quan trọng là điều chỉnh thái độ sống. Khi tuổi đã qua “sườn” thì đừng tự cho mình còn trẻ (nhất là về thể chất) để làm những việc có tính “phá sức” như vận động quá nặng, quá nhiều, sinh hoạt thiếu điều độ, ít rèn luyện thể dục…

Bên cạnh đó, tự ý thức rằng quỹ thời gian của mình đang ngắn lại, mỗi người nên tập trung vào những việc cần làm, giảm những việc ít giá trị, ít ý nghĩa, nhất là liên quan đến điều mà nhiều người gọi là “thị phi”, “sân”, “si”… hay các xét nét khác. Chúng ta cũng nên quan tâm đến bản thân nhiều hơn, sống cho mình và cho người thân nhiều hơn, nhất là với cha mẹ, ông bà, khi thời gian của họ còn rất ít.

Ảnh mang tính minh họa - Shutterstock

Trong Tương lai trong tay ta, học giả Nguyễn Hiến Lê dẫn lại 8 lời khuyên của bác sĩ Schindler:

1. Cái gì đã không tránh được thì chịu nhận nó đi.

2. Khi có một bạn già xa mình rồi thì kiếm một bạn khác để lâu lâu lại thăm nhau, chuyện trò với nhau.

3. Nên mềm mỏng, đừng cố chấp, đừng có thành kiến. Đừng rầy tuổi trẻ là hư đốn, lố lăng, vô lễ, không như thời trước.

4. Ăn bận sạch sẽ, đàng hoàng, đừng lôi thôi, cử chỉ nên nhã nhặn, lễ độ.

5. Để hết tâm trí vào việc tiêu khiển cũng như hồi trẻ đã để hết tâm trí vào công việc làm vậy.

6. Nên vui tính và dễ thương, gặp ai cùng niềm nở; đừng than thở về số phận của mình và bắt người khác phải nghe cho được.

7. Lúc nào thấy mệt thì nghỉ nhưng đừng lo lắng tới sức khỏe của mình quá.

8. Đừng nghĩ tới sự chết.

Thực ra 8 lời khuyên này đều có giá trị riêng. Thực hành được bao nhiêu đó thì ta đáng có một tuổi già vui vẻ, hạnh phúc rồi. Mỗi người nên “về thu xếp lại” cuộc sống của mình, lựa chọn những điều cần tập trung, giản lược những việc không ý nghĩa nữa, quan tâm nhiều hơn đến chất lượng cuộc sống một cách toàn diện (cả vật chất lẫn tinh thần) của bản thân và người thân.

Đặc biệt, trên tinh thần “hiểu” về tuổi già, chúng ta càng nên trân trọng hơn người già trong gia đình, chẳng hạn dành thời gian để ở bên cạnh, chăm sóc, yêu thương, chia sẻ, cũng như thông cảm với tình trạng tuổi già hơn, nhất là với bệnh tật, sự thay đổi về tâm tính, các biểu hiện đặc trưng khác của sự lão hóa…

Và, điều cũng rất quan trọng là cần hiểu về sự cô đơn của người già, khi các mối quan hệ, giao tiếp của họ ngày càng bị thu hẹp. Nhất là trong trường hợp người bạn đời đã ra đi, người thân phải cố gắng san sẻ khoảng trống ấy nhiều hơn thay vì mượn cớ bận rộn, cách biệt tuổi tác rồi để cho người già càng cô đơn trong chính gia đình mình.

Ai rồi cũng phải già. Thực ra chúng ta có già đi là chúng ta còn may mắn, vì một số người chưa kịp già đã ra đi. Thế nên chúng ta cần trân trọng sự may mắn đó và chủ động thích nghi với tuổi già để có cuộc sống hạnh phúc, ý nghĩa không chỉ cho bản thân mà còn cho người thân.

Nguyễn Minh Hải