Dự thảo luật “bỏ quên” di sản văn hóa dưới nước

Di sản dưới nước cần được khai thác, bảo vệ

Chiều 27/8, tại hội nghị đại biểu Quốc hội chuyên trách lần thứ sáu khóa XV, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (tỉnh Hải Dương) cho rằng, quản lý, bảo vệ di sản văn hóa ở dưới nước là nội dung quan trọng đã được nhiều đại biểu nêu ý kiến nhưng chưa được đưa vào dự thảo Luật Di sản văn hóa (sửa đổi).

Vịnh Hạ Long - Quần đảo Cát Bà được UNESCO công nhận Di sản Thế giới - Ảnh Internet

Năm 2001, Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên hiệp quốc (UNESCO) đã phê chuẩn công ước về bảo vệ di sản văn hóa ở dưới nước. Chính phủ Việt Nam cũng ban hành Nghị định số 86 năm 2005 về quản lý, bảo vệ di sản văn hóa dưới nước.

“Việt Nam có không ít di sản văn hóa đang ở dưới nước. Việc khai quật cổ vật ở dưới nước đã thu được nhiều hiện vật gốm sứ có giá trị, đang được trưng bày ở một số bảo tàng văn hóa Việt Nam. Việt Nam có trên 3.000km bờ biển, hơn 3.000 hòn đảo, bãi đá ngầm lớn nhỏ. Vì vậy cần bổ sung quy định cụ thể về quản lý và bảo vệ di sản văn hóa dưới nước” - bà Việt Nga đề xuất. Bà cũng đề nghị bổ sung quy định về thăm dò, trục vớt, khai quật các di sản văn hóa để quản lý và phát huy giá trị di sản văn hóa dưới nước.

Đại biểu Hoàng Thị Thanh Thúy (tỉnh Tây Ninh) cũng đề nghị nghiên cứu, bổ sung quy định cụ thể về di sản văn hóa dưới nước để tạo hành lang pháp lý giải quyết các vấn đề liên quan, làm rõ trách nhiệm của các bộ, ngành, UBND các cấp trong quản lý và bảo vệ loại di sản này.

Về vấn đề này, Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng cho hay: “Những gì đã chín, đã rõ thì đưa vào luật; cái gì chưa chín, chưa rõ thì tiếp tục nghiên cứu và nên đưa vào nghị định”. Theo ông, ngành văn hóa chỉ mới trục vớt, xem xét được các di vật, cổ vật từ những con tàu đắm, xác tàu cũ, chưa có điều kiện nghiên cứu về kiến trúc, cảnh quan, thành phố lớn bị chìm dưới nước. Do đó, nên đưa di sản văn hóa dưới nước vào nghị định rồi trong quá trình thực hiện, có thể đúc kết, nâng lên thành các điều luật.

Thủ tục gây khó cho các địa phương

Đại biểu Nguyễn Thị Thu Hà (tỉnh Quảng Ninh) băn khoăn về các quy định, thủ tục hành chính liên quan tới việc xây dựng các công trình trong và ngoài vùng đệm di sản, khu vực bảo vệ II của di tích. Cụ thể, cần phân loại tiêu chí, làm rõ quy mô, loại hình công trình sửa chữa, cải tạo trong khu vực bảo vệ di tích, từ đó phân cấp cho UBND cấp tỉnh cấp phép cho các công trình cải tạo, sửa chữa có quy mô nhỏ, công trình cấp bách ở khu vực bảo vệ II của di tích như hệ thống thoát nước, cột thu lôi chống sét, cột thu phát sóng.

Dự thảo Luật Di sản văn hóa (sửa đổi) quy định, việc xây dựng công trình kinh tế, xã hội trong khu vực bảo vệ II của di tích quốc gia đặc biệt, thuộc danh mục di sản thiên nhiên thế giới chỉ được thực hiện sau khi có ý kiến đồng ý bằng văn bản của Thủ tướng Chính phủ. Bà Nguyễn Thị Thu Hà cho rằng, với cách giải thích như trong dự thảo, các công trình kinh tế, xã hội được hiểu là bao quát toàn bộ công trình xây dựng. Cách quy định như vậy còn rộng, cần cụ thể hóa các hạng mục công trình, dự án cần Thủ tướng Chính phủ cho ý kiến bằng văn bản.

Bà đề nghị phân cấp cho UBND các tỉnh chủ trương đầu tư, xây dựng các công trình không tác động trực tiếp đến di tích, các công trình tạm. Bà dẫn chứng: “Nhiều cử tri và du khách bức xúc về việc giữa vịnh Hạ Long, không có sóng điện thoại, không thể liên lạc với chủ tàu thuyền là do muốn lắp cột thu phát sóng, phải báo cáo Chính phủ”.

Bà Thu Hà cũng băn khoăn việc dự thảo quy định các công trình xây dựng ngoài vùng đệm của di sản, di tích vẫn phải báo cáo với các cơ quan có thẩm quyền. Theo bà, việc tiếp tục quy định chặt chẽ đối với các công trình ngoài vùng đệm và ngoài khu vực bảo vệ như dự thảo sẽ gây khó khăn cho các địa phương trong việc triển khai, thu hút dự án đầu tư.

Minh Quang