Dung dịch xịt mũi, họng có thể diệt được vi-rút SARS-CoV-2?

Có thể diệt đến 99,9% vi-rút?

Tại các cửa hàng chuyên doanh thuốc tây, trên các trang thương mại điện tử, trang bán hàng online (Facebook, Zalo...) đang chào bán rầm rộ nhiều sản phẩm dạng dung dịch xịt mũi, họng, được quảng cáo có thể diệt đến 99,9% vi-rút, thậm chí có nơi còn thổi phồng tính năng diệt cả các loại vi-rút gây dịch COVID-19. Một trong những sản phẩm đó là Humer Stop Virus. Người bán quảng cáo đây là loại thuốc xịt mũi được phát triển để ngăn ngừa cảm cúm nhờ cơ chế ngăn chặn vi-rút nhân lên và bảo vệ cơ thể nhờ hiệu ứng rào cản. 

Theo nhân viên bán hàng tại một cửa hàng thuốc tây trên đường Hai Bà Trưng (Q.1, TPHCM), “Sản phẩm Humer Stop Virus thúc đẩy loại bỏ tới 99,9% vi-rút, giúp cơ thể loại bỏ vi-rút trước khi chúng kịp nhân lên trong khoang mũi và để lại một lớp màng bảo vệ ngăn chặn sự xâm nhập của mầm bệnh mới”.

Sản phẩm được bán với giá 200.000 đồng/chai 15ml. Tại đây, người bán tư vấn cách sử dụng: xịt 2-3 lần cho mỗi bên mũi, ngày 3-4 lần, mỗi lần cách nhau bốn giờ và khẳng định “xịt mũi thường xuyên sẽ giúp chống lại vi-rút đường hô hấp, kể cả các vi-rút SARS-CoV-2” (!?). Cũng sản phẩm tương tự, có nơi chào bán với giá 150.000 đồng/chai. 

Người bán hàng tên Ngân chuyên kinh doanh các sản phẩm khẩu trang, dung dịch diệt khuẩn trên Facebook cá nhân mời chào mọi người mua bình xịt mũi, họng kháng vi-rút Viraleze. Theo lời quảng cáo của Ngân, đây là sản phẩm do công ty công nghệ sinh học S. (Úc) sản xuất và được một công ty Việt Nam nhập khẩu, phân phối. 

Nhấn mạnh sản phẩm đã được Bộ Y tế cấp phép và có số công bố chất lượng sản phẩm, người bán cam kết người mua “yên tâm chất lượng, hiệu quả diệt được vi-rút gây dịch COVID-19” và khuyên dùng cho mọi lứa tuổi, giá 510.000 đồng/chai 10ml. Tuy nhiên, khi chúng tôi đề nghị người bán cho xem giấy tờ chứng minh nguồn gốc sản phẩm thì người bán lờ đi. Cùng một sản phẩm đó nhưng mỗi nơi bán mỗi giá, có nơi bán chỉ 450.000 đồng/chai.

Thậm chí, nhiều nơi còn quảng cáo sản phẩm xịt họng diệt vi-rút Bio Spray là “phép màu mùa COVID-19” và có thể dùng cho trẻ em từ 2-3 lần/ngày. Theo quảng cáo, sản phẩm có xuất xứ Hàn Quốc và đạt chứng chỉ FDA Hoa Kỳ, được Viện Nghiên cứu công nghệ hóa sinh Hàn Quốc (KRICT) kiểm duyệt hiệu quả diệt vi-rút tới 99%. Người bán khẳng định hiện nay sản phẩm xịt họng diệt vi-rút Bio Spray đang có mặt tại hơn mười quốc gia trên thế giới. Tại Việt Nam, sản phẩm đã được Bộ Y tế cho phép lưu hành. Công dụng của sản phẩm được liệt kê dài dằng dặc: giúp ngăn chặn vi khuẩn, ngừa viêm phổi và tăng cường hệ miễn dịch; diệt các loại vi khuẩn có hại xâm nhập vào cơ thể qua đường mũi, họng, mặt, tay chân và các bề mặt tiếp xúc với da dẫn đến lây nhiễm vi khuẩn... 

Ngoài ra, còn có rất nhiều sản phẩm xịt mũi, họng được quảng cáo với tính năng tương tự, có xuất xứ Anh, Pháp, Mỹ, Úc, Nhật... Phần lớn các sản phẩm trên là hàng xách tay rao bán trên mạng, không rõ nguồn gốc, chất lượng. Nhiều người bán thường thổi phồng tính năng bằng cách nhấn mạng rằng sản phẩm có thể diệt vi-rút SARS-CoV-2. Song, thực chất trên nhãn, đa số sản phẩm không hề nhắc đến các loại vi-rút cụ thể mà chỉ ghi chung chung: diệt vi khuẩn, vi-rút, nấm; vệ sinh răng miệng...

Chỉ nên xem như dung dịch sát khuẩn tay

Trao đổi với phóng viên Báo Phụ Nữ TPHCM, bác sĩ Trương Hữu Khanh - nguyên Trưởng khoa Nhiễm - Thần kinh, Bệnh viện Nhi Đồng 1 - khẳng định: “Những sản phẩm dung dịch xịt mũi, họng chỉ như dung dịch rửa tay sát khuẩn, giữ gìn vệ sinh”. Ý kiến này tương đồng với quan điểm của những nhà khoa học nước ngoài khi nhận định về dòng sản phẩm dung dịch xịt mũi, họng được giới thiệu “tiêu diệt nhanh, hạ gục gọn” vi-rút SARS-CoV-2 trong vòng vài chục giây.

Người tiêu dùng chỉ nên xem các sản phẩm xịt mũi, họng như sản phẩm hỗ trợ phòng, chống dịch

Tháng 3/2021, truyền thông Pháp đồng loạt đưa tin các hiệu thuốc nước này bắt đầu bán thuốc xịt mũi Cov-Defense do Công ty P&B (Pharma & Beauty) ở Saint-Chamas, Pháp sản xuất. Theo Công ty P&B, thuốc xịt mũi Cov-Defense ra đời sau một năm nghiên cứu, có tính năng chống COVID-19 đồng thời có thể kháng vi-rút, thanh lọc và làm sạch chất bẩn. Công ty P&B cho biết thuốc xịt mũi Cov-Defense đã được giáo sư Bernard La Scola - Trưởng khoa Nghiên cứu của Viện Nghiên cứu - Bệnh viện Đại học (IHU) ở Marseille - xác nhận hiệu quả.

Tuy nhiên, trao đổi với truyền thông Pháp, giáo sư Bernard La Scola xác nhận đúng là thuốc xịt mũi Cov-Defense diệt vi-rút đến 99,9% nhưng đó là thử nghiệm trong… ống nghiệm chứ chưa được thử nghiệm trong thực tế và trên con người. Giáo sư Bernard La Scola nhấn mạnh: “Chỉ nên sử dụng loại thuốc xịt mũi này để giữ gìn vệ sinh giống như sử dụng cồn sát khuẩn chứ đây không phải là thuốc điều trị COVID-19”.  Được biết, thành phần của dung dịch xịt mũi, họng này gồm 40% nước ion hóa (có đặc tính kháng khuẩn) và 60% nước tinh khiết.

Còn tiến sĩ Jean-Michel Klein - Phó Chủ tịch Nghiệp đoàn Tai - Mũi - Họng của Pháp - cảnh báo: "Loại dung dịch xịt này có thể là một biện pháp ngăn chặn như cồn khử khuẩn chứ không phải thuốc điều trị. Để chống lại vi-rút, cần rửa tay, đeo khẩu trang và cách ly nếu bị nhiễm". Những tháng qua, dù nhà sản xuất quảng cáo thuốc xịt mũi Cov-Defense có thể diệt vi-rút SARS-CoV-2 nhưng giới khoa học lẫn truyền thông Pháp đều khuyên chỉ nên dùng sản phẩm này như cồn sát khuẩn tay.

Thạc sĩ - bác sĩ Vũ Trần Thiên Quân - Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM - cho biết: “Hiện tại, trên thế giới đã có một số nghiên cứu về các dạng vắc-xin SARS- CoV-2 hoặc kháng thể SARS-CoV-2 xịt mũi, họng. Tuy nhiên, chúng mới chỉ được sử dụng ở mức nghiên cứu, chưa được phép lưu hành. Bác sĩ Quân nhấn mạnh, các dung dịch xịt mũi, họng chỉ có thể tiêu diệt vi sinh vật tại chỗ, không thể tiêu diệt vi sinh vật ở vùng khác. Vì vậy, nếu dùng các sản phẩm trên, ngay cả khi chúng thật sự có công dụng diệt SARS-CoV-2 thì cũng chỉ có thể diệt SARS-CoV-2 tại chỗ trong khi SARS-CoV-2 vẫn còn trong cơ thể và sau một thời gian, vi-rút sẽ xuất hiện trở lại trong dịch mũi họng. Do vậy, người tiêu dùng chỉ nên xem đây là sản phẩm hỗ trợ phòng chống dịch, tương tự dung dịch rửa tay sát khuẩn”.

Bác sĩ Thiên Quân khuyến cáo: “Người dân cần cẩn trọng, không nên tin những quảng cáo không có cơ sở. Nhiều sản phẩm hiện được bán với giá rất cao chủ yếu đánh vào tâm lý hoang mang, lo sợ của mọi người khi mắc COVID-19. Hiện tại, Bộ Y tế đã có phác đồ điều trị COVID-19 và chưa có bất kỳ sản phẩm xịt mũi, họng nào được đưa vào”. 

Thùy Dương - Nguyễn Cẩm