Đội quân tóc dài - Niềm tự hào không chỉ của riêng 'quê hương Đồng Khởi'

Tháng Tám vừa qua, tỉnh Bến Tre đã long trọng tổ chức kỷ niệm 73 năm Cách mạng tháng Tám, Quốc khánh 2/9 và 50 năm tỉnh Bến Tre được tuyên dương “Anh hùng đồng khởi, thắng Mỹ diệt ngụy”. Dịp này, Đội quân tóc dài cũng vinh dự đón nhận danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân.

Đồng bào tỉnh Bến Tre mít-tinh hoan nghênh Đại hội lần thứ nhất Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam năm 1960 - Ảnh tư liệu TTXVN

Trong  cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, Bến Tre là chiến trường ác liệt. Đội quân tóc dài ra đời từ phong trào đồng khởi gồm các mẹ, các chị không ngại nguy hiểm, đấu tranh trực diện với kẻ thù, dưới sự lãnh đạo của nữ tướng Nguyễn Thị Định. 

Ngày 17/1/1960, nổ ra cuộc đồng khởi tại tỉnh Bến Tre. Ngày 26/1/1960, địch huy động nhiều đơn vị vũ trang với hơn một vạn tên đánh vào ba xã Định Thủy, Phước Hiệp, Bình Khánh thuộc H.Mỏ Cày. Chiến dịch khủng bố này lấy tên là "Bình trị Kiến Hòa" với mục tiêu đè bẹp phong trào cách mạng của quần chúng và tiêu diệt lực lượng vũ trang của ta.

Để đối phó âm mưu của địch, ngày 15/3/1960, Tỉnh ủy Bến Tre tập hợp hơn 5.000 phụ nữ gồm đủ các thành phần, lứa tuổi, tổ chức thành một đoàn hơn 200 ghe xuồng kéo vào quận Mỏ Cày, đòi chữa chạy cho những người bị thương, cung cấp thuốc men, thực phẩm, gạo thóc cho đồng bào và yêu cầu địch ra lệnh rút quân để bà con yên ổn làm ăn. 

Trước áp lực của đông đảo quần chúng, quận trưởng Mỏ Cày đành phải hứa chuyển ngay yêu sách của đồng bào lên tỉnh trưởng Bến Tre và ra lệnh giúp đỡ đồng bào. Đến ngày thứ 12 của cuộc đấu tranh, trước sức mạnh của những phụ nữ không một tấc sắt trong tay, cả binh đoàn sừng sỏ của địch đành phải rút lui, bỏ dở cuộc hành quân. 

Thắng lợi của cuộc đấu tranh đã thêm một minh chứng sinh động về sự sáng tạo của đường lối đấu tranh chính trị kết hợp với võ trang và binh vận mà về sau đã trở thành phương châm chỉ đạo chiến lược cho cao trào đồng khởi của toàn miền Nam.

Về phía địch, sau thất bại này, chúng càng dùng nhiều thủ đoạn thâm độc đối phó phong trào đấu tranh. Để phá những cuộc biểu tình của Đội quân tóc dài, chúng cho bọn tay sai dùng sơn viết khẩu hiệu "đả đảo Cộng sản” lên nón đang đội; chị em ném nón, đội khăn hoặc để đầu trần. Chúng viết sơn lên áo, chị em cởi áo ngoài, chỉ còn áo lót bên trong. Thấy không hiệu quả, địch xoay sang dùng kéo cắt mái tóc dài của chị em. Hành động này đã bị binh sĩ địch phản đối vì trong hàng ngũ đấu tranh, có nhiều người là vợ, là chị, là em của họ. Chúng đành phải bỏ trò cắt tóc, chuyển sang dùng dây thép gai vây lại, bắt chị em đem ngâm nước, phơi nắng hoặc cởi quần áo làm nhục chị em. Thế nhưng, càng bị đàn áp, phong trào đấu tranh càng quyết liệt.

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân và Bí thư Tỉnh ủy Bến Tre Võ Thành Hạo thay mặt Đảng và Nhà nước trao tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân cho Đội quân tóc dài - Ảnh: Hàm Luông

Trong quá trình đối mặt với kẻ thù, Đội quân tóc dài đã tích lũy được nhiều kinh nghiệm về tổ chức, chỉ đạo, về vận dụng sách lược, lý lẽ để phân hóa hàng ngũ của địch, giành thắng lợi từng bước, đúng lúc, đúng mức. Đội quân tóc dài đã kiên cường và liên tục đấu tranh phá ấp chiến lược, chống bình định nông thôn, chống hành quân càn quét, chống các chiến dịch phi pháo hủy diệt, dồn quân bắt lính của Mỹ - ngụy.

Đội quân tóc dài ngày càng vận dụng nhuần nhuyễn phương châm “3 mũi giáp công” gồm chính trị, binh vận và vũ trang. Lúc đấu tranh tại chỗ, các mẹ, các chị kiên cường bám trụ “một tấc không đi, một ly không rời”; khi kết hợp vũ trang thì mưu trí, sáng tạo và cơ động. Đội quân tóc dài ngày càng được tổ chức quy củ và linh hoạt: có lực lượng xung kích và chủ công; có hiệp đồng tác chiến với lực lượng nhiều địa phương; có tiếp tế, có hậu cần tải thương, có thay quân và bổ sung quân khi cần thiết, kiên trì đấu tranh giành cho được thắng lợi.

Dù bị đàn áp, tra tấn dã man, các mẹ, các chị trong Đội quân tóc dài vẫn một lòng kiên trung, giữ vững khí tiết, góp phần làm nên cuộc đồng khởi thần kỳ. Năm 1968, Bến Tre được Bộ chỉ huy Quân Giải phóng miền Nam tặng thưởng 8 chữ vàng “Anh dũng đồng khởi, thắng Mỹ, diệt ngụy”. Có thể nói, phong trào đồng khởi và Đội quân tóc dài đã góp phần làm tan rã ngụy quân, ngụy quyền ở cơ sở, góp phần quan trọng đưa đến thắng lợi của chiến dịch Hồ Chí Minh năm 1975, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước.

Phát biểu tại buổi lễ trao tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân vừa qua, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân biểu dương truyền thống yêu nước, tinh thần chiến đấu anh dũng và những thành tích xuất sắc của Đảng bộ, quân, dân tỉnh Bến Tre trong suốt thời kỳ kháng chiến, biểu dương Đội quân tóc dài huyền thoại. Bà kêu gọi người dân Bến Tre phát huy truyền thống yêu nước, cần cù, sáng tạo, tự lực tự cường của cha ông, ra sức thi đua thực hiện thắng lợi cuộc "đồng khởi mới", đưa Bến Tre trở thành tỉnh phát triển.

Thăng Long