Đói nghèo, nợ nần, bất bình đẳng khiến lượng tù nhân nữ tăng

Một nữ tù nhân chuẩn bị rời khỏi nhà tù dành cho phụ nữ ở Colombia. Ảnh: Anadolu/Getty

Theo thống kê, hiện có hơn 733.000 phụ nữ đang ở trong tù trên toàn thế giới và con số này đang tăng nhanh hơn nhiều so với tỉ lệ nam giới bị giam giữ. Kể từ năm 2000, số lượng phụ nữ và trẻ em gái trong tù đã tăng 57%, so với mức tăng 22% của dân số nam giới trong tù.

Báo cáo toàn cầu đầu tiên thuộc loại này, cho thấy phụ nữ bị bỏ tù không cân xứng vì tội trộm cắp vặt, chẳng hạn như ăn cắp thức ăn cho trẻ sơ sinh và trẻ em, vì ăn xin hoặc vì làm việc trong nền kinh tế phi chính thức.

Theo báo cáo của tổ chức Penal Reform International và Women Beyond Walls, phụ nữ cũng thường xuyên bị giam giữ vì nợ nần, vi phạm luật pháp quốc tế.

Sabrina Mahtani, từ tổ chức Women Beyond Walls, cho biết: “Nhà tù không phải là nơi an toàn cho phụ nữ hoặc con cái của họ. Tuy nhiên, thay vì đầu tư vào các dịch vụ hỗ trợ và giải pháp cộng đồng, các quốc gia vẫn tiếp tục hình sự hóa những người bị thiệt thòi và dễ bị tổn thương”.

Sia Fatmata Deen - cựu cảnh sát và là chủ tịch chi nhánh Freetown của Go Bifo tại Sierra Leone, một mạng lưới phụ nữ đã từng ngồi tù - đã bị giam giữ vào năm 2013 trong hơn một năm sau một sự hiểu lầm tại nơi làm việc. Một chiếc xe đạp tại đồn cảnh sát bị mất sau 1 đêm và Deen đã phải chịu trách nhiệm. Cô được yêu cầu trả 5,5 triệu Leone (200 USD). Khi không có khả năng trả tiền, cô đã bị giam giữ cho đến khi có được tiền để nộp.

Nhiều phụ nữ như Deen đã bị bắt, giam giữ và bị dán nhãn là tội phạm vì những hành vi xuất phát từ đói nghèo. Thậm chí, nhiều phụ nữ bị giam giữ vì là nạn nhân của bạo lực gia đình, có những người đã phải dùng đến mại dâm hoặc bán ma túy để chu cấp cho gia đình.

“Nhiều phụ nữ phải vào tù vì nghèo đói. Nếu bạn có tiền, bạn sẽ không đi bán ma túy. Nếu bạn có tiền, bạn sẽ không đi vay tiền tài chính. Phụ nữ là những người cần được chăm sóc, và nếu chúng ta không có tiền để làm như vậy, chúng ta sẽ phạm tội".

Phụ nữ Afghanistan lắng nghe cai ngục thuyết giảng tại một nhà tù ở Kandahar. Ảnh: EPA-EFE

Phụ nữ trên khắp thế giới vẫn tiếp tục bị bắt giữ theo luật pháp thời thuộc địa, bao gồm cả luật hình sự hóa phá thai, tự tử và quan hệ đồng giới.

Mặc dù nhiều luật trong số này có vẻ trung lập về giới, nhưng chúng lại tác động không cân xứng đến phụ nữ do các chuẩn mực gia trưởng và sự phân biệt giới tính có hệ thống của nhiều nước.

Theo báo cáo, tại một số quốc gia, luật hình sự hóa chủ yếu nhắm vào những phụ nữ không tuân theo khuôn mẫu giới, trong đó phụ nữ chưa kết hôn, góa phụ, người đã ly hôn hoặc những người không có con - đặc biệt là những người lớn tuổi và nghèo hơn - thường là mục tiêu.

Quyền lựa chọn trang phục và ngoại hình của phụ nữ cũng thường xuyên bị luật pháp hạn chế.

Vào tháng 5/2022, một nữ doanh nhân người Zambia và là người có sức ảnh hưởng trên mạng xã hội - Iris Kaingu - đã bị bắt và bị buộc tội "ăn mặc khiếm nhã" sau khi tham dự một sự kiện thời trang trong trang phục đen xuyên thấu.

Ở Iran, việc không đội khăn trùm đầu đã là một hành vi phạm tội theo luật hình sự Hồi giáo, nhưng luật đạo đức mới được ban hành vào năm ngoái cho phép phạt tiền đáng kể và tăng thời hạn tù lên tới 15 năm hoặc thậm chí là án tử hình đối với hành vi "khuyến khích khỏa thân, khiếm nhã, hở hang hoặc ăn mặc không phù hợp". Tại Afghanistan, nhiều phụ nữ bị bắt giam vì đi ăn xin do đói khát...

Báo cáo cảnh báo rằng, dân số nữ trong tù có thể sớm vượt quá một triệu người trong thời gian ngắn sắp tới.

Thảo Nguyễn (theo Guardian)