Đừng chủ quan với sơ cứu

Đặc biệt đối với những người mà thời gian duy trì sự sống chỉ trong vài giờ (thời gian vàng), thì một số động tác sơ cứu đúng cách giúp cứu một mạng người.  

Cấp ngừng nhịp tim ,ngừng hô hấp bằng cách nhấn tim trước ngực hoặc hà hơi thổi ngạc

Không biết cách sẽ làm nặng thêm

Bác sĩ Trương Thế Hiệp - Phó khoa Cấp cứu, Bệnh viện Chợ Rẫy - cho biết: cách đây không lâu, bệnh viện này tiếp nhận một người bị tai nạn giao thông gãy xương cẳng chân. Đoạn đường từ nơi xảy ra tai nạn đến bệnh viện chỉ khoảng 5km nhưng do xương gãy chưa được cố định mà được chở đến bệnh viện trên xe máy nên người bị nạn phải cắt đoạn chi gãy gần đến gối. 

“Việc sơ cứu cho người bị tai nạn giao thông khá phức tạp. Nếu không biết cách sơ cứu sẽ làm nặng thêm thương tổn nạn nhân”, bác sĩ Trương Thế Hiệp nói. Với người bị tai nạn giao thông, cần khai thông đường thở bằng cách lấy các dị vật ở trong miệng như: đất, cát, răng giả… Tiếp theo, kiểm tra xem bệnh nhân có ngưng tuần hoàn, hô hấp không bằng cách kiểm tra mạch ở cổ hay nhịp tim.

Tiến hành cấp cứu ngừng nhịp tim, ngừng hô hấp bằng cách nhấn tim trước ngực hoặc hà hơi thổi ngạt. Sau đó, cần ngăn chảy máu bên ngoài bằng băng hay vải từ quần áo và cố định các xương gãy bằng các vật dụng sẵn có rồi nhanh chóng đưa nạn nhân đến cơ sở y tế gần nhất. Trường hợp gãy chân nếu không có nẹp thì có thể băng hoặc cột cố định chân bị gãy vào chân còn lại. Còn gãy tay thì băng cố định tay vào thân người.

Phòng thân với những tình huống thường gặp 

Trong cuộc sống hàng ngày, chúng ta gặp rất nhiều trường hợp bị tai nạn sinh hoạt như: ngạt nước, bỏng, tự tử bằng thuốc hoặc thắt cổ… Theo hướng dẫn của bác sĩ Hiệp thì với người tự tử bằng thuốc, nguyên tắc sơ cứu là phải đảm bảo đường thở thông khí. Đầu tiên, chúng ta cần loại bỏ chất độc càng nhanh càng tốt bằng cách: làm sạch da, tóc, quần áo (nếu chất độc dây vào) bằng nước ấm, rửa mắt nếu bị văng vào mắt bằng nước sạch. Chúng ta chỉ gây nôn khi bệnh nhân còn tỉnh (không áp dụng cho bệnh nhân hôn mê co giật hay bị ngộ độc các chất có a-xít) rồi chuyển bệnh nhân đến cơ sở y tế gần nhất. Khi đi cấp cứu nhớ mang theo lọ, chai thuốc, bao bì, vỉ thuốc nghi ngờ bệnh nhân đã uống phải. Với người thắt cổ thì cần cấp cứu ngừng tim, ngừng hô hấp và nhanh chóng đưa nạn nhân đến bệnh viện.

Còn với người ngạt nước, việc sơ cứu tại chỗ rất quan trọng, quyết định sự sống còn của bệnh nhân. Nếu có thể thì nên cấp cứu bệnh nhân ngay khi còn ở dưới nước bằng cách đưa đầu nạn nhân lên khỏi mặt nước và tìm cách lấy hết dị vật trong miệng. Sau khi đưa nạn nhân lên bờ thì đặt nằm ngửa, tiến hành sơ cứu ngừng tim, ngừng hô hấp ngay. Động tác dốc ngược như chúng ta đã biết lâu nay chỉ có tác dụng khai thông đường họng - miệng, không giúp nước từ dạ dày chảy ra ngoài được nên thường không áp dụng cho người bị ngạt nước. Nạn nhân ngạt nước cũng cần được lau khô, ủ ấm rồi chuyển đến cơ sở y tế gần nhất. 

Đối với nạn nhân bị bỏng thì có nhiều nguyên nhân như bỏng do lửa, do hơi nóng, hóa chất… Vết thương bỏng có thể làm chết người hoặc để lại những di chứng nặng nề nên cần sơ cứu đúng cách. Với người bị bỏng thì ngay lập tức dội nước vào vùng bỏng hoặc để nước chảy thành dòng liên tục khoảng năm phút. Tháo bỏ những vật cứng trên vùng bỏng như giày, ủng, vòng nhẫn để vết bỏng không bị sưng nề. Che phủ vùng bỏng bằng gạc hoặc vải sạch rồi đưa nạn nhân đến cơ sở y tế. Dân gian vẫn thường sử dụng mỡ trăn hoặc thuốc mỡ để sơ cứu vùng da bỏng. Tuy nhiên, theo bác sĩ Trương Thế Hiệp, không bôi chất dầu (mỡ trăn, vaseline, thuốc mỡ…) lên vết bỏng vì sẽ làm vết thương nghiêm trọng hơn. Cũng không ngâm vết bỏng vào nước đá quá lâu vì có thể gây hoại tử. 

Đối với những người bị đột quỵ do tai biến mạch máu não hay các bệnh tim mạch, về nguyên tắc sơ cấp cứu cũng tương tự như các tai nạn khác theo các bước: khai thông đường thở, lấy răng giả, đờm dãi, chất ói… Tiến hành cấp cứu ngừng tim, hô hấp rồi đưa bệnh nhân đến bệnh viện gần nhất. Tuyệt đối không cho bệnh nhân dùng thuốc khi chưa có chỉ định của thầy thuốc. Nhỏ nước chanh hay tự ý đổ thuốc vào miệng bệnh nhân sẽ làm cản trở đường thở, càng làm tăng nguy cơ tử vong. 

Một trong những tai nạn xuất hiện ngày càng nhiều hiện nay là đâm, chém nhau. Bác sĩ Trương Thế Hiệp lưu ý, đối với người bị đâm, chém, chúng ta không cố gắng rút vật nhọn ra khỏi cơ thể người bị nạn trước khi đưa đến bệnh viện. Việc rút vật nhọn ra có thể làm thương tổn nặng hơn và nạn nhân sẽ bị chảy máu nhiều hơn. Cách làm đúng là dùng băng keo hoặc vải băng cố định dị vật, tuyệt đối tránh cho dị vật chuyển động sẽ làm nặng thêm thương tổn sẵn có và đưa ngay nạn nhân đến bệnh viện. 

Trường hợp một phần cơ thể bị đứt lìa thì trước hết cần rửa sạch phần bị đứt bằng nước, dùng gạc sạch bao bọc cẩn thận, nếu không có gạc thì cho vào túi ni-lông rồi đặt vào thùng chứa nước đá. Tuyệt đối không để phần chi bị đứt lìa trực tiếp vào đá lạnh khiến mô bị phá hủy, rất khó khăn để cứu sống mô. Sau đó đưa nạn nhân đến cơ sở y tế gần nhất sơ cứu và cầm máu, rồi đưa đến bệnh viện chuyên khoa để được chữa trị. Thời gian cứu sống được phần chi bị đứt lìa là sáu giờ, nếu để lâu hơn các mô bắt đầu chết, khi đó việc nối lại khó thành công. 

Xuân Lộc