Donald Trump trước nguy cơ bị luận tội

Ngày 19/2, liên minh gồm 16 tiểu bang của Mỹ đã đệ đơn kiện Tổng thống Donald Trump, phản đối việc ông ban bố tình trạng khẩn cấp quốc gia ngày 15/2 và dành một phần ngân sách từ các dự án quân sự sang kế hoạch xây tường biên giới phía Nam.

Tổng thống Donald Trump ban bố tình trạng khẩn cấp quốc gia ngày 15/2

Bức tường biên giới với Mexico là một trong những cam kết của ông Trump từ khi chạy đua vào Nhà Trắng và được xem là mấu chốt của việc khẳng định “sức mạnh” Trump. Lý do Tổng thống Trump đưa ra là an ninh quốc gia sẽ bị đe dọa nếu không “xử lý” được đường biên giới. Bản thân ông Trump từng thừa nhận, ông không loại bỏ khả năng bị kiện và điều ông quan tâm nhất chính là hy vọng tòa án ra phán quyết có lợi cho người Mỹ.

Tuy nhiên, nếu lật lại lời hứa ông Trump tuyên bố trong suốt chiến dịch tranh cử thì lẽ ra, bên phải chi tiền xây tường là chính quyền Mexico chứ không phải dùng tiền thuế của người Mỹ. Đây là chi tiết mấu chốt để đảng Dân chủ “bật lại” ông Trump, cho rằng tuyên bố tình trạng khẩn cấp quốc gia lần này là tùy tiện.

Bị kiện, Tổng thống Trump sẽ phải chấp nhận thủ tục điều tra, dưới sự kiểm soát của một tòa án liên bang. Việc điều tra sẽ xác định ông Trump có lạm quyền khi tuyên bố tình trạng khẩn cấp quốc gia hay không. Dựa trên bài phát biểu của ông Trump hôm 15/2, những người phản đối dễ dàng phát hiện thông điệp bất nhất, kém thuyết phục.

Ông Trump nói: “Tôi đã không cần làm điều này, nhưng có lẽ tôi phải tiến hành nhanh hơn nữa”. Hiến pháp Mỹ chỉ rõ, tình trạng khẩn cấp quốc gia đòi hỏi sử dụng lực lượng vũ trang, trong khi bài diễn văn dài một giờ đồng hồ của ông Trump không hề dùng đến những từ quan trọng như “đòi hỏi”, “vũ trang” hay “lực lượng”.

Rõ ràng, với cách nói như thế, đây không phải là hoàn cảnh khẩn cấp, buộc Tổng thống Mỹ dùng quyền của mình quyết định cách dùng tiền thuế của người dân, mà trong đó không ít người phản đối kế hoạch xây bức tường này.

Ngoài vụ kiện trên, Tổng thống Trump đã đối mặt nhiều vụ kiện, nguy cơ bị luận tội và phế truất từ khi nhậm chức. Nhưng, sẽ không dễ để luận tội và phế truất Tổng thống Mỹ đương nhiệm. Hiến pháp Mỹ bắt buộc có ít nhất 2/3 số phiếu luận tội từ cả Hạ viện lẫn Thượng viện (trong khi đảng Cộng hòa đang nắm Thượng viện với 53/100 ghế, sau cuộc bầu cử giữa kỳ tháng 11/2018).

Lần gần nhất một Tổng thống Mỹ bị luận tội là Bill Clinton vào năm 1998, do bê bối tình ái xảy ra ngay tại Nhà Trắng. Tày đình và tai tiếng là thế, nhưng ông Clinton vẫn thoát “án” phế truất, nhờ tại phiên tòa ở Thượng viện, không một nghị sĩ đảng Dân chủ nào đồng ý bỏ phiếu phế truất ông.

Trong số nguy cơ khiến Tổng thống Trump bị luận tội, được nhắc đến nhiều nhất là khả năng công tố viên đặc biệt - Robert Mueller trưng chứng cứ sai phạm của ông Trump trong cuộc bầu cử năm 2016. Thực tế, Robert Mueller đến giờ vẫn chưa đưa ra được chứng cứ đủ sức nặng buộc tội ông Trump. Đối với những cáo buộc khuất tất trong điều phối số tiền tài trợ tranh cử, nhiều cộng sự thân tín nhất của Tổng thống Trump, trong chiến dịch tranh cử năm 2016, đã bị tòa tuyên có tội.

Tuy nhiên, đây không phải là mối đe dọa nghiêm trọng với ông Trump. Lãnh đạo của đảng Cộng hòa ở Thượng viện - Thượng nghị sĩ Mitch McConnell có cùng nhận định với nhiều nhà phân tích: “Nước cờ khởi kiện, luận tội Tổng thống Trump có khả năng giúp ông tái đắc cử, vì trên danh nghĩa, những lập luận của ông Trump đều gắn kèm thông điệp ông đang làm tất cả khả năng để nước Mỹ vĩ đại trở lại, đúng như khẩu hiệu tranh cử của ông”.

Một số nhà phân tích đã nhắc đến việc đảng Dân chủ, nếu quá tự tin với việc luận tội Tổng thống Trump, có thể gây tác dụng ngược. Lần đảng Cộng hòa “ép” Tổng thống Bill Clinton ra luận tội trước Quốc hội đã vô tình đẩy ông Clinton về phía cử tri. Sau đó, ông Clinton được ủng hộ và giành quyền kiểm soát ở cả Thượng viện lẫn Hạ viện trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ năm 1998. 

Anh Thông