Dưới một mái nhà

Cộng đồng những bà mẹ đơn thân

Đầu tiên, Kristin Batykefer (32 tuổi) mất việc trong ngành tiếp thị khi có sự thay đổi về nhân sự quản lý. Sau đó, cuộc hôn nhân của cô tan vỡ. Đột nhiên cô rơi vào cảnh không có thu nhập và không còn nơi nào để đi. Để giúp cô đứng vững trở lại, 2 người bạn đã mời Kristin và cô con gái 4 tuổi của cô đến ở tại ngôi nhà 4 phòng ngủ của họ ở khu vực Jacksonville, bang Florida (Mỹ) vào năm 2022. Không lâu sau, người bạn thân nhất của Kristin, Tessa Gilder, cũng ly hôn và dọn đến ở cùng, mang theo 2 đứa con, 5 và 1 tuổi. Gần như chỉ sau 1 đêm, họ đã thành lập một cộng đồng nhỏ dành cho những bà mẹ đơn thân, thường được gọi là “mommune". 

Ngày trước, Kristin từng ghi hình và chia sẻ cuộc sống không ngừng di chuyển của gia đình cô trên một chiếc xe buýt quân đội cải tiến. Giờ đây, cô tiếp tục đăng tải những câu chuyện về cuộc sống mới của mình với 3 người bạn và 3 đứa trẻ. Mỗi khi những cơn bệnh khiến Kristin ngã gục, những phụ nữ khác trong nhà liền nấu xúp, làm bánh quy tặng cô rồi dắt bọn trẻ đến công viên gần đó để vui chơi, dành thời gian cho Kristin nghỉ ngơi. Người mẹ đơn thân viết trên một bài đăng TikTok thu hút hàng triệu lượt xem: “Nếu biết mọi thứ tuyệt vời thế này, tôi đã sớm chuyển đến căn nhà của những người phụ nữ độc thân”.

Kristin Batykefer (bìa trái) và Tessa Gilder đã chọn sống cùng nhau và chia sẻ gánh nặng nuôi dạy con cái sau khi họ đều ly hôn trong năm 2022 - Nguồn ảnh: Agnes Lopez/The New York Times

Những cộng đồng “mommune” không phải điều gì xa lạ. Các bà mẹ tại Mỹ đã ở chung nhà với nhau trong nhiều thế kỷ. Nhưng đại dịch, cộng với số lượng ngày càng tăng các hộ gia đình có bà mẹ đơn thân đã tạo ra một xu hướng mới về cấu trúc gia đình theo kiểu hợp tác cùng có lợi. Grace Bastidas - Tổng biên tập trang web parent.com - cho biết: “Trong nền văn hóa Mỹ Latin, những phụ nữ khác trong cộng đồng có thể hỗ trợ và giúp bạn nuôi dạy con cái. Ở đỉnh điểm của đại dịch, chúng ta bắt đầu tạo ra những nhóm giúp đỡ lẫn nhau, vì vậy đây chỉ như một ví dụ khác của kiểu hợp tác đó”. 

Bastidas lớn lên trong một gia đình nhỏ, được nuôi dưỡng cùng với chị gái và anh em họ. Mẹ và dì của cô đều chưa từng kết hôn. Bastidas thổ lộ: "Mọi người thường nói rằng cần đến một ngôi làng để nuôi dạy một đứa trẻ. Nhưng không phải lúc nào chúng tôi cũng tìm được một ngôi làng, đặc biệt là khi các bà mẹ đơn thân đang phải vật lộn với chi phí sinh hoạt ngày càng tăng cao và các lựa chọn chăm sóc trẻ em giảm đi”. Theo cô, việc phụ nữ lựa chọn sống cùng nhau là một phần trong xu hướng lớn hơn, nơi các bậc cha mẹ mở rộng ranh giới truyền thống về bản chất của một gia đình, tự mình giải quyết vấn đề và tìm ra nhiều giải pháp sáng tạo.

Bà Jude Tisdall - một nhà tư vấn nghệ thuật, ngồi uống trà tại căn nhà của mình ở New Ground - Nguồn ảnh: The Guardian

Theo Cục Điều tra dân số Mỹ, gần 80% gia đình có cha mẹ đơn thân ở nước này do phụ nữ làm chủ. Nghiên cứu học thuật chỉ ra rằng những hộ gia đình phụ nữ đơn thân có nhiều khả năng phải trải qua cảnh nghèo đói, đau khổ về tâm lý, lòng tự tôn thấp và thiếu sự hỗ trợ về mặt cảm xúc. Naomi Torres-Mackie - nhà tâm lý học lâm sàng chuyên hỗ trợ sức khỏe tâm thần của phụ nữ ở thành phố New York (Mỹ) - cho biết, người mẹ đơn thân thường xuyên cảm thấy căng thẳng khi không thể hoàn thành vô số trách nhiệm mà vai trò xã hội của họ yêu cầu. Cô nói: “Chia sẻ chi phí sinh hoạt và trách nhiệm nuôi dạy con giữa các bà mẹ là liều thuốc quý giá. Nó không chỉ giúp giảm bớt áp lực làm mẹ mà còn giải tỏa sự cô lập và kỳ thị từ xã hội”.

Ngôi nhà chung ở tuổi xế chiều

Chipping Barnet - một vùng ngoại ô rợp bóng cây ở phía bắc thành phố London - là nơi tọa lạc cộng đồng nhà chung đầu tiên của Anh dành riêng cho phụ nữ trên 50 tuổi - New Ground. Công trình được quản lý bởi những người phụ nữ, như một giải pháp thay thế cho cách sống cô đơn một mình. Lối vào của New Ground nổi bật với những tấm kính cùng phong cách thiết kế hiện đại. Mọi thứ đều sáng sủa, thoáng mát và sạch sẽ. Bà Jude Tisdall (71 tuổi) - một nhà tư vấn nghệ thuật - cho hay: “Chúng tôi nằm trong độ tuổi từ 58 đến 94”. Giống như hầu hết cư dân, bà Tisdall đã sống ở đây kể từ khi địa điểm này hoàn thành vào năm 2016. Bà chia sẻ: “Nhiều người trong chúng tôi vẫn làm việc. Những người khác làm tình nguyện và hoạt động tích cực trong cộng đồng”. Nhìn chung, không ai ở đây giống với khuôn mẫu về những người cao tuổi ở viện dưỡng lão.

New Ground là cộng đồng nhà chung đầu tiên ở Anh dành riêng cho phụ nữ lớn tuổi - Nguồn ảnh: The Guardian

Tuy gọi là nhà chung, mô hình này không giống như tưởng tượng về một khu tập thể điển hình. Thay vào đó, mọi người ở những ngôi nhà riêng mà họ có thể sở hữu hoặc thuê với không gian chung bổ sung để giao lưu, tham gia các lớp học và làm vườn. Tại New Ground, có 25 căn nhà với 26 cư dân. Các ngôi nhà nhìn ra khu vườn nở rộ hoa dại, quả mọng và vườn cây ăn trái.

Phòng họp chung được sử dụng để tổ chức các bữa tối, các đêm chiếu phim và các lớp học yoga. Ngoài ra, còn có dãy phòng dành cho du khách qua đêm. Việc nhắc đến du khách khiến nhiều người không khỏi thắc mắc: “Đàn ông có được phép vào đây không?”. Bà Tisdall giải thích: “Tất nhiên là được! Chúng tôi vẫn có anh em, cha, con trai, cháu trai, người yêu và những mối quan hệ khác. Tuy nhiên, họ không thể sống cùng chúng tôi ở đây". 

Cảm giác thoải mái mà nơi này mang lại có thể khiến mọi người như quên hết “sự đời” bên ngoài. Để biến kế hoạch xây dựng New Ground thành hiện thực, phải mất 18 năm phát triển chuyên sâu, đào tạo, làm việc nhóm và rất nhiều cuộc họp. Bà Maria Brenton - đại sứ cấp cao của Mạng lưới cộng đồng Vương quốc Anh và là người có công trong việc đề xuất kế hoạch New Ground vào năm 1998 - cho biết: “Những phụ nữ khởi xướng việc này đã kiên quyết rằng họ không muốn ngồi trong phòng cả ngày để ca hát, đan len hay chơi bingo suốt phần đời còn lại. Chúng tôi phản đối quyết liệt chủ nghĩa phân biệt tuổi tác và chủ nghĩa gia trưởng, cô lập người già bằng các dịch vụ chăm sóc xã hội”.

Hedi Argent (94 tuổi) - cư dân lớn tuổi nhất của New Ground - chọn sống cùng những người phụ nữ khác sau khi người đồng hành của bà qua đời vì tuổi già - Nguồn ảnh: The Guardian

Tại New Ground, phụ nữ tự quản lý mọi việc. Nhiệm vụ được phân chia đồng đều giữa các nhóm tình nguyện viên chịu trách nhiệm bảo trì, làm vườn, liên lạc, dọn dẹp và các vấn đề pháp lý. Cư dân lớn tuổi nhất, bà Hedi Argent (94 tuổi), đang sống một cuộc sống bận rộn. Là một cựu biên tập viên sách, bà vẫn đảm nhận các công việc tự do và gần đây đã hoàn thành cuốn hồi ký dành cho trẻ em Ngày âm nhạc thay đổi - kể về những trải nghiệm của chính bà khi chạy trốn khỏi châu Âu dưới thời Đức Quốc xã. Bà cũng thường đến diễn thuyết tại các trường học cùng sự hỗ trợ của bà Charlotte Balazs (70 tuổi) - một cư dân New Ground có mối liên hệ gia đình với nạn diệt chủng người Do Thái. 

Một minh họa khác về lợi ích của sáng kiến New Ground là khi bà Tisdall bị ngã và gãy xương vai. Bà kể: “Con gái và cháu gái của tôi đến thăm nhưng chúng không cần phải đi đi về về thường xuyên để đảm bảo tôi được ăn uống đầy đủ. Tôi đã nhờ những cư dân khác mua sắm và ghé qua nhà uống cùng tôi một ly rượu vang". Những lợi ích của khu nhà chung còn vượt xa việc phục vụ những cư dân sống tại đây. Người dân địa phương có thể tham gia các hoạt động tại New Ground như tiệc Giáng sinh, ngày làm vườn… với tư cách là thành viên không cư trú. Ngoài ra, khi phụ nữ độc thân chọn đến sống tại khu nhà chung, họ giúp giải phóng những ngôi nhà lớn hơn vốn đang thiếu hụt trên thị trường nhà ở. 

Ngọc Hạ