Đồng bạc kẽm vẫn còn, mẹ đã về cõi hư không mây trắng

Phải cất giữ đồng tiền kẽm ấy trong nhà, còn là phòng lúc trái gió trở trời chẳng may cảm cúm thất thường… Hồi nhỏ, nhiều lần bị ốm, mẹ lại biểu tôi nằm dài trên phản, mặt úp xuống gối, xoa dầu Nhị Thiên Đường trên lưng rồi dùng đồng bạc kẽm “đánh gió”, thế mới mau lành bệnh. 

Đầu tiên, người ta sẽ cầm đồng bạc đó kéo nhẹ nhàng từ cổ xuống tận lưng, rồi từ giữa lưng kéo ngang qua vai, lần lượt kéo qua hai bên cánh lưng. Tuyệt đối không được kéo đồng bạc kẽm từ thắt lưng ngược lên vai. Nhẹ nhàng làm nhiều lần, sẽ thấy trên lưng hằn lên những vệt đỏ bầm.

Xong, người bệnh được ăn cháo, thường là thịt bò bằm, nhiều hành tiêu, có thêm quả trứng gà được bỏ vào lúc tô cháo còn đang nóng hổi. Ăn xong, mồ hôi túa ra đầm đìa. Nằm trong phòng kín gió, đắp mền, chợp mắt ngủ một chút lấy lại sức. 

Lại có lúc, mẹ tôi luộc quả trứng gà, bóc vỏ và lăn trên lưng tôi. Nhiều lần tò mò, tôi bẻ đôi cái trứng ấy ra, thấy lòng đỏ có những vệt đen, mẹ tôi bảo: “Gió độc đó con”. Nếu ốm mấy ngày không khỏi, còn có cách khác nữa là nấu một nồi nước xông. Chỉ cần ra sau nhà hái một mớ lá tre, lá sả, lá bưởi, ngải cứu, hương nhu, bạc hà, tía tô… rửa sạch, bỏ vào nồi, đặt lên bếp, nấu sôi sùng sục.

Mẹ bưng nồi nước xông đã đậy nắp vung, đặt giữa nhà và bảo tôi ngồi xuống, trùm mền lại. Trong bóng tối lờ mờ, tôi dùng chiếc đũa cả nhích dần nắp vung cho hơi nóng phả ra. Mồ hôi tuôn đến đâu, lấy khăn lau đến đó. Tôi đã “đi qua” những lần cảm sốt bằng cách này. 

Bây giờ, nhớ đến mẹ, kỷ niệm xưa cũ lại ùa về qua những cách trị bệnh dân gian thế đó. Mà nỗi nhớ đậm nét nhất vẫn là hai đồng bạc kẽm. Hẳn nhiều người còn nhớ hai đồng bạc kẽm này, có một mặt được bôi vôi, như một quy định sấp - ngửa, tức làm dấu âm - dương khi xin keo.

Ảnh minh họa

Khi trong nhà có chuyện gì đó, chưa biết lành hay dữ, gia chủ thường sử dụng hai đồng bạc đó bói một quẻ xem sự thể thế nào. Ngày tôi vào Sài Gòn thi đại học, trước giờ ra ga, mẹ bảo tôi đứng trước bàn thờ ông bà. Sau khi thắp nhang, mẹ cầm hai đồng bạc kẽm đặt trong lòng bàn tay lắc nhẹ, miệng thì thầm khấn vái rồi xòe tay thả vào cái dĩa nhỏ.

Nếu hai đồng bạc kẽm xuất hiện với một mặt bôi vôi và một mặt không, thì xem như lời cầu nguyện diễn ra hanh thông. Nếu cả hai đều bôi vôi hoặc đều không, thì ta có thể xin lại, không quá ba lần.

Đại khái cách xin keo là vậy. Liệu có “mê tín” quá chăng? Tôi không dám bình luận, chỉ biết rằng, trong tâm thức của người Việt, xin keo cũng là một trong những cách đoán xem tương lai, hậu vận… 

Tôi còn nhớ như in những chiều trời đẹp, sau buổi chợ về, mẹ tôi ngồi ngoài sân hóng gió. Bấy giờ, lũ nhóc chúng tôi hay “dụ khị” mẹ cho nhổ tóc sâu để được thưởng xu. Mà, tóc sâu không dễ nhổ chút nào. Nó nằm len lỏi trong mớ tóc đen, phải mày mò tìm từng sợi, nhưng lúc dùng ngón trỏ và ngón cái chập vào đặng nhổ lên thì nó lại tuột ra ngoài. Mẹ tôi bày cách dùng hai đồng bạc kẽm thay cho cái nhíp, tức là cho sợi tóc nằm vào giữa hai đồng bạc kẽm, cầm chắc lại rồi nhẹ nhàng kéo lên là trúng phóc.

Ảnh minh họa

Ngày xưa đó, tôi cứ ước tóc mẹ mình bạc nhiều để được nhổ nhiều. Rồi khi lớn lên, nhìn tuổi già của mẹ đến dần từng ngày, bất giác tôi rưng rưng nhớ về năm tháng hoa niên của cái thuở tóc mẹ còn đen nhánh.

Trước đây, tôi viết câu thơ: “Yêu thương trong mỗi gia đình/ Mọi người chung bóng chung hình của nhau”, nghĩ rằng các thành viên trong nhà đều chan hòa thành một. Nhưng vẫn chưa đủ, ngay cả vật dụng thân thuộc, một khi đã trở thành ký ức thì chính nó cũng là một phần của đời mình. Hai đồng bạc kẽm xám xịt - kỷ vật để lại của mẹ, chẳng hạn.

Mỗi lần nhìn thấy nó, tôi lại nhớ mẹ. Ngày tháng ấy đã xa. Hai đồng bạc kẽm vẫn còn, nhưng mẹ đã về cõi hư không mây trắng... 

Lê Minh Quốc