Edward Snowden - Trong đường hầm tình báo

“Tôi tên Edward Joseph Snowden. Tôi từng làm việc cho chính phủ nhưng bây giờ tôi làm việc cho công chúng. Tôi mất gần ba mươi năm mới nhận ra rằng có sự khác biệt giữa hai điều ấy và nhận thức đó khiến tôi gặp một chút rắc rối ở cơ quan. Vì vậy, tôi bây giờ lại dành thời gian của mình để cố bảo vệ công chúng tránh khỏi con người đã từng là tôi - một gián điệp của Cơ quan Tình báo trung ương Hoa Kỳ (CIA) và Cơ quan An ninh quốc gia Hoa Kỳ (NSA), một chuyên viên kỹ thuật trẻ tuổi bình thường lúc đó đang quyết chí xây dựng một thế giới mà bản thân tin chắc sẽ tốt đẹp hơn” - Edward Snowden viết.

Bước vào thế giới tình báo công nghệ sau sự kiện 11/9, Edward Snowden trải nghiệm một thực tế hết sức lạ lẫm: CIA là cơ quan tự chuốc lấy những mặc cảm tội lỗi sau khi vụ khủng bố kinh hoàng xảy ra và họ, với phương tiện do thám ngày càng phát triển, đã ra sức bủa lưới theo dõi thông tin khắp toàn cầu. Nguy hiểm hơn, những thông tin cá nhân, tổ chức do thám sẽ được giới tình báo “đóng gói” vĩnh viễn mà không cần đến sự đồng ý của chủ nhân hay tính hợp thức mà hiến pháp, luật pháp quy định. Edward Snowden đã bước vào thế giới quyền năng đó để thực thi nhiệm vụ và chính anh cũng trở thành nạn nhân của các chương trình phản gián, đến mức có khi rơi vào trầm cảm.

Trong các chương hấp dẫn nhất của cuốn sách, tác giả dẫn dắt người đọc khám phá những “đường hầm bí mật” mà lực lượng tình báo cài cắm từ Geneva, Tokyo cho đến những ngõ ngách đào thoát sang Moscow với ngôn ngữ tự truyện chân thật nhưng được phủ trong một màn sương không khí gián điệp. Các chi tiết được Edward vẽ lại tỉ mỉ trong cuốn hồi ký này với một ngôn ngữ gần với các tiểu thuyết trinh thám, đầy cuốn hút và không thỏa hiệp. Chuyện tình tác giả với cô người yêu Lindsay bị giám sát khi kẹt lại nước Mỹ sau vụ phản gián làm rung chuyển thế giới tình báo cũng làm cho cuốn hồi ký trở nên ly kỳ.

Những tình tiết chỉ có giới tình báo an ninh mạng toàn cầu hay biết đã được tác giả soi rọi, làm rõ tính phi lý và phi pháp của hoạt động do thám an ninh. Cũng qua cuốn sách này, Edward Snowden trả lời cho câu hỏi: những kho “metadata” (siêu dữ liệu) của tình báo đã và đang tiếp tục xâm phạm thông tin, quyền tự do cá nhân của chúng ta như thế nào trên thế giới mạng?

Tác phẩm được ra đời sau sáu năm tác giả lưu vong tại Nga vì bị Mỹ buộc tội trộm cắp tài sản quốc gia. Sau khi ra mắt, Bộ Tư pháp Hoa Kỳ đã phát đơn kiện Snowden vì cho rằng cuốn sách vi phạm những điều khoản bảo mật thông tin tình báo quốc gia mà tác giả đã thỏa thuận hợp đồng với CIA và NSA khi bước chân vào ngành tình báo. Trong vòng chưa đầy một tháng phát hành, cuốn sách về gián điệp trong thời đại 4.0 này nhanh chóng trở thành một trong những tựa bán chạy nhất của The New York Times và In & E-Book Nonfiction.

Nguyễn Vĩnh Nguyên