Đức hạnh của việc gây cười

Có quá nhiều chương trình hài trên sóng truyền hình, từ đài quốc gia đến đài địa phương. Theo các đơn vị khai thác, đây là chương trình ăn khách, lượng khán giả ổn định, nếu không muốn nói là cao, đôi khi tăng vọt bất ngờ. Điều đó, tất nhiên đem lại lợi nhuận. Có chương trình làm đến mùa thứ hai, thứ ba...

Phần lớn khán giả bây giờ thích xem những gì vui vui, ít phải động não, nói ra cái gì thì huỵch tẹt cái đó, chẳng cần màu mè vòng vo. Chuyện cười cợt lại càng phải đơn giản, dễ hiểu “trong vòng một nốt nhạc”, kiểu như “và em đã là vợ người ta, nhạc tung tóe thanh niên hòa ca” mới có thể mở miệng cười. Những nghệ sĩ đáp ứng được yêu cầu giải trí đó của khán giả cũng thực sự có tài trong công việc chuyên môn của mình. Có điều, tài năng ấy đã đi vào biên độ lảm nhảm.

Thế nhưng, hiện nay, những chương trình thi không liên quan, nghệ sĩ hài cũng được mời ngồi ghế nóng, đảm nhiệm công việc cầm cân nảy mực. Có họ, chương trình mới có đông người xem. Đủ biết, khán giả truyền hình đang khát cười thế nào. Ngay những lời nhận xét, góp ý dành cho thí sinh, người ta cũng muốn nghe chất hài hước, trào lộng, muốn nhìn thái độ của giám-khảo nghệ-sĩ-hài ra sao để hoặc là hưởng ứng hoặc là phản đối… cho vui, cho có thêm không khí!

Khi mở ti vi lên với cảm giác thường trực đụng đâu cũng thấy chương trình hài

Khi mở ti vi lên với cảm giác thường trực đụng đâu cũng thấy chương trình hài, nghĩa là món ăn này đang được sản xuất nhanh, nhiều. Nó đang là thứ thực phẩm giải trí công nghiệp mà lại không có công thức ổn định để có thể sản xuất hàng loạt. Cần bao nhiêu gam lố lăng, bao nhiêu muỗng nói nhảm, bao nhiêu gam lăn lộn, bao nhiêu muỗng giả gái, giả điên, bao nhiêu gam hôn hít để tạo thành một món ăn đủ vitamin cười, chủ thể sáng tạo còn chưa thể đúc kết được. Đôi khi vì ham gây cười lại nêm quá tay cho một nguyên liệu nào đó khiến món ăn đã không ngon còn thành ra độc hại.

Nhiều chương trình hài trên truyền hình cho thấy có một số nét chung. Nhái giọng vùng miền. Hát chế. Chọc cười với lời thoại có vần có điệu như hò vè. Giả bộ nói ngược, nói sai. Nhưng đậm đặc là thích giả gái. Từ em bé cho đến người lớn. Từ người chơi đến thành viên ban giám khảo.

Tiếp theo đó là chuỗi gây cười gắn với việc giả gái, từ cách đi đứng, ăn nói, đến thái độ suồng sã, bỗ bã. Thích… làm nhục. Bây giờ đang có mốt lôi tên nghệ sĩ hài ra nhạo báng, nói xấu, chê bai ngoại hình, đem cả chuyện riêng tư ra làm trò hề cho khán giả. Có cả việc thí sinh dám diễn thô bỉ bằng cách đưa hình ảnh nghệ sĩ hài ra làm cảm hứng cho… bò đẻ, lại được khen là… hay!

Sự hiền lương trong cái cười đã biến đi đâu mất, chỉ còn lại sự hỉ hả vô duyên khi thấy người khác trở thành mục tiêu đùa bỡn. Thích chửi bới. Con này, con kia. Má này, má nọ. Thậm chí “ê, con quỷ cái”, “bà mẹ…”, “mày có tin tao đập mày một cái là răng, môi lẫn lộn không”… là lời thoại thường gặp trong các chương trình hài. Làm như, nếu không nói ra những lời thô thiển như vậy là không phải diễn viên hài.

Về khía cạnh nghề nghiệp, các chương trình hài hiện nay chỉ vay mượn ở nghệ sĩ hài những thủ pháp gây cười cộng với khả năng biến hóa của họ qua nhiều nhân vật, nhiều vị trí. Ít thấy thông điệp gì mà chỉ thấy họ đem hết cái duyên và sự hiểu biết ra để làm trò. Mà, đến lúc này, bất chấp sự hỗ trợ cộng thêm như sân khấu nghiêng, sân khấu nằm, thậm chí mượn cả Diêm vương (chương trình Diêm Vương xử án), hoàng thượng (chương trình Thiên đường ẩm thực) gần như vốn liếng đã cạn kiệt, họ chỉ còn có những lời nói qua, nói lại ngẫu hứng để mua vui.

Về phía khán giả, trước màn hình ti vi mỗi tối, vào giờ phát chương trình hài, có nhiều trẻ em ngồi chung với người lớn, xem các cô chú nghệ sĩ trong vai diễn của mình, khi mắc cười, chúng cũng cười ngặt nghẽo. Tâm hồn non nớt của chúng chẳng thể hiểu gì sâu xa. Quyền duy nhất mà khán giả nhỏ tuổi có được khi giải trí là đón nhận vô tư những gì mà chương trình hài đem lại.