'Ép buộc' bảo hiểm y tế tự nguyện

 Dân lo lắng, phường bối rối

Sáng 13/1, tại khoa Khám bệnh, Bệnh viện (BV) Q.Phú Nhuận, TP.HCM, bà Nguyễn Thị B. (63 tuổi, ngụ P.4, Q.Phú Nhuận) đến khám bệnh tiểu đường theo diện BHYT tự nguyện trầm tư: “Gia đình tôi có ba người, con gái làm ở cơ quan nhà nước nên có thẻ BHYT bắt buộc, riêng tôi mua BHYT tự nguyện từ rất lâu, còn cháu trai thì nó mới ra trường. Tôi biết mua thẻ BHYT rất có lợi, được chia sẻ viện phí khi bệnh tật nên cũng khuyên cháu mua nhưng nó đang thất nghiệp nên không mua. Ngày 30/1/2015 này thẻ BHYT của tôi hết hạn; vậy mà mấy ngày nay, tôi có nghe thông tin kể từ ngày 1/1/2015, người dân muốn mua thẻ BHYT thì phải "rủ" cả nhà tham gia, nên tôi rất lo lắng. Nếu cháu tôi không mua, chẳng lẽ tôi không được mua nữa? Tôi lo lắm”.

Ngồi cạnh bà B., bà Trương Thị H. (74 tuổi, ngụ P.1, Q.Phú Nhuận) đến khám bệnh tim bức xúc: “Cũng may tôi ở một mình, không có con cháu nên mua dễ, chứ quy định mới này làm càng ít người tham gia BHYT và sẽ khó hướng đến toàn dân tham gia. Gia đình bạn tôi mua cho cả gia đình mà mấy năm trời có đi khám đâu! Đừng nghĩ người mua BHYT tự nguyện chỉ là người bệnh nặng”.

Rắc rối hơn là trường hợp của gia đình anh Phạm Văn Hiến (40 tuổi, P.Thạnh Mỹ Lợi, Q.2). Anh Hiến kể: Trước đây, gia đình anh cư trú tại P.An Khánh, Q.2 và thuộc diện hộ nghèo nên được phường mua thẻ BHYT cho cả gia đình gồm ba nhân khẩu. Hiện nhà anh bị giải tỏa; số tiền bồi thường không mua được nhà tái định cư. Một năm nay, gia đình anh chuyển đến sống và giữ xe cho chung cư ở P.Thạnh Mỹ Lợi; thế nhưng vì nhà xe không có số nên anh không đăng ký được sổ tạm trú và cũng không thể mua BHYT.

“Tôi giữ xe chung cư được hơn hai triệu đồng/tháng. Vợ thì phụ quán cơm. Gia đình lúc nào cũng trong tình trạng thiếu thốn, nếu bỏ tiền mua BHYT cho cả hai vợ chồng một lúc thì rất khó” - anh Hiến âu lo.

Bà Nguyễn Thị B. lo lắng nếu người cháu không tham gia BHYT tự nguyện chung với bà

Không chỉ có người dân lo lắng, theo ghi nhận của phóng viên, tại UBND một số phường - nơi người dân đến đăng ký mua thẻ BHYT tự nguyện theo hộ gia đình - cũng rơi vào tình trạng rối bời. Nhân viên phụ trách tư vấn đăng ký thẻ BHYT tự nguyện còn lúng túng hoặc chưa nắm rõ quy định mới của BHYT chính thức có hiệu lực từ ngày 1/1/2015.

Cụ thể, sáng 12/1, khi anh N.T.Đ. tới P.Thạnh Mỹ Lợi hỏi mua BHYT cho bốn người trong gia đình thì nhân viên ở đây đã hướng dẫn “sai” so với quy định mới. Trước đó, anh Đ. cho biết gia đình có một người là công nhân viên chức nên đã được cơ quan mua BHYT bắt buộc; một người đang chờ xin việc nên anh chỉ muốn mua cho hai người còn lại.

Trả lời về khúc mắc này, nhân viên tại UBND P.Thạnh Mỹ Lợi tư vấn: mua BHYT cho hai người vẫn được, không nhất thiết cho cả gia đình nhưng phải đóng 100% mức phí mua thẻ; chứ không được chiết khấu giảm giá như mua toàn hộ gia đình. Còn nếu mua cho cả ba người thì sẽ được giảm giá kể từ người thứ hai theo quy định. Trong khi đó, tại P.6, Q.Bình Thạnh; khi anh N.P.S. hỏi về việc gia đình anh có cho hai người ở trọ; gia đình anh muốn mua BHYT tự nguyện có phải bắt buộc hai người ở trọ này cũng phải tham gia BHYT tự nguyện hay không thì nhân viên ở đây cho biết, phải đợi đến sau ngày 15/1/2015 mới có văn bản hướng dẫn, nên việc đăng ký BHYT phải đợi sau thời điểm này.

Gửi đơn đến báo Phụ Nữ, vợ chồng ông P.V.H. (75 tuổi, ngụ P.Tân Thành, Q.Tân Phú) bức xúc: “Ngày 30/12/2014, thẻ BHYT tự nguyện của vợ chồng tôi hết hạn nên tôi đến phường để đổi thẻ mới. Đến nơi, tôi đọc thấy tấm bảng ghi việc đăng ký BHYT cả hộ gia đình sẽ được giảm còn 70% giá trị thẻ cho người thứ hai và 60% cho người thứ ba… còn theo quy định cũ, người thứ hai cũng giảm được 10% (tức đóng 90% giá trị thẻ so với người thứ nhất). Vậy mà tôi hỏi cô nhân viên, cô này nói hoàn toàn không được giảm và thu hai thẻ 1.242.000đ. Mỗi người đóng 621.000đ chứ không giảm được đồng nào. Đến ngày 26/1 này tôi mới nhận được thẻ, nếu phường thu sai nhưng đã in hóa đơn đỏ, vậy tôi có nhận lại được tiền dư đã đóng hay không?”.

Nên khuyến khích hơn ràng buộc

Trước thông tin thắc mắc của người dân và nhiều phường còn lúng túng trong việc quy định mới đăng ký thẻ BHYT tự nguyện theo diện hộ gia đình, BHXH TP.HCM cho biết ngày 15/1/2015 sẽ có văn bản hướng dẫn cụ thể đến từng phường.

Bà Tống Thị Song Hương - Vụ trưởng Vụ BHYT, Bộ Y tế khẳng định: kể từ ngày 1/1/2015, người muốn mua BHYT tự nguyện theo hộ gia đình sẽ phải đăng ký mua cho toàn bộ người có tên trong hộ khẩu và cả người có tên trong diện đã khai báo tạm trú, tạm vắng (trừ những đối tượng đã mua hoặc diện được cấp thẻ BHYT từ nguồn khác như: nhóm được cấp thẻ BHYT do Nhà nước cấp, hộ nghèo, cận nghèo, người ở vùng biên giới hải đảo, đối tượng diện BHXH, cán bộ, công chức...). BHYT sẽ không bán cho những trường hợp mua theo diện tự nguyện riêng lẻ kiểu trong gia đình có “người mua, người không”.

Tuy nhiên, ThS-BS Hoàng Đức Quyền, Phó giám đốc BV Q.Phú Nhuận băn khoăn: Quy định mới của BHYT nhằm mục đích khuyến khích tất cả người dân tham gia BHYT để cùng chia sẻ quyền lợi, trách nhiệm cho cá nhân và xã hội.

"Cá nhân tôi đồng tình việc người thứ hai trong hộ gia đình mua BHYT tự nguyện thì mức đóng chỉ bằng 70% người thứ nhất, còn người thứ ba, thứ tư lần lượt có mức đóng là 60% và 50% mức đóng của người thứ nhất. (Quy định cũ lần lượt từ người đóng thứ hai, thứ ba, thứ tư, thứ năm lần lượt là 90%, 80%, 70%, 60%). Tuy nhiên, việc ràng buộc tất cả thành viên trong gia đình đều mua thẻ BHYT tự nguyện chưa thỏa đáng mà cần có lộ trình, động viên người dân. Nếu không thì BHYT tự nguyện sẽ không còn tự nguyện" BS Quyền nói.

Theo số liệu của BV Q.Phú Nhuận, trong quý III/2014, BV này có 99.800 thẻ BHYT đăng ký khám, chữa bệnh ban đầu thì có đến 20.152 thẻ đăng ký theo diện BHYT tự nguyện hộ gia đình. Điều này cho thấy, tỷ lệ người dân có nhu cầu tham gia BHYT tự nguyện rất cao; do đó nếu tất cả những trường hợp tham gia BHYT tự nguyện đều ràng buộc cứng nhắc thì sẽ khổ cho những người muốn mua thẻ BHYT thật sự.

Nên chăng cần sàng lọc những “khách hàng” chỉ có bệnh mới mua thẻ BHYT bằng nhiều phương thức khác như: quy định mức hưởng BHYT dành cho những bệnh nặng bằng thời gian mua thẻ BHYT, không nên ràng buộc người lớn tuổi chưa được xã hội hỗ trợ…

VĂN THANH - TIẾN ĐẠT