Đừng chủ quan với bệnh cúm mùa

Hằng năm thường xuất hiện từ 2-3 đợt cúm mùa, trở thành mặt bệnh khá quen thuộc, khiến không ít người chủ quan. Tuy nhiên, điều nguy hiểm là vi rút cúm không ngừng biến đổi, có thể gây biến chứng nghiêm trọng như viêm phổi, suy hô hấp, thậm chí tử vong.

Thạc sĩ, bác sĩ Nguyễn Hiền Minh - Phó trưởng đơn vị Tiêm chủng Bệnh viện (BV) Đại học y dược TPHCM - cho biết, cúm mùa là bệnh nhiễm trùng hô hấp cấp tính do vi rút cúm gây ra với các triệu chứng điển hình như sốt, đau đầu, đau cơ, mệt mỏi, sổ mũi, đau họng, ho…

Ở nước ta, cúm mùa gần như xuất hiện quanh năm, người dân đã quen thuộc với mặt bệnh này. Tuy nhiên, khi thời tiết lạnh, cúm có khả năng lây lan rất nhanh, số ca bệnh cũng sẽ tăng đột biến, đặc biệt ở trẻ nhỏ, người già.

Cúm mùa dễ gây biến chứng nguy hiểm

Theo bác sĩ Nguyễn Hiền Minh, một số bệnh nhân có thể bị cúm nhẹ, sau vài ngày sẽ khỏi, nhưng không vì vậy mà chủ quan. Bởi người có hệ miễn dịch yếu như trẻ nhỏ, người già, phụ nữ mang thai, bệnh nhân tự miễn, ung thư dễ bị cúm tấn công. Nếu không được phát hiện, điều trị kịp thời rất dễ rơi vào nguy hiểm.

Trong 2 ngày đầu nhiễm cúm, bệnh nhân thường không có triệu chứng rõ ràng. Từ ngày thứ ba, người bệnh bị sốt, đau đầu, đau cơ, ho khan và nghẹt mũi. Ngày tiếp theo có thể sốt cao và các triệu chứng như đau cơ, ho, tức ngực, mệt mỏi sẽ rõ rệt hơn.

Một số trường hợp có thể bị bội nhiễm vi khuẩn, dẫn đến biến chứng như viêm phổi, viêm não hoặc viêm cơ tim. Nếu người bệnh cúm không có bệnh nền, không bị biến chứng thường hồi phục sau 1 tuần, nhưng các cơn ho và cảm giác mệt mỏi có thể kéo dài 1-2 tuần tiếp theo.

Thực tế, cúm mùa không trực tiếp gây tử vong mà thường gây ra các biến chứng như viêm phổi bội nhiễm, viêm cơ tim, viêm não, suy đa tạng, nhiễm trùng huyết. Cúm cũng làm nặng thêm bệnh nền của người bệnh như cao huyết áp, đái tháo đường, phổi tắc nghẽn mạn tính, hen suyễn, suy thận, suy gan... dẫn đến mất khả năng kiểm soát bệnh và xuất hiện đợt cấp của bệnh.

“Các nghiên cứu cho thấy, khoảng 80% bệnh nhân trên 65 tuổi tử vong liên quan đến cúm. Nguy cơ tử vong tăng gấp 2 đến 4 lần nếu người bệnh đồng nhiễm COVID-19, hoặc các vi rút khác. Chưa kể đến nguy cơ nhồi máu cơ tim tăng nhiều lần trong vòng 7 ngày sau khi nhiễm cúm” - bác sĩ Nguyễn Hiền Minh cho hay.

Do vi rút cúm thường biến đổi qua các năm nên mỗi năm, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đều theo dõi và dự báo cho ngành y tế. Miễn dịch do vắc xin tạo ra thường bảo vệ chúng ta khoảng 1 năm, nên rất sai lầm khi cho rằng chỉ cần tiêm 1 mũi vắc xin ngừa cúm thì sẽ không mắc bệnh, mà việc tiêm ngừa cần nhắc lại hằng năm.

Bác sĩ Nguyễn Hiền Minh lưu ý: “Người dân chú ý trong phòng ngừa cúm, đừng đợi đến khi cúm tăng trong cộng đồng mới đi tiêm ngừa. Bởi sau khi tiêm khoảng 2 tuần, vắc xin mới tạo ra kháng thể bảo vệ”.

Nên tiêm ngừa cúm

Ngoài cúm mùa, không khí lạnh còn làm người dân dễ mắc các bệnh viêm đường hô hấp. Theo BV TP Thủ Đức, trong 2 tháng cuối năm 2024 và đầu tháng 1/2025, tỉ lệ trẻ mắc bệnh đường hô hấp tăng 10-15% so với quý II và quý III năm 2024.

Đáng chú ý, bệnh viêm mũi họng cấp, viêm họng, viêm phế quản và viêm phổi hiện chiếm tới 75% tổng số ca khám tại khoa. Nhiều bệnh nhi ban đầu chỉ nhiễm siêu vi, cảm sốt thông thường nhưng sau đó diễn tiến thành bội nhiễm vi rút, vi khuẩn gây viêm phổi, phải nhập viện thở ô xy. Các bệnh thường gặp bao gồm cảm lạnh, cúm, viêm phế quản, viêm tiểu phế quản và hen phế quản.

Bác sĩ Trương Hữu Khanh - Phó chủ tịch Liên chi hội Truyền nhiễm TPHCM - thông tin, bệnh viêm đường hô hấp có thể do vi rút cúm, adeno vi rút, vi rút hợp bào hô hấp… gây ra.

Thế nên trong năm, người dân có thể mắc cảm cúm 2 đến 3 đợt. Tuy nhiên không vì thế mà người dân chủ quan. Khi có biểu hiện cúm nên giữ khoảng cách với các thành viên trong gia đình.

Nếu chỉ có các dấu hiệu như sốt, hắt hơi, chảy nước mũi… có thể theo dõi và điều trị tại nhà, sau 3-5 ngày sẽ dần khỏi. Còn người bệnh cảm thấy quá mệt mỏi, khó thở, sốt cao không hạ, hay đang có bệnh mạn tính như suy thận, đái tháo đường, tim mạch… phải đến BV ngay để được khám và điều trị.

Bác sĩ Nguyễn Hiền Minh tư vấn tiêm ngừa vắc xin cúm cho người cao tuổi

Theo bác sĩ Nguyễn Hiền Minh, sau tiêm ngừa cúm vẫn có khả năng bị nhiễm bệnh nhưng tỉ lệ rất nhỏ và các biến chứng nặng sẽ giảm đáng kể so với không tiêm ngừa. Vắc xin ngừa cúm khá hiệu quả khi giảm 60% tỉ lệ tử vong tại BV và 40% tỉ lệ điều trị tại khoa hồi sức tích cực ở người trên 65 tuổi.

Những bệnh nhân suy tim, tiểu đường type 2, viêm phổi tắc nghẽn mạn tính… được bảo vệ đáng kể (từ 20 - 80%) trước cúm mùa. Đặc biệt, những bệnh nhân này sau khi tiêm vắc xin ngừa cúm, bệnh nền còn giảm đáng kể, như giảm 40% nguy cơ tái phát cơn hen ở bệnh nhân hen suyễn, giảm 70 - 90% nguy cơ nhiễm cúm ở người lớn, đồng thời giảm 74% nguy cơ mắc cúm nặng đe dọa tính mạng ở trẻ trên 3 tuổi.

Phạm An