Đừng mãi 'non' chuyện bản quyền

Thói quen xài “chùa”

Có lẽ Noo Phước Thịnh không nghĩ có ngày nhạc sĩ Zack Hemsey kiện anh ra tòa. Tháng 11/2017, khi MV Chạm khẽ tim anh một chút thôi bị xóa khỏi YouTube, ê-kíp của Noo Phước Thịnh đã nhanh chóng tìm ra lỗi và sửa sai. Cụ thể, trong MV, từ phút 6:05 đến 7:30 là đoạn nhạc trong bài The way (Zack Hemsey sáng tác).

Phân đoạn sử dụng trái phép ca khúc The way trong MV Chạm khẽ tim anh một chút thôi

Sau khi bị Epic Elite - đơn vị độc quyền The way - báo cáo, MV gần 30 triệu view của Noo lập tức bị YouTube xóa. Dù Noo Phước Thịnh đã thay đổi đoạn nhạc nền, đăng lại MV. Sản phẩm chứa đoạn nhạc vi phạm vẫn được nhiều kênh khác lưu trữ, chia sẻ.

Trong đơn kiện, Zack Hemsey khẳng định, việc Noo Phước Thịnh sử dụng một phần tác phẩm The way hoàn toàn không có sự cho phép của anh, ảnh hưởng trực tiếp đến vấn đề độc quyền thương mại của tác phẩm.

Zack Hemsey yêu cầu Noo Phước Thịnh phải xóa vĩnh viễn MV Chạm khẽ tim anh một chút thôi (bản có sử dụng The way) khỏi tất cả các phương tiện lưu trữ, các trang mạng và bất kỳ phương tiện nào mà công chúng có thể tiếp cận; bồi thường 850 triệu đồng thiệt hại vật chất, tinh thần, chi phí thuê luật sư và công khai xin lỗi Zack Hemsey trên báo.

Đây là vụ kiện hy hữu trong làng nhạc Việt, vì trước nay, dù vấn đề bản quyền xứ ta còn lắm bất cập, chưa bao giờ nghệ sĩ nước ngoài đâm đơn kiện. Nếu Zack thắng kiện (điều gần như chắc chắn, có chăng số tiền bồi thường cao hoặc thấp), vết nhơ bản quyền trong nhạc Việt sẽ được ghi dấu chính thức, chứ không chỉ là những nghi án hay ồn ào, dàn xếp bên lề.

Thời gian gần đây, khán giả chứng kiến nhiều vụ tranh chấp bản quyền trên YouTube, chủ yếu là chuyện ca sĩ và ê-kíp sử dụng một số đoạn nhạc nước ngoài lồng vào cảnh quay ở phần hậu kỳ MV. MV Sống xa anh chẳng dễ dàng của Bảo Anh, sử dụng trái phép hai đoạn nhạc nền của nhạc sĩ Ivan Torrent (cũng thuộc công ty Epic Elite đại diện). Nữ ca sĩ lập tức thêm chú thích nguồn, gửi thư xin lỗi, đóng 100 triệu đồng tiền bản quyền theo yêu cầu của Epic Elite để MV không bị xóa.

MV Ghen, Có em chờ và Chưa bao giờ mẹ kể cũng nhanh chóng biến khỏi YouTube và quay trở lại sau khi hoàn thành thủ tục pháp lý với Trung tâm Bảo vệ quyền tác giả âm nhạc Việt Nam.

Bản quyền: bài học “vỡ lòng”

Vụ kiện Noo Phước Thịnh là lời cảnh báo cho cách làm việc thiếu chuyên nghiệp lâu nay của nghệ sĩ Việt. Trong các vụ lùm xùm bản quyền, cách giải quyết của nghệ sĩ Việt đều khi sự đã rồi.

Noo Phước Thịnh bị xóa MV, thương lượng bất thành và bị kiện. Bảo Anh nhận được cảnh báo, hốt hoảng xin lỗi, trả tiền và may mắn thoát nạn. Khi nhạc sĩ Vũ Xuân Hùng tố Mỹ Tâm vi phạm tác quyền phần lời Việt của ông trong MV Anh thì không, nữ ca sĩ âm thầm khóa MV, thương lượng riêng và đăng lại MV.

Nếu ngay từ đầu, ca sĩ và ê-kíp nhận thức được tầm quan trọng của bản quyền thì đâu đến nỗi vụ việc đi xa, tổn hại uy tín, danh dự và tiền bạc.

Đại diện truyền thông của POPS WorldWide - một trong những đối tác của YouTube tại Việt Nam - cho biết: “YouTube có hệ thống “quét” tự động. Khi dính phải nội dung trùng lặp, sản phẩm sẽ bị gỡ ngay lập tức, sau đó mới thông báo qua mail của tài khoản đăng clip. Nếu vi phạm ba lần, sẽ bị khóa tài khoản”. Người này nói thêm, nhiều ca sĩ Việt không biết rõ về quy định tác quyền trên YouTube hoặc nghĩ là chuyện đơn giản nên mới xảy ra nhiều vụ việc đáng tiếc.

Hồng Tú, đại diện truyền thông của diễn viên Huỳnh Lập, cho vụ kiện Noo Phước Thịnh là bài học lớn: “Bản quyền âm nhạc là chuyện quan trọng nên lúc nào trong báo giá cho khách hàng tôi đều có một mục cho bản quyền. Từ lâu, công ty TNHH Giải trí Mười Bảy (17 Production) luôn phối mới hoặc mua bản quyền nhạc để tránh trường hợp đáng tiếc xảy ra khi sản phẩm được đăng”.

Thế giới văn minh luôn đặc biệt chú trọng đến tài sản trí tuệ. Nghệ sĩ Việt không thể cứ mãi mơ hồ với những luật chơi mà lẽ ra phải hiểu, khi bước vào sân chơi. Nếu muốn chuyên nghiệp và được khán giả tôn trọng, bản quyền là bài học “vỡ lòng” phải thuộc. 

Diễm Mi