Đừng vì con chuột mà ném vỡ bình hoa

Khi ra mắt khán giả tại quê nhà, bộ phim Vợ ba của đạo diễn Nguyễn Phương Anh đã gây ra những tranh cãi dữ dội quanh chuyện sử dụng diễn viên 13 tuổi Nguyễn Phương Trà My vào vai nữ chính Mây, đóng cảnh “giường chiếu”, mang bầu, sinh nở.

Những vấn đề như đoàn phim có vi phạm luật lao động khi sử dụng trẻ vị thành niên, vi phạm luật bảo vệ trẻ em trong vấn đề liên quan đến lạm dụng giới tính đã được dư luận đặt ra, trong bối cảnh xã hội đang lên án những vụ án ấu dâm. Thậm chí, có ý kiến lên án đoàn phim cổ xúy ấu dâm, yêu cầu cấm chiếu. Ngoài ra, dư luận cũng đặt câu hỏi vì sao đoàn phim không chọn diễn viên trưởng thành, có gương mặt trẻ thơ.

Những cảnh liên quan đến tính dục trong phim hầu hết chỉ đặc tả biểu cảm gương mặt, tránh phô bày cơ thể diễn viên

Bất cứ bộ phim nào ra rạp, nếu gây tranh cãi, cũng là tín hiệu tốt cho nhà làm phim, vì không ai muốn tác phẩm của mình trình chiếu trong lặng lẽ. Càng có nhiều ý kiến tranh luận càng chứng tỏ phim được người xem quan tâm và những phản hồi, dù là lời chê, cũng là thông tin quý giá, giúp nhà làm phim điều chỉnh những hạn chế, thiếu sót ở tác phẩm kế tiếp. Tuy nhiên, việc đưa ra những lời nhận định về một bộ phim, đặc biệt là những nhận xét mang tính chất lên án, phán xét, không nên chỉ dựa trên cảm nhận chủ quan, thậm chí mang tính suy diễn, mà phải dựa trên sự am hiểu nhất định về phim ảnh.

Sẽ là khiên cưỡng khi đưa vấn đề ấu dâm gán cho phim Vợ ba, vì phim dùng diễn viên 13 tuổi đóng những cảnh “nhạy cảm”. Vợ ba là hành trình trưởng thành của một cô bé 13 tuổi, từ khi về làm vợ lẽ cho một tên địa chủ giàu có, lớn tuổi, ở cuối thế kỷ XIX. Việc chọn một diễn viên tương đồng độ tuổi với nhân vật là cách để hóa thân nhân vật được trọn vẹn về mặt cảm xúc, dù có thể gây tranh cãi như đang có. Những ai đã xem Vợ ba đều thấy rõ những chi tiết tính dục trong phim không phải là trọng tâm hay là yếu tố dẫn dắt câu chuyện, mà chỉ là khoảnh khắc để khắc họa tâm tư, tình cảm của nhân vật, từ đó mang đến bức tranh khái quát về thân phận hẩm hiu của phụ nữ thời phong kiến xưa.

Trailer phim Vợ ba:

Các cảnh nhạy cảm như cảnh “giường chiếu”, cho con bú của Mây, khán giả chỉ thấy đôi vai trần, đôi chân, vòng eo của diễn viên; còn lại, góc máy đã ”ăn gian” những đụng chạm thể xác giữa các diễn viên. Nhìn những gì hiện ra trên màn ảnh mà kết luận đoàn phim “lạm dụng” nữ diễn viên nhí, e là không ổn. Trẻ 13 tuổi ngày nay có suy nghĩ trưởng thành hơn so với thế hệ trước rất nhiều. Hơn nữa, với một đoàn phim mà thành phần chủ chốt (nhà sản xuất, đạo diễn, quay phim) chủ yếu là nữ, thêm việc phụ huynh của Trà My luôn theo sát con trên trường quay thì khó có chuyện những người mẹ, người chị ấy để cho con, em bị nam giới lạm dụng trước mắt mình, như dư luận e ngại.

Phim Việt từng có các cảnh quay tình dục, thậm chí phô bày bộ phận kín của diễn viên; nhưng phim có diễn viên nhí xuất hiện trong cảnh “nóng” thì chỉ có ở Vợ ba, nên tranh cãi nổ ra cũng là tất yếu. Ngay như ở Hollywood, việc để diễn viên nhỏ tuổi đóng cảnh nóng như Kirsten Dunst mới 11 tuổi đã hôn tài tử Brad Pitt lúc đó 29 tuổi trong phim Interview with the Vampire: The Vampire Chronicles, Brooke Shields khỏa thân hoàn toàn trong Pretty Baby lúc 10 tuổi. Jodie Foster vào vai gái điếm trong Taxi Driver lúc 12 tuổi, Dakota Fanning chỉ mới 12 tuổi khi đóng cảnh bị cưỡng bức trong Hounddog… cũng bị công chúng phản đối, dù Hollywood có quy định chặt chẽ để bảo vệ diễn viên nhí không bị lạm dụng tình dục.

Trở lại với trường hợp Vợ ba, phim đã được Hội đồng duyệt phim quốc gia thẩm định, nghĩa là đã được soi dưới con mắt của những người làm luật và làm nghề. Những hành lang pháp lý về việc diễn viên bao nhiêu tuổi thì được đóng cảnh nhạy cảm ở ta cũng chưa có. Thế nên, thiết nghĩ, những ý kiến lên án đoàn phim vi phạm luật pháp chỉ là võ đoán. Trước khi về Việt Nam, bộ phim cũng đã chu du quá nhiều liên hoan phim và đã gặt hái thành công không nhỏ, trong đó có giải thưởng đáng chú ý - Phim châu Á hay nhất tại liên hoan phim Toronto 2018.

Cảnh trong phim Vợ ba

Trên các báo quốc tế, những bài bình luận về phim cũng không xoáy vào việc diễn viên 13 tuổi đóng cảnh nhạy cảm hay lo ngại nữ chính bị lạm dụng trên phim trường (dù ở nước ngoài ấu dâm là việc rất nghiêm trọng) mà chủ yếu tán thưởng câu chuyện xúc động về thân phận phụ nữ Việt Nam thời xưa - chủ đề của phim, để qua đó chuyển đi thông điệp lên án sự bất công mà xã hội phong kiến dành cho nữ giới. “Người ngoài” còn cảm nhận được cái hay, cái đẹp của phim, lẽ nào “người trong nhà” chỉ chăm chăm vào cảnh nóng, trong khi đó không phải là trọng tâm của phim.

Một tác phẩm điện ảnh đậm chất nghệ thuật, với kinh phí là tiền túi cá nhân, được thực hiện bởi một ê-kíp toàn nữ, phản ánh góc nhìn, nói lên tiếng lòng của nữ giới, đem lại tiếng vang cho điện ảnh Việt trên trường quốc tế không đáng bị vùi dập bằng sự đả kích không căn cứ trên yếu tố luật và chỉ mang tính cảm tính như vậy. Không nên vì con chuột mà đánh vỡ bình hoa. 

Hương Nhu