Đời sống mới của đĩa than

Một thời độc quyền

Từ năm 2013, nhạc sĩ Đức Trí và Gia Định Audio đã hợp tác cho ra đời những sản phẩm đĩa than có chất lượng thu âm vượt trội. Có thể kể đến như Lặng lẽ tiếng dương cầm gồm những ca khúc của cố nhạc sĩ Nguyễn Ánh 9, Ngàn thu áo tím tập hợp các bài hát của Trịnh Công Sơn, Phạm Duy, Hoàng Trọng... hay Một thời đã xa gồm các bản hit từ thời Làn Sóng Xanh. Tuy được khen ngợi vì chất lượng âm thanh nhưng sức tiêu thụ lại tương đối chậm, bởi hơn một thập niên trước, số khán giả có máy phát đĩa không nhiều và giá đĩa cũng đắt.

Những đĩa than đã có phiên bản CD, nhạc số, để thuận tiện hơn cho công chúng trong việc thưởng thức

Cũng phát hành đĩa than nhưng ca sĩ Mỹ Linh và ban nhạc Anh Em khi ra mắt album Một ngày - Tóc ngắn acoustic vào năm 2011 lại coi đây như hành động ủng hộ chiến dịch Nghe có ý thức, chống nạn vi phạm bản quyền. Dù vậy, sản phẩm vẫn bị chuyển thành nhạc số và được chia sẻ trên các diễn đàn, hội nhómtrên mạng.

Từ những năm 2020, khi doanh số đĩa than trên toàn thế giới có sự tăng trưởng, số lượng người nghe trong nước cũng tăng dần. Cùng thời gian đó, nhạc sĩ Đức Trí liên tục giới thiệu các hợp tuyển mới như Lối cũ ta về, Tình vẫn còn xanh, Nỗi yêu bé dại, Một chiều thu, Như chưa bắt đầu... đảm bảo chất lượng khi thưởng thức trên dàn âm thanh riêng biệt. Các nghệ sĩ khác cũng tham gia vào đường đua. Đĩa than xuất hiện nhiều hơn để phục vụ cho lớp khán giả mới, mà mục đích sưu tập, trang trí vẫn là chủ yếu.

Với mong muốn đem đến chất lượng âm thanh tốt nhất với các ca khúc chỉ dùng nhạc cụ mộc, không sử dụng yếu tố điện tử và được thu trực tiếp, các sản phẩm của Đức Trí và Gia Định Audio không được chuyển sang các định dạng khác, do lo ngại chất lượng âm thanh sẽ không đảm bảo nếu phát trên loa điện thoại, máy tính hoặc xe hơi... Phía đơn vị phát hành cho biết: “Trong xu hướng âm nhạc thời kỹ thuật số hiện nay, những sản phẩm của chúng tôi có vẻ như đang đi ngược với thời đại. Nhưng nó lại là sản phẩm mang tính sưu tập, dành cho giới mộ điệu thưởng thức cái hay trong âm nhạc, âm thanh cũng như thưởng thức sự tinh tế trong hòa âm”.

Dù vậy, trước yêu cầu quá lớn từ người hâm mộ, đĩa than Một thời đã xa cũng có phiên bản CD vào năm 2015. Tuy kết quả thu về tương đối khả quan, nhưng nhạc sĩ Đức Trí cho biết sẽ không làm thế với các dự án khác vì đúng như anh tiên liệu, chất lượng âm thanh đã bị thay đổi đáng kể ở định dạng này. Do vậy, các dự án sau đó cũng không có CD hay nhạc số trong suốt gần 10 năm qua.

Thay đổi để thuận tiện hơn

Mọi chuyện đã dần thay đổi. Chỉ trong 3 tháng đầu năm, Gia Định Audio đã cho phát hành dưới dạng CD cũng như nhạc số các đĩa than gồm Nơi ấy bình yên - tuyển tập ca khúc của nhạc sĩ Bảo Chấn, Lối cũ ta về, Ngàn thu áo tím và Lặng lẽ tiếng dương cầm. CD Một thời đã xa sau khoảng thời gian tuyệt bản cũng được tái phát hành trong thời gian này. Mới đây, nhạc sĩ Đức Trí cho biết cũng sẽ phát hành Nỗi yêu bé dại dưới hình thức nhạc số. Đây là dự án tập hợp các sáng tác mới của Đức Trí do Thùy Chi thể hiện, đã phát hành từ năm 2021.

Chia sẻ về hướng đi này, đại diện Gia Định Audio cho biết, việc phát hành nhiều phiên bản cho các dự án từng được thực hiện dưới dạng đĩa than nhằm mục đích mang các album này đến gần hơn với số đông khán giả. Trong thời đại nhạc số, việc chuyển định dạng cho thấy cách nắm bắt thị hiếu cũng như không nằm ngoài dòng chảy đời sống âm nhạc. Không chỉ trên các nền tảng streaming như Spotify, Apple Music..., các dự án cũng được đăng trên YouTube, mở rộng cơ hội tiếp cận nhạc có bản quyền đến đông đảo khán giả.

Lặng lẽ tiếng dương cầm đã có cả bản đĩa than và CD

Không chỉ phát hành nhạc số, các ca khúc trong đĩa than này cũng từ phòng thu bước lên sân khấu, khi chuỗi chương trình Musique de Salon do nhạc sĩ Đức Trí dàn dựng gần đây cũng thể hiện lại rất nhiều nhạc phẩm qua sự hỗ trợ của dàn nhạc lớn. Cũng như đĩa than, các phần trình diễn nói trên cũng được thu âm và phát hành thành CD, nhạc số như các dự án Mùa xuân đầu tiên, Lối cũ ta về… từ đó tiếp thêm sức sống cho các dự án từng chỉ xuất hiện một cách riêng lẻ.

Vào cuối tháng Hai, ca sĩ Hồng Nhung giới thiệu phiên bản nhạc số của đĩa than Bống là ai, gồm các nhạc phẩm của cố nhạc sĩ Trịnh Công Sơn nhân dịp sinh nhật ông. Được biết, đây là ấn bản đặc biệt được thu âm và in ấn tại Pháp, chỉ được phát hành 1.000 bản vào năm 2023. Để đảm bảo quyền lợi cho các khán giả đã mua bản gốc, nữ ca sĩ cũng đợi hơn 1 năm mới cho ra mắt phiên bản nhạc số. Ngoài ra, các ca khúc ở định dạng này cũng được điều chỉnh hậu kỳ và có thời lượng khác với ấn bản đĩa than. Việc lùi lịch phát hành hoặc có chỉnh sửa giữa các phiên bản có thể xem là cách giải quyết các mâu thuẫn, khúc mắc giữa 2 phiên bản, để mỗi đối tượng khán giả, người nghe khác nhau sẽ đều có những lợi thế riêng.

Việc chuyển đổi đĩa than thành các định dạng khác như CD, nhạc số không đồng nghĩa với đĩa than không được ủng hộ, mà mỗi hình thức sẽ có ưu điểm riêng. Nếu định dạng gốc mang đến chất lượng thu âm vượt trội thì khi chuyển thành các định dạng khác, các tác phẩm sẽ đến gần hơn với đại chúng, từ đó mở rộng phổ khán giả và nối dài đời sống cho các dự án.

Thuận Phát