Đường đến văn minh sao quá xa xôi!

Chiều 30/10, tác phẩm nghệ thuật công cộng Tháp của nhóm nghệ sĩ Mai Thu Vân, Đỗ Anh Tuấn, Nguyễn Ngọc Lâm - một trong sáu tác phẩm được trưng bày ở Hồ Gươm đợt kỷ niệm giải phóng Thủ đô, đã phải dỡ bỏ trước thời gian dự kiến một ngày vì một số người đã “tiện thể giải quyết nỗi buồn” ngay trong tác phẩm. Dỡ bỏ tác phẩm sớm hơn dự kiến không có gì đáng nói, điều đáng nói ở đây là ý thức của một nhóm người dành cho một tác phẩm nghệ thuật.

Chuyện dân tình hồn nhiên “tè bậy”nơi công cộng không còn xa lạ, vì vậy kín đáo như tác phẩm Tháp hoàn toàn có thể trở thành một nơi… nhất cử lưỡng tiện để những người vô ý thức phóng uế. Có một số giải thích cho hành vi đáng xấu hổ ấy như: 1/ Họ nhầm đó là nhà vệ sinh công cộng? (Làm sao có thể nhầm lẫn một tác phẩm nghệ thuật với một nhà vệ sinh có những công năng riêng của nó?). 2/ Vì quanh Hồ Gươm thiếu nhà vệ sinh công cộng. (Vậy thì trước khi có tác phẩm nghệ thuật này, người ta giải quyết kiểu gì?).

Tác phẩm Tháp trưng bày ở Hồ Gươm nhân dịp kỷ niệm giải phóng Thủ đô đã bị dỡ bỏ sớm hơn dự kiến

Một tác phẩm nghệ thuật công cộng thường được nghệ sĩ sáng tác sao cho công chúng có thể thưởng thức, tương tác, chơi cùng tác phẩm… Nhưng oái oăm thay, một số người đã “chơi” với tác phẩm theo cách rất bẩn thỉu như vậy. Nhiều nghệ sĩ luôn ước mơ Việt Nam có nhiều không gian dành cho các tác phẩm nghệ thuật công cộng đương đại, nhưng một cuộc trưng bày không thể trọn vẹn nếu một vài “con sâu” trong công chúng cứ hồn nhiên xâm hại tác phẩm.

Nghệ sĩ Mai Thu Vân - một trong ba tác giả của tác phẩm Tháp - chia sẻ: “Những người vô ý thức chỉ chiếm một số nhỏ thôi, nhưng nghệ sĩ không thể loại họ ra khỏi cuộc chơi. Vì vậy, khi sáng tác, nghệ sĩ phải lường trước một số sự cố có thể xảy ra từ phía công chúng. Riêng sự việc vừa rồi là một bài học cho chúng tôi trong những lần sau, dù nhỏ, nhưng vẫn phải lường trước”.

Theo luật sư Đoàn Văn Nên (Đoàn luật sư TP.HCM, Công ty Luật TNHH Nguyễn Đoàn): “Tại điểm b khoản 1 điều 20 của Nghị định 155/2016/ND-CP ngày 18/11/2016 quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường, có hiệu lực ngày 1/2/2017 thì hành vi vệ sinh cá nhân (tiểu tiện, đại tiện) không đúng nơi quy định tại khu chung cư, thương mại, dịch vụ hoặc nơi công cộng bị xử phạt từ 1 triệu đồng đến 3 triệu đồng. Tại điểm a khoản 3 điều 4 của nghị định này còn quy định hình thức xử phạt bổ sung ngoài các hình thức xử phạt chính, như buộc khôi phục lại tình trạng môi trường đã bị ô nhiễm hoặc phục hồi môi trường bị ô nhiễm do vi phạm hành chính gây ra; yêu cầu bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng...”.

Phá hoại tác phẩm nghệ thuật công cộng là góp phần kìm hãm sự phát triển văn hóa nghệ thuật của đất nước. Đã đến lúc cần nghiêm khắc áp dụng các biện pháp chế tài về các hành vi xâm hại tác phẩm nghệ thuật công cộng như gỡ phá, bẻ gãy, viết, vẽ bậy, trộm hoa... Lẽ nào đường đến văn minh lại quá xa vời chỉ vì cách hành xử "mọi rợ" của một số cá nhân? 

Hạnh Lâm